Güneysınır ilçesi sulama kooperatiflerinin sulamadaki etkinliği

İlçe’nin, Konya il merkezine uzaklığı 87 km, rakımı ortalama 1.100 m ve yüzölçümü 522,38 km²’dir. Kuzeyinde Çumra, güneyinde Hadim, batısında Bozkır ve doğusunda Karaman ili Kâzımkarabekir ilçesi (Şekil 3.1) bulunmaktadır. Göksu deresi, Güneysınır ile

54

Hadim ilçesi arasındaki sınırı oluşturmaktadır (Mevlana Kalkınma Ajansı, 2019). İlçe nüfusu 2018 yılı itibariyle 9.458 kişidir (TÜİK, 2019).

Güneysınır ilçesi’nin arazi varlığı 52.238,27 ha olup, Konya kullanım alanının %1,28’ini, kaplamaktadır. İlçe arazilerinin %55,51’ini (28.997,46 ha) tarım arazileri, %21,90 ormanlık alan, % 2,87’sinde ise çayır-mera arazilileri bulunmaktadır (Konya Tarım İl Müdürlüğü, 2010).

İlçe’de 2018 yılı tarımsal verilerine göre 20810 da meyveler, içecek ve baharat bitkileri alanı, 59.040 da nadas alanı, 2500 da sebze alanı ve 99.561 da tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanı bulunmaktadır. İlçenin bitkisel üretim istatistiklerine bakıldığında tarımı yapılan en fazla ürünler; durum buğdayı, kuru nohut, arpa, silajlık mısır, buğday, dane mısır, şeker pancarı ve yonca, sebzeler grubun çerezlik kabak ve meyveler grubunda ise badem, üzüm çeşitleri, kiraz, ceviz ve elma’dır (TUİK, 2019).

4.1.14.2. Güneysınır ilçesi sulama kooperatifleri

Güneysınır İlçesi Sulama kooperatiflerine ilişkin veriler Çizelge 4.14’ de verilmiştir. Çizelgeden görüleceği üzere Güneysınır ilçesinde 7 adet sulama kooperatifi bulunmakta olup kooperatiflerin hepsi faaldir. İlçedeki kooperatif sayısı Konya ilindeki kooperatif sayısının (322) % 2,17’sini oluşturmaktadır. En eski kooperatif 1975 yılında kurulan Merkez sulama kooperatifi, en yeni ise 2002 yılında kurulan Ağaçoba köyü sulama kooperatifidir. Kooperatiflerin 3 adedi yeraltı suyu,2 adedi pompaj,1 adedi gölet ve 1 adedi de hem yeraltı suyu hem de yerüstü suyu kullanmaktadır.

İlçede kurulu kooperatiflerde toplam 38 adet açılan kuyu ve 42 adet takılan pompa bulunmaktadır. Kooperatif başına en fazla açılan kuyu adedi 33 adet ile Merkez sulama kooperatifinde, en az ise 2 adet ile Alanözü sulama kooperatifinde bulunmaktadır. İlçe kooperatiflerinde ki toplam debi 1.465 l/s olup en yüksek debi 990 l/s ile Merkez sulama kooperatifinde, en düşük debi ise 40 l/s ile Sarıhacı Köyü sulama kooperatifindedir. Kooperatiflerin kuyularında kurulu pompaların toplam gücü 1.929 kw/saat olup en yüksek pompa gücü 1.708 kw/saat ile Merkez sulama kooperatifinde, en düşük pompa gücü ise 96 kw/saat ile Ağaçoba sulama kooperatifindedir (Çizelge 4.14).

İlçe kooperatiflerinin sulamaya açılan toplam alan 2.364 ha olup bu alanın 100 ha’ı salma sulama, 1.800 ha’ı yağmurlama sulama ve 464 ha’ı damla sulama ile sulanmaktadır. 3 adet kooperatif salma sulama, 1 adet kooperatif yağmurlama sulama yaparken 1 adet kooperatif de damla sulama yapmaktadır. 1 kooperatif ise hem damla hem de yağmurlama

55

sulama sistemi kullanmaktadır. Proje sulama alanı en büyük olan kooperatif 1.620 ha ile Merkez sulama kooperatifi, en küçük kooperatif ise 100 ha ile Kızılöz sulama kooperatifidir. Güneysınır ilçesinin tarım alanının ( 28.997,46 ha) % 8,15’i (2.364 ha) sulama kooperatiflerince sulanmaktadır (Çizelge 4.14).

İlçede toplam 409 adet çiftçi tesislerden yararlanmakta olup en fazla çiftçi sayısı 148 kişi ile Merkez sulama kooperatifinde, en az kişi ise 20 çiftçi ile Habiller sulama kooperatifindedir (Çizelge 4.14).

Çizelge.4.14. Güneysınır ilçesi sulama kooperatifleri bilgi formu (Anonim, 2017)

4.1. 15. Hadim ilçesi sulama kooperatiflerinin sulamadaki etkinliği 4.1.15.1.Hadim ilçesi tarımsal yapı

İl merkezine uzaklığı 135 km, rakımı ortalama 1.530 m ve yüzölçümü 1.083,6 km ola ilçenin kuzeyinde Bozkır, güneyinde Taşkent, batısında Antalya ve doğusunda Karaman ili (Şekil 3.1) bulunmaktadır (Mevlana Kalkınma Ajansı, 2019). İlçenin nüfusu 2018 yılı itibariyle 11.970 kişidir (TÜİK, 2019).

Hadim, 108.366,38 ha’lık toplam arazi varlığı ile Konya’nın %2,66’sını kapsamaktadır. İlçe toplam arazilerinin %18,46’sı ( 20.004,43) tarım arazilerine, %3,69’u çayır-mera alanları için ayrılmış olup bu oran Konya ortalamasından oldukça azdır. İlçenin ekonomisi ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılık faaliyetlerine dayanmaktadır (Konya Tarım İl Müdürlüğü, 2010). İlçede sulanabilir tarım arazilerinin büyük bir bölümü, yapımı tamamlanan gölet ve barajlar altında kalması nedeniyle sulu tarım alanlarında kayıplar yaşanmış ve kuru tarım arazilerinin oranı artmıştır (TÜİK, 2019).

Hadim’in 2018 yılı bitkisel üretim verileri incelendiğinde en fazla tarımı yapılan tarımsal ürünler; tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde buğday (durum buğdayı hariç), patates, korunga ve yonca, sebzeler grubunda domates, taze fasulye, taze soğan ve taze sarımsak, meyveler grubunda ise üzüm, kiraz, elma ve şeftalidir (TÜİK,2019).

56

4.1.15.2. Hadim ilçesi sulama kooperatifleri

Hadim İlçesi Sulama kooperatiflerine ilişkin veriler Çizelge 4.15’de verilmiştir. Çizelgeden görüleceği üzere Hadim İlçesinde 3 adet sulama kooperatifi bulunmakta olup kooperatiflerin ikisi faaldir. İlçedeki kooperatif sayısı Konya ilindeki kooperatif sayısının (322) % 0,93’ünü oluşturmaktadır. En eski kooperatif 2002 yılında kurulmuş olan Aşağı Eşenler sulama kooperatifi, en yeni ise 2014 yılında kurulan Bademli Aladağ sulama kooperatifidir. Kooperatiflerin biri pompaj, biri gölet biri ise cazibe (barajdan alınan su) kullanmaktadır.

İlçede kurulu kooperatiflerde açılan kuyu adedi yeraltı suyu kullanılmadığı için bulunmamakta olup takılan pompa adedi ise 2 adet’tir. Kooperatif başına en fazla açılan kuyu adedi 1 adet ile Aşağı Eşenler ve Dülgerler sulama kooperatifidir. İlçe kooperatiflerindeki toplam debi 30 l /s olup en yüksek debi yine 30 l/s ile Dülgerler sulama kooperatifindedir (Çizelge 4.15).

Sulamaya açılan toplam alan 284 ha olup bu alanın 5 ha’ı salma sulama, 279 ha’ı damla sulama ile sulanmaktadır. Yağmurlama sulama ise bulunmamaktadır. Bir kooperatif salma sulama yaparken iki adet kooperatif de damla sulama sistemi kullanmaktadır.

Proje sulama alanı en büyük olan kooperatif 154 ha ile Aşağı Eşenler sulama kooperatifi, en küçük kooperatif ise 130 ha ile Dülgerler sulama kooperatifidir. Hadim ilçesinin tarım alanının ( 20.004,43 ha) % 1,41’i (284 ha) sulama kooperatiflerince sulanmaktadır (Çizelge 4.15).

İlçede toplam 378 adet çiftçi tesislerden yararlanmakta olup en fazla çiftçi sayısı 297 kişi ile Bademli Aladağ sulama kooperatifinde, en az kişi ise 15 çiftçi ile Dülgerler sulama kooperatifindedir (Çizelge 4.15).

57

4.1.16. Hüyük ilçesi sulama kooperatiflerinin sulamadaki etkinliği