benzeri kurumların müdahalelerine kapalıdır. Mesleki olarak yalnızca meslektaşlarının ve kamuoyunun değerlendirmeleri ile bağımsız yargı organlarının kararlarını dikkate alır.
17.Gazeteci, devleti yönetenlerin belirlediği ulusal ve uluslararası politikalar konularında önyargılara değil, halkın haber alma hakkına dayanır. Onu mesleğin temel ilkeleri ve özgürlükçü demokrasi kaygıları yönlendirir.
1.4.4. EKONOMİ MUHABİRLERİ DERNEĞİ
“1974’ teki Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında Türkiye’ ye uygulanan ambargonun etkisiyle iyice kötüleşen Türkiye ekonomisi, 1980’ e gelindiğinde Süleyman Demirel’in ifadesiyle ‘70 sente muhtaç’ duruma gelmişti. Daha sonraki yıllarda kendisinden ’24 saat’ bahsetmek zorunda kalacağımız dönemin Başbakanlık Müsteşarı Vekili ve DPT Müsteşarı Turgut Özal’ ın mimarlığını yaptığı 24 Ocak Karaları, ekonomi muhabirliğini bir anlamda zorunlu hale getirdi. Birçok arkadaşımızın ekonomi muhabirliğinin miladı olarak kabul ettiği 24 Ocak kararlarını özümseyip, hem kararları hem de gelişmeleri haber yapmaya çalışan az sayıdaki gazetecinin, kendiliğinden ortaya çıkan “ortak hareket” anlayışı, bugün üyesi
olmaktan onur duyduğumuz EKONOMİ MUHABİRLERİ DERNEĞİ’ NİN YANİ EMD’ nin de dayanağı oldu. İlk buluşmalar o dönemde sayıları parmakla sayılacak kadar az olan ekonomi muhabirlerini ortak hareket etme anlayışında da bir araya getiren 24 Ocak Kararları’nın, bizim yaklaşımımıza göre getirdiği en büyük faydalardan biri de, olsa olsa EMD’ ye giden yolun ilk adımlarının atılmasıdır” (www.emd.org.tr).
Yaşanan siyasi ve sosyal olaylar, hükümet krizlerinin ortasında ekonomiyle ilgilenen muhabir sayısında artışa neden olmuştur. Bunların ardından ekonomi muhabirliğinin uzmanlık gerektirdiği konusunda uzlaşım ve ekonomi gazetecisi bir grubun sıklıkla bir araya gelip tartışmaların yaşandığı toplantılar dönemi başlamıştır.
Yapılan çok sayıda toplantının ardından Nisan 1987’ de yapılan toplantıda Tüzük Taslağı gözden geçirilmiş 27 Temmuz 1987’ de ise EMD’ nin kuruluşu gerçekleşmiştir.
1990’ lı yıllara gelindiğinde çok sayıda etik problemlerin yaşandığı görüldü. Bunun üzerine yapılan toplantılarda EMD’ de etik konulu toplantılar yaşandı.
“İş dünyası ile parasal ilişkilere girilmemesi, Derneğin kendi yağı ile kavrulması, üyelerin iş dünyası ile tek tek ilişkilerinde de bu özenin gösterilmesi genel kabul gördü. Bu alanda uluslar arası öneme sahip örnekler tartışıldı ve tartışma boyutunda da kalsa ciddi sonuçlara varıldı” (www. emd.org. tr).
Etik alanda tüm olumsuzluklar 25 Ağustos 1989 yılında EMD’ nin şu kararları almasını doğurdu.: “İçe dönük seminerlerde katılımcı EMD üyelerinin haber yazmaması, aksi halde Disiplin Kurulu’ nun faaliyete geçirilmesi konusunda prensip kararı alınmıştır” (www. emd.org. tr).
Yaşanan etik sorunlar karşısında EMD’ nin belirlediği ilkeler şöyledir:
“Evrensel insani değerlere etik bağlılık, özet olarak, gazetecilerin savaş kışkırtıcılığı yapma, silahlanma yarışını destekleme, şiddeti övme, ırkçılık ve ırk ayrımcılığı yapma, baskıcı rejimleri destekleme ve benzeri etkinliklerden kaçınmalarını gerektirmektedir. Gerçek bir gazeteci barış, demokrasi, insan hakları, toplumsal gelişme ve ulusal kurtuluş mücadeleleri gibi evrensel insani değerleri savunur ve her bir kültürün değerlerine saygı gösterir. Gazetecinin sağladığı enformasyon meta değil, toplumsal bir değerdir. Gazetecinin toplumsal sorumluluğu onun etik bilincine uygun hareket etmesini gerektirmektedir. Gazetecinin en önemli görevi, nesnel gerçekliğe sadık kalarak, olguları uygun bağlamlarından dürüstçe aktararak, olayların yaşamsal bağlarını çarpıtmadan vererek, insanların doğru ve sahici enformasyon edinme hakkına hizmet etmektir… Bir gazetecinin görevini yaparken uluslar
arası anlaşmalarda, bildirgelerde ve kararlarda yer alan hükümlerden haberdar olması, meslek etiğinin bir gereğidir” (www.emd.org.tr).
*1983 yılında yayınlanan Profesyonel Gazetecilikte Etiğin Uluslararası İlkeleri Metni
EMD üyeleri mesleğini yaparken bu ilkelere uyar. Ayrıca:
• Başka bir gazetecinin haberi aynen ya da değiştirerek kendi ismiyle kullanmak “Haber Hırsızlığı” dır. EMD Üyesi Haber Hırsızlığı yapamaz.
• EMD üyesi Menkul Kıymetler borsalarında portföy yönetemez.
• EMD üyesi kamu ya da özel sektör kuruluşlarından, bunların yetkililerinden ve bunlar adına basınla ilişkileri sağlayan birim ve kuruluşlardan herhangi bir gerekçeyle hediye kabul edemez.
• EMD üyesi kamu yararı mutlak gerektirmedikçe, yayınlanması istenmeyen haberleri yayınlayamaz. Haber kaynaklarının ve kendisine verilen meslek sırlarının gizliliğini korumaya özen gösterir.
• EMD üyesi, gazeteci kimliğini, işlevini ve nüfuzunu kullanarak kendisi, çalıştığı kurum ya da üçüncü şahıs veya kurumlar adına iş takibi yapamaz, buna zorlanamaz. • EMD üyesi, kendisinden ilan ve reklam niteliğinde haber istenmesi halinde, bunların
“ilan” veya “reklam” olduğunun belirtileceği garantisini almadıkça haber yapamaz. • EMD üyesi haberinde kendisi ya da kuruluşunun görüşünü empoze etmek de dahil
olmak üzere hiçbir gerekçeyle gerçeği çarpıtamaz. Haber ve yorumlarda, kişi ve kurumları hedef alan çirkin, kaba, onur kırıcı kelime ve ifadeler kullanamaz.
• EMD üyesi, cevap ve düzeltme hakkına saygı gösterir. Bu hakların kullanımı için elinden gelen çabayı harcar.
• EMD üyesi, bir meslektaşının kötü muamele, yasa dışı davranış, haksız yere gözaltı, yargılanma v.b. olaylarla karşı karşıya kalması halinde onu destekler.
• EMD üyesinin, yukarıda belirtilen genel ve özel ilkelere uymadığının saptanması halinde EMD Yönetim Kurulu, ilgili yasalar ve Dernek Ana Tüzüğü’ nden kaynaklanan gözetim ve yaptırım yetkilerini kullanır (www.emd.org.tr).
1.4.5.ÇAĞDAŞ GAZETECİLER DERNEĞİ
Meslek ilkeleri:
1. Gazetecilik kamu görevidir; gazetecinin temel amacı haber ve yorum üreterek halkı ve