GAMIT/GLOBK Yazılımı İle Değerlendirme

LGO yazılımına göre kullanımı oldukça farklı olan yazılımın, uygulama için son sürümü 10.6 versiyonu kullanılmıştır. GAMIT hâlihazırda sadece GPS verilerini değerlendirebilen bir yazılım olmasına rağmen, kabiliyetleri doğrultusunda dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. Öyle ki Harita Genel Komutanlığı tarafından da GAMIT/GLOBK tercih edilmektedir. Bu doğrultuda uygulamamız için de tercih konusu olmuştur.

Yazılım, önceden temin edilmiş RINEX ölçü, hassas efemeris, anten kalibrasyon dosyalarına ve koordinat bilgilerine gerek duymaksızın process yapabilmekte, gerekli verileri http://sopac.ucsd.edu/ internet sitesinden otomatik olarak çekebilmektedir. Fakat internet sitesinin veri dosyaları içerisinde bazı EUREF noktalarının yer almadığı ve bu nedenle ölçü dosyalarının manuel olarak programa girlmesi gerektiği anlaşılmış olup uygulama da bu doğrultuda gerçekleştirilmiştir.

7.6.1. GAMIT/GLOBK 10.6 İle Değerlendirme Süreci

Bilimsel GNSS Değerlendirme Yazılımlarının çoğunluğu Unix/Linux işletim sisteminde ve herhangi bir arayüz olmaksızın tasarlanmıştır. Bilimsel amaçlar doğrultusunda uzman kadrolar tarafından kullanıldığından ve ticari kaygı

taşınmadığından bu şekilde tercih edilmektedirler. GAMIT/GLOBK yazılımı da Linux işletim sisteminde çalışan ve herhangi bir kullanıcı arayüzü olmayıp komut satırı yardımıyla çalışılabilen yazılımlar arasındadır. Tekrarlı yapacağımız değerlendirme işlemlerinde ise bir script (komut yazılımı) yardımı ile sürekli yapılacak aynı işlemler için kolaylık sağlanabilmektedir. Uygulamamızda da bir script yazılım geliştirmek suretiyle GAMIT ve GLOBK yazılımları için birebir aynı işlem adımları takip edilerek değerlendirme (process) işlemleri gerçekleştirilmiştir.

Linux işletim sisteminde, öncelikle tüm değerlendirme klasör ve dosyalarının toplanacağı “bekir process” adlı bir klasör ve içine her bir ölçüm günü için “birinci_gun”, “ikinci_gun” vb. ayrı ayrı process klasörleri açılmıştır. Bu klasörlerin her birinin içine önceden tasarlanıp yazılan “gamit_local_translation” ismini verdiğimiz script yazılım kopyalanmıştır. GAMIT yazılımı ölçüm noktalarına ve günlerine ait RINEX ölçüm dosyalarını internet yoluyla http://sopac.ucsd.edu/ web sitesinden otomatik olarak çekmektedir. Yukarıda da bahsedildiği üzere, bu durum bazı EUREF noktaları için sorun teşkil etmiş, ölçüm dosyalarına ulaşılamadığı görülmüştür. Bu nedenle bizim daha önceden indirmiş olduğumuz ve LGO yazılımında kullandığımız ölçüm dosyaları kullanılmak istenmiştir. Böylelikle her iki yazılımda da aynı dosyalar kullanılmış olacaktır.

Ayrıca GAMIT yazılımı *.15o uzantılı ölçüm dosyalarını okuyabilirken, hatanaka sıkıştırılmış olarak indirilen *.15d uzantılı dosyaları direk olarak okuyamamaktadır. Bu nedenle öncelikle hatanaka sıkıştırılmış dosyalar CRZ2RNX yazılımı ile açılmış ve *.15o uzantılı dosyalar haline dönüştürülmüştür.

Her bir ölçüm gününe ait dönüşmüş ölçüm dosyaları, ait olduğu günün process klasörü içine “rinex” klasörü adı altında ayrı ayrı kopyalanmıştır.

GAMIT yazılımı için bu kadar veri yeterlidir. Hassas efemeris dosyaları, anten kalibrasyon dosyaları web ortamından otomatik olarak alınmaktadır.

Klasörler oluşturulduktan ve gerekli olan veriler içlerine yüklendikten sonra hazırlanan script yardımıyla GAMIT yazılımının çalıştırılması ve bundan sonraki tüm işlemlerin komutlar yardımıyla yapılabilmesi için Linux işletim sisteminin terminal penceresine geçilmiştir.

Boş terminal sayfası üzerindeki komut satırı ile öncelikle tüm process dosyalarının yer aldığı “bekir_process” klasörü içine ve daha sonra hangi ölçüm günü için değerlendirme yapılacaksa, o güne ait process klasörü içine girilmiştir. Seçilen klasör içine önceden kopyaladığımız script dosyasını çalıştırmak için “./” komutu kullanılır.

Komut satırına “./gamit_local_translation” yazmak ve onaylamak suretiyle script çalıştırılır.

Öncelikle çalışma yılı sorulacaktır ve 2015 olarak girildikten sonra yazılım bir takım işlemler sonucunda uygulamada kullanılan tüm istasyon noktalarının dört harfli kısa isimlerini istemektedir. Kullanılan tüm istasyon noktalarının adları aralarında bir boşluk ve küçük harf kullanmak suretiyle komut satırına yazılmıştır. Onayladıktan sonra program referans kabul edilen istasyon noktasının adını istemektedir. İlgili satıra referans kabul edilen nokta adı girilmiştir. Bütün bu işlemler aynı ekran üzerinde görülebilmektedir.

Referans nokta yazılıp onayladıktan sonra yazılım otomatik olarak 41 adet istasyon noktasına ait anten kalibrasyon dosyalarının alınması, gerekli klasör ve dosyaların oluşturulması vb. işlemleri tek tek her nokta için gerçekleştirir. Bu işlem uzunca bir süre devam ettikten sonra her bir nokta için alınan anten verileri ölçüm gününe ait process klasörü içindeki “rinex” klasörü içine oluşturulan “gedit” dosyası içinden kontrol edilebilmektedir.

Anten dosyaları incelendikten sonra herhangi bir sorunla karşılaşılmaması durumunda komut satırında sorulan y/n sorusuna y yazmak suretiyle işleme devam edilir. Program bu aşamadan sonra bizden ölçüm gününün yılın kaçıncı günü olduğunu soracaktır. Bu değer de girildikten sonra, onaylamak suretiyle GAMIT yazılımında process işlemi başlamış olacaktır. Process süreci en uzun süreç olup, bu aşamada bilgisayar üzerinde herhangi bir işlem yapılmaması kanaatimce uygun görülmüştür. Komut satırı üzerinde süreçle ilgili bilgiler verilir ve tamamlandıktan sonra script bize GLOBK-GLORG yazılımına geçilip geçilmeyeceğini soracaktır.

Sorulan y/n sorusuna y yazmak ve onaylamak suretiyle GLOBK-GLORG yazılımlarına geçilecek ve yazılım tarafından bir takım işlemler yapılarak bunlar komut satırında gösterilecektir. Devamında GLOBK-GLORG yazılımlarında process işleminin başlaması için referans kabul edilen istasyon ismi bir daha istenir.

Komut satırına referans istasyon ismi girildikten sonra yazılım bize “USING FORCE COMMAND (F?) CONSTRAINT OR STABILIZATION (STB?)” şeklinde bir soru soracaktır. Burada bizim vereceğimiz cevap F olacaktır. Onaylandıktan sonra process işlemi gerçekleşecek ve tüm değerlendirme süreci sona erecektir. Değerlendirme sonucu hesaplanan koordinatlar ölçüm gününe ait process klasörü içinde oluşturulan “gsoln” dosyası içerisinde görülmektedir.

Bütün bu değerlendirme süreci, 10 gün için tekrarlanmış ve LGO yazılımındaki gibi her bir ölçüm günü için ayrı ayrı değerlendirme işlemi gerçekleştirilmiştir.

7.7. LGO ve GAMIT/GLOBK Yazılımları İle Değerlendirmeler Sonucunda Elde