GARANTİ FONUNA İLİŞKİN ESASLAR
Üyelerin yatırılmış garanti fonu katkı payları en fazla riske sahip üye ile ikinci ve üçüncü en fazla riske sahip üyenin birlikte temerrüdü halinde ortaya
çıkacak toplam kaynak ihtiyacı toplamının üyelere taşıdıkları riskler nispetinde bölüştürülmesi suretiyle hesaplanmaktadır.
Toplam kaynak ihtiyacının belirlenmesinde üyelerin taşıdıkları açık pozisyonlarından kaynaklanan risk tutarlarının işlem teminatları ile karşılanamayan risk (uncovered risk) tutarları esas alınmaktadır.
Yatırılmış garanti fonu sabit (minimum) ve değişken olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır.
Temerrüt sonucu ortaya çıkan zararın temerrüt halinde kullanılabilecek kaynak sıralamasında diğer üyelerin yatırılmış garanti fonu büyüklüğünü de aşan bir tutara erişmesi durumunda temerrüt etmemiş üyelerden ilave garanti fonu katkı payının talep edilmesi mümkündür.
Talep edilebilecek ilave garanti fonu katkı payının büyüklüğü ve talep sayısı ilgili piyasa prosedürlerinde belirlenmektedir.
VİOP’ta minimum garanti fonu katkı payı 300.000 TL,(VADELİ İŞLEMLER VE OPSİYON PİYASASI)
ÖPP’de ise 5.000 TL’dir (ÖDÜNÇ PAY PİYASASI)
VİOP’ta başlangıç teminatı için ;
Bulunması gereken teminatın %50’si,
garanti fonu içinse bulunması gereken garanti fonu tutarının % 30’u nispetinde teminat hesaplarında Türk Lirası bulundurma zorunluluğu vardır.
BİST 30 Endeksine dahil paylar yalnızca başlangıç teminatı hesaplamalarında dikkate alınmaktadır.
Borsa İstanbul Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası’nda başlangıç teminatı
hesaplamaları SPAN ile yapılır. SPAN (Standard Portfolio Analysis), portföy riski bazında gerekli teminatı hesaplayan bir sistemdir. SPAN hesaplamalarında
fiyat ve volatilite değişim aralıkları yanı sıra vadeler arası teminat ve ürünler arası kredi büyüklükleri dikkate alınır. Ödünç Pay Piyasası’nda ise başlangıç teminatı hesaplamalarında tarihsel benzetim esaslı Riske Maruz Değer (RMD) yöntemi kullanılır.
Başlangıç teminatı hesaplamasında kullanılan parametrelerin belirlenmesinde dikkate alınması zorunlu asgari unsurlar Takasbank MKT Yönetmeliği’nde
belirlenmiştir. Yönetmelik ile parametrelerin hesaplanmasında;
• Asgari %99’luk tek taraflı güven aralığının kullanılması,
• Elde tutma(nakde dönüştürme) süresinin asgari 2 iş günü olarak dikkate alınması,
• Volatilite hesaplamalarında kullanılacak tarihsel veri uzunluğunun temin edilebildiği ölçüde asgari 12 ayı kapsaması zorunluluğu, getirilmiştir.
1. Aşağıdakilerden hangisi MKT hizmeti verilen piyasalarda yaşanabilecek olası bir temerrüt halinde kullanılacak kaynaklar arasında yer almaz?
A) Temerrüt eden üyenin teminatları
B) Temerrüt etmeyen üyelerin müşterilerine ait fazla teminatlar
C) Temerrüt etmeyen üyelerin yatırılmış garanti fonu katkı payları
D) Eğer varsa sigorta poliçelerinden yapılacak tazminler
E) MKT’nin kalan sermayesinden yapılan taahhüt
2. Aşağıdakilerden hangisi Merkezi Karşı Taraf Üyelerinden Takasbank’a olan aidat, ücret, komisyon ve diğer yükümlülüklerin kendilerine verilen süre içerisinde yerine getirilmemesi durumunda ortaya çıkabilecek zararların telafisi amacıyla alınabilecek teminat türüdür?
A) Başlangıç Teminatı
B) İşlem Teminatı
C) Üyelik Teminatı
D) Değişim Teminatı
E) Fiziki Teslimat Teminatı
3. MKT hizmeti verilen piyasalarda MKT üyelerinden bir veya birkaçının temerrüde düşmesi halinde oluşabilecek zararların temerrüde düşen MKT üyelerinin teminatlarını aşan kısmı için kullanılmak üzere üyelerden tahsil edilen tutarlara ne ad veriir?
A) Başlangıç Teminatı
B) İşlem Teminatı
C) Üyelik Teminatı
D) Değişim Teminatı
E) Garanti Fonu Katkı Payı
4. I. VİOP’ta başlangıç teminatı hesaplamasında SPAN yöntemi kullanılır
II. Fiziki teslimat teminatı işlem teminatları içinde yer almaz
III. Değişim teminatı işlem teminatları içinde yer alır
MKT hizmeti verilen piyasalarda işlem teminatları için yukarıdakilerden hangisi/hangilerihangileri doğrudur?
A) I, II ve III
B) I ve II
C) Yalnız I
D) Yalnız III
E) I ve III
5. MKT olarak hizmet verilen tüm piyasalarda alınan teminata konu varlıkların öngörülen değerlenmiş tutarlarının bu varlıkların likide edilmesi sonrasında beklenen nakit düzeyini karşılar seviyede bulunması esastır. Bu kapsamda teminata kabul edilebilecek tüm varlık türleri için bu varlıkların olumsuz piyasa koşulları altında olası değer kaybını karşılayacak parametre aşağıda sıralananlardan hangisidir?
A) Fiyat Değişim Aralığı Katsayısı
B) Volatilite Değişim Aralığı Katsayısı
C) Teminat Değerleme Katsayısı
D) Vadeler Arası Teminat Katsayısı
E) Ürünler Arası Kredi Katsayısı
6. Aşağıdakilerden hangisi MKT işlemlerine taraf olacak MKT üyelerinin Takasbank’a sunabileceği teminatlar arasında yer almaz?
A) Devlet İç Borçlanma Senedi
B) Pay Senedi
C) Banka Teminat Mektubu
D) T.C. Hazine Müsteşarlığı Varlık Kiralama A.Ş. tarafından ihraç edilen kira sertifikaları
E) Banka Çeki
7. MKT hizmeti verilen Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında bulunması gereken garanti fonu tutarı için belirlenen minimum Türk Lirası kompozisyon oranı yüzde kaçtır?
A) 20
B) 30
C) 50
D) 60
E) 75
8. MKT olarak hizmet verilen piyasalarda teminata kabul edilen bir varlık için belirlenen
değerleme katsayısının, varlığın karşı karşıya olduğu risklerden asgari olarak hangileri için risk primi içermesi beklenir?
A) Piyasa riski, kredi riski, operasyonel risk
B) Piyasa riski, kredi riski, likidite riski
C) Likidite riski, sistemik risk, karşı taraf riski
D) Faiz oranı riski, kur riski, operasyonel risk
E) Kredi riski, operasyonel risk, kur risktsayısı uygulanmaz
9. Teminat değerleme katsayılarına ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) MKT üyeleri tarafından belirlenir
B) Teminata kabul edilen tüm varlıklar için aynıdır
C) 0,50’den küçük olamaz
D) Nakit Türk lirasına uygulanan değerleme katsayısı 1,00’dir.
E) Döviz cinsi teminatlara değerleme ka
10. I. Başlangıç Teminatı
II. Değişim Teminatı
III. Fiziki Teslimat Teminatı
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri işlem teminatı türleri arasında yer almaktadır?
A) I, II, III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) Yalnız I