Gastro Turist Tanımı ve Profili

nezdinde markalaĢmıĢ ve bu markayı uzun süre sürdüren iĢletmelere “Özel Tesis Turizm İşletmesi Belgesi” vermek için çalıĢmalar yapmaktadır. Bakanlığın verdiği belgeye sahip olmak isteyen iĢletmelere Bakanlık tefriĢ, dekorasyon, fiziksel nitelikler, iĢletme ve hizmet kalitesi konularında yönlendirme yapmayı da planlamaktadır (Aslan, 2010: 44).

Türkiye’nin sahip olduğu yedi coğrafi bölgenin her birinin farklı kültürlere ev sahipliği yapması ve bu duruma paralel olarak yemek çeĢitliliğinin fazla olmasına rağmen, bireylerin FastFood ürünlerine rağbet etmesi, yabancı toplumların yemek kültürüne ilgi göstermesi ünlü fastfood markalarının açılması Türk yemek kültürünün tanınmasını engellemektedir. Gastronomi turizminin, ülkemizdeki yeri Ģüphesiz büyüktür. Köklü bir yemek kültürüne sahip Türkiye, her bölgede oluĢmuĢ coğrafi çeĢitlilik avantajı sebebiyle, bölgesel farklı lezzetleri de içerisinde barındırma özelliği kazanmıĢtır. Ayrıca, yemek kültüründeki çeĢitliliğinin fazla olmasına rağmen gastro turların tur paketlerine dahil edilmemesi ülkenin uluslararası ve ulusal düzeydeki gastronomi etkinliğini azaltmaktadır (Dilsiz, 2010).

1.2.7. Gastro Turist Tanımı ve Profili

Toplumsal yapı içinde gastronomi turizmi ele alındığında, gastronomi kültüründe zevklerin önemli bir yer tuttuğunu söylemek yanlıĢ olmayacaktır. Gastronomi kültürünün yayılması, yüksek gelirli ve eğitimli kiĢilerin rağbet etmesi ile gerçekleĢmiĢtir. Bu kiĢilerin bir bölgeye has ve nadir bulunan yiyecek ve içecekleri deneyimlemek için seyahatlere çıkmaları gastroturist kavramının oluĢmasını sağlamıĢtır (Hatipoğlu, 2010: 4). Gastro turist özellikle fiziksel ihtiyacını gidermek için besin tüketimi yapmamakta, farklı besinleri deneyimlemektedir (Long, 2003: 21).

Gastro turist; turizm kavramı açısından ele alındığında, bireyin yaĢadığı yerden yemek yemek için baĢka bir yere gidebilecek olan olanaklara sahip kiĢiler olarak tanımlamak mümkündür. KiĢinin boĢ vaktinin ve maddi imkanının olması bireyi turistik faaliyete yönelten en önemli etkenlerdir. Toplumlarda bu imkanlara sahip kiĢiler arasında gastronominin durumu farklılaĢmaktadır. Gastronomi ile ilgilenen birey geleneksel lezzetler ve ülkeye özgü yemeklerin sadece biri ile değil; bu yemeklerin hepsi ile uygun yer, uygun zaman ve uygun Ģartlar altında ilgilenmektedir (Hatipoğlu, 2010: 6).

16 Yiyeceklerin insan hayatında farklı iĢlevleri mevcuttur; hayatını devam ettirme, ziyafet ve partilerde sosyalleĢme aracı olma, yeni kültürlerin tanınmasına yardımcı olma gibi. Bahsedilen bu sebepler turizm faaliyeti esnasında kiĢilerin tüketimini güdüleyen etkenlerdir. Turistin bir bölgede gastronomi ile ilgili bir etkinliğe hangi sebeple katıldığı değil, deneyim kazanması gastronomi turizminin bir yönünü oluĢturmaktadır. Etkinliğe katılan turist yemekleri tadarak farklı kültürleri tanımada olumlu bir deneyim kazanmaktadır (Silkes, 2007:20).

1.2.7.1. Gastro turistin seyahat motivasyonları

Gastro turistin seyahat motivasyonlarını aĢağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Akgöl, 2012: 41):

 Ünlü bir lokantanın aĢçısının veya sahibinin katıldığı bir toplantıyı veya piĢirme performansını seyretmek,

 Yeni ve ünlü bir lokantada veya barda yiyip içmek, açılıĢ gecesine veya özel bir programa katılmak,

 Sadece yerel halkın gittiği, bulunması güç bir lokanta ya da bara gitmek,

 Yemek, Ģarap veya bira festival ve etkinliklerine katılmak,

 Yöreye özgü taze yiyecekleri araĢtırmak (manavda, pazarda veya kendin topla çiftliklerinde taze ot, meyve ve sebzeler),

 ġarap üretimi yapılan yerleri ziyaret etmek, Ģarap üretim sürecini takip etmek,

 Yemek kurslarına katılmak (birkaç gün, hafta veya ay)

Gastronomi turizmi sadece bireysel turistler veya küçük gruplara hitap etmemektedir. Aynı zamanda aĢçılar ve konuyla ilgili diğer profesyoneller de öğrenme, eğitim, yarıĢma amaçlı seyahatleri sırasında gastro turist sayılmaktadırlar.

17 1.2.7.2. Gastronomi turizminin uluslararası boyuttaki yeri ve önemi

Gastronomi, günümüzde turizm sektörü içinde önem kazanan bir nitelik kazanmaya baĢlamıĢtır. Zira turizm faaliyeti içinde turistin yeme içme ihtiyacını karĢılama zorunluluğu olması kiĢiyi besin tüketimine yöneltmektedir. ĠĢletmenin sunduğu hizmetler yörenin çekiciliğini arttıran bir unsurdur. ĠĢletme müĢteriye tatmin edici hizmet sunamıyorsa yörenin de imajını zedelemektedir. Bu sebeple iĢletme konaklayan müĢteriye en iyi hizmeti sunmak zorundadır. Günümüz Ģartlarında rekabet ortamının gün geçtikçe artması, ekonomik açıdan kazanç sağlamak isteyen yörenin reklamını en iyi Ģekilde yapmasını gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, müĢterinin kalıcılığını sağlamaya yönelik yeni stratejileri de hayata geçirilmesi gerekmektedir. Rekabet ortamında uygulanan her stratejik yenilik iĢletmelere yarar sağlayabileceği gibi, diğer iĢletmelerin gerisinde kalınması da iĢletmeyi olumsuz yönde etkileyebilecektir. Bu sebeple, iĢletme gerekli incelemeleri yapmalı ve sürekli olarak kendini yenilemelidir (Dilsiz, 2010: 20).

Gastronominin, zaman içinde turizm sektörü içinde önem kazandığını ve gerekli yatırımların yapılması ile önemli bir kazanç kaynağı haline geleceğini söylemek mümkündür. Zira gastronomi turizmini en iyi Ģekilde kullanan Ġtalya, Fransa, Ġspanya gibi Akdeniz ülkeleri turistik imaja sahip ülkelerdir. Gastronomi gün geçtikçe ülkelerin kendi tanıtımını-reklamını yaptığı bir Ģekle dönüĢmüĢtür. Ülkeler gastronomiye sadece bir kültür değeri olarak bakmamakta, ülkenin reklam yüzü olarak da kullanmaktadırlar. Bu doğrultuda yapılan festivaller ve sempozyumlar aracılığıyla ürünlerin uluslararası boyutta tanıtılmasını sağlayarak ülkenin adını duyurmaktadırlar. Ayrıca yapılan etkinlikler gastronominin turizm sektöründeki konumunu her gecen gün yükseltmektedir(Dilsiz,2010: 20).

1.2.7.3. Gastronomi turizmi ürün stratejisi

Gastronomi turizmi ürünü bir ülkenin kendi kültürü ile oluĢturduğu kavramla sadece kendilerinin kullanabilecekleri bir Ģekilde ortaya çıkan zenginlikleridir. Toplum kendi kültürünün niteliklerini taĢıyan yemeği de oluĢturması baĢka bir ülkenin aynı ürünü kullandırmaması anlamına gelmektedir. Zira, ülkenin gastronomi ürünü kendi kültürü ile markalaĢmakta ve özgün olmaktadır (OkumuĢ vd., 2007:253). BaĢka bir ifade ile, bir yöreye ait bir ürün sadece o yöreye seyahat eden turiste deneyim sunmaktadır.

18 Bölgenin sahip olduğu gastronomi ürünleri yörenin de tanıtılmasına katkı sağlamaktadır. Yörenin sahip olduğu gastronomi ürünü yörenin (Dilsiz, 2010);

 Tarım ürünlerine katma değer sağlar,

 Cazibe oluĢturacak konu baĢlıkları yaratır,

 Gastronomi kültürünü yiyecek etkinliklerine dönüĢtürür,

 Yiyeceğini büyük etkinliklerle bütünleĢtirir,

 Destinasyon pazarlaması yönünde yerel kimliği yaratır ve geliĢtirir.

Gastronomi turizmi ürünlerini geliĢtirmeye en uygun yerler, genellikle gastronomi yönünden zengin kaynağa sahip olan yörelerdir. Bu kaynaklar; yaratıcı Ģeflere sahiplik, Ģaraphaneler, zengin tarımsal çeĢitliliği, benzeri olmayan tarım ürünü vb. öğelerdir.

Gastronomi turizmi, yöreye gelir getirici bir etkisinin yanında yörenin kültürüne etki ederek, yöreye turizm açısından da katkı sağlamaktadır. Bu nedenle gastronomi turizmi yörenin pazarlanması açısından da önemli bir etkendir. Yörenin mevsimine uygun yerel pazarların kurulması gerekmekte ve sürekli olarak yapılması gereken etkinlikler olarak görülmesi gerekmektedir. Yerel pazarların bünyesinde barındırdığı; sebze, meyve ve hayvansal gıdalar önceleri agro-turistin ilgi alanını oluĢtururken, zamanla yerel pazarlara daha fazla üreticinin ve yöresel ürünlerin de dahil olması gastroturistin de ilgisini çekmiĢtir. Kurulan yerel pazarlar yerel üreticinin ürünün tanıtması ve pazarlaması açısından önemlidir. Üreticinin ürününü doğrudan tüketiciye ulaĢtırması, bunların; memnuniyet ve yeni müĢterilerin kazanılmasını sağlayacaktır. Diğer bir ifade ile memnun kalan tüketici ürünün reklamını yapacaktır. Unutulmamalıdır ki; ağızdan ağza yapılan tanıtım hem daha maliyetsiz hem de daha etkili bir yöntemdir. Kullanılan bu yöntem çoğu medyanın dahi kullandığı etkili bir yöntemdir (Wolf, 2006:37).

Bir yörenin sahip olduğu ürünleri geliĢtirmek için öncelikle Ģu soruların sorulması gerekir (Dilsiz, 2010);

 Destinasyona ait eĢsiz mutfak değerleri nelerdir?

19  Sadece o destinasyonda yetiĢen bir sebze-meyve türü bulunmakta mıdır?

 Destinasyona özgü belli piĢirme teknikleri var mıdır?

 Restoran, kafe, imalatçı, Ģaraphane ve kasap gibi kategorilerde kaç kaynak bulunmaktadır?

Analiz sonucunda elde edilen bilgiler ile hangi kaynağın daha fazla yatırıma ihtiyaç duyduğu belirlenmeli ve gerekli çalıĢmalar yapılmalıdır. Pazarlanabilen kaynakların paraya dönüĢtürülmesindeki birinci yol ise gastronomi turizminin geliĢtirilmesidir. Yerel çiftçilerin yerel pazarlarda ürünlerini tanıtmaları ve pazarlamaları, ürünün geliĢtirilmesine katkı sağladığı düĢünüldüğünde; pazarlara katılımın artırılması doğrultusunda çalıĢmalar yapılmalıdır. Çünkü yerel pazarlar dünyanın her yerinde kurulmaktadır. Bu sayede daha fazla kiĢiye ulaĢılabilir ve yörenin tanıtımı yapılabilir. Lakin yerel pazarın çok önemli bir özelliği olmadan yakın çevredeki kiĢiler dıĢında ziyaretçi çekmek oldukça zordur. Bu sebeple çekiciliği arttıracak ürünler geliĢtirmelidir.

Turistin belli bir yöreyi tercih etmesi için yerel halkın ve ziyaretçilerin katılımı ile etkinlikler düzenlenebilir ve geceleme sayısı artırılabilir. Yemek festivalleri, pek çok yatırımcı ve destinasyon pazarlama iĢletmeleri tarafından ekonomik çözüm gibi sunulmaya çalıĢılsa da tek baĢına ekonomik katkı oluĢturamazlar. Yiyeceklerin hazırlanmasına ve bu hazırlığa yönelik eğitimle ilgili gastronomi turizmi ürünleri de yaratılmalıdır. Bundan ziyade yapılacak olan aktiviteler belirli bir tema çerçevesinde gerçekleĢtirilmelidir. Etkinliklere katılan ünlü aĢçıların, yöresel yemeklerin ve nadir bulunan lezzetlerin ortaya çıkması sağlanmalıdır. Yapılacak olan etkinlikte baĢarı kazanılması için aĢağıdaki süreçler tasarlanmalıdır (Wolf, 2006: 30);

 Yemek kitabı yayınlamıĢ baĢarılı ve ünlü aĢçılar davet edilmeli,

 Yemek için kullanılacak özel malzemeler seçilmeli (yörede yetiĢtirilmiĢ veya üretilmiĢ, nadir ve eĢsiz malzemeler)

 Hafızalarda kalacak eĢsiz bir etkinlik mekânı bulunmalı, (tarihi bir bina,kale veya ev, gerçek bir çiftlik gibi)

Yiyecek üretimi yapılan tesislere düzenlenen geziler görmek ve bilgi edinmekten ziyade alıĢveriĢ imkanı sağlamalıdır. Kaliteli ürünlere sahip iĢletmelerin çoğu küçük ölçekli

20 iĢletmeler olduğundan ziyaretçilerini ağırlayacak yeterli alana sahip olmasalar dahi iĢletmenin reklamını yapma açısından ziyaretçi kabul etmektedirler.

Dilsiz’e (2010) göre, gastronomi turizmi geliĢtirmeye yönelik yapılacak olan etkinliklerde uyulması gereken unsurlar Ģunlardır;

 Mutfak etkinlikleri eğlenceli olmakla birlikte bu etkinliklere katılacak mutfak Ģeflerinin zamanları kısıtlıdır.

 Etkinlikler pahalıya mal olurlar ve kar etmek için en az 3 yıl gerekmektedir.

 Etkinlik takvimi çok önemlidir. Etkinlik tarihlerinin çakıĢmasını ve doğabilecek karıĢıklığı önleyecek Ģekilde bir takvim oluĢturulmalıdır. Takvim, medya ve ziyaretçilerin kullanımına sunulmalıdır.

 Tatil planlarında önceden yer alınabilmesi için, yeterli tanıtım kanalları kullanılarak yerel tüketiciler kadar uluslararası tüketicilere de ulaĢılmalıdır.

 Tanıtım takvimi yiyecek içecek pazarlamasının baĢarısında çok önemli yer tutar.

 Magazinlerin editoryal takvimleri bir yıl veya daha öncesinden yayınlanır.

 Etkinlik takvimleri düzenlenecek etkinliklerden dört ay önceye kadar tamamlanmıĢ olmalıdır.