Futbol Endüstrisinin Ekonomik Değeri ve Çekiciliği Üzerine Yapılan

Çalışmalar

Futbol çok büyük ve sürekli genişleyen bir sektördür. Ancak hala ekonomik yönden başarı getirecek şekilde yönetimi konusunda sistematik bilgi eksikliği mevcuttur. Bu da futbol ekonomisi konusundaki araştırmaları cazip yapmaktadır. Futbolun karakteristiği gitgide şov dünyasının sunduğu özelliklere sahip olmaya başlamaktadır. Đnsanlar artık sinemaya mı, tiyatroya mı, müzeye mi gitmeli yoksa stadyumda maç seyretmeye mi gitmeli düşünceleri arasında tercih yapmaya başlamışlardır.

Dolles ve Söderman (2005) futbol ürünün ne olduğunu, nelerden oluştuğunu şu

şekilde tanımlamışlardır;

1. Futbol Oyununun Kendisi: Seyredilme talebi ve dolayısıyla bunun oluşturmuş olduğu değer bakımından ekonomik bir unsurdur.

2. Marka hakkı satışı: Bayrak, şapka, atkı, bere, dvd, forma, ayakkabı, top vs. ürünlerin satışı ile ekonomik bir unsurdur.

3. Oyuncular: Yetenekli oyuncuların gençken düşük maliyetlerle bulunması, yetiştirilmesi, alınması ve başka kulüplere satılması bakımından ekonomik bir unsurdur.

4. Takım Oyunu: 11 tane teknik oyuncu sürekli kazanan bir takım meydana getiremez. 11 tane fiziksel açıdan üstün oyuncu da aynı şekilde sürekli kazanan bir takım oluşturamaz. Bunların bir kombinasyonuna ihtiyaç vardır. 5. Kulüpler: Kulüplere olan üyelikler, kulüplerin üyelerine sunduğu hizmetler,

15

Futbolun ürününü talep edenler de şu şekilde tanımlanmıştır (Dolles ve Söderman, 2005);

1. Seyirciler ve taraftarlar

2. Kulübün üyeleri: futbol kendi başına bir oyun, bir eğlence bir olaydır

3. Medya: medya açısından önemini görebilmek için futbol yayın haklarına ödenen miktarlara bakmak yeterlidir.

4. Sponsorlar: futbol herkesin her kesimden insanın izlediği bir spor olduğundan bu şekilde çok büyük kitlelere ulaşılabilmektedir. Ve bu nedenle futbolun çekiciliğinin artırılması sponsorlar açısından da önemlidir.

Televizyon teknolojisindeki gelişmeler sonrasında zaman ve mekan sorunsalından kurtulan futbol modern insanın günlük hayatının her anında kendini kabul ettirmiştir. Televizyonun yaygınlaşması ile birlikte futbol büyük bir çoğunluğun ulaşabildiği, izlenebilen bir oyun haline dönüşürken, ilgi çekiciliği ve gelir getiren bir içerik olması dolayısıyla bu araç için önemli bir malzeme olmuştur. Televizyonun futbola olan katkısı ekonomik olarak önemlidir. Televizyonda futbol yayını insanlara gol göstermek üzerine kurulmuş bir mekanizmadır. Golün de ötesinde izleyiciyi ekrana bağlayacak bir gerilim, heyecan gibi unsurlar ön plana çıkarılmaktadır. (Şeker, Gölcü, 2008) Diğer taraftan, televizyon dünyasının getirdiği şov endüstrisi hayran olunacak “futbol yıldızlarını ön plana çıkarırken”; taraftar grupları kendi yıldızlarını kendi grup ilişkileri içerisinden çıkarmaya eğilimlidirler. Taraftar gruplarının gündemleri ise yine endüstriyel futbolun sunduğu gündemlerden farklı olabilir. Medyada bir maç hakkında yer alan “futbol merkezli” değerlendirmelerden çok, o maç öncesi, sırası veya sonrasında taraftar gruplarının ilişkileri, deplasman yolculuğu anıları gibi aslında endüstriyel futbolun gündemleri açısından pek değerli olmayan konular taraftarlar açısından çok daha önemli olabilir (Aydın ve diğ., 2008).

Futbolun milyonları peşinden sürükleyen dev bir sanayi haline gelmesi, kulüp yöneticilerini-medya patronlarını daha fazla seyirciyi ekrana çekebilmek, onlara daha mükemmel koşullarda hizmet vermek ve hepsinden önemlisi onların tüketimlerini artırmak için çeşitli projeler üretmeye yöneltmiştir. Bunun futbol sahalarındaki yansımalarının başında stadyumların yeni dönemin anlayışına uygun olarak inşa edilmeleri gelmektedir. Stadyumlar standart olarak sadece seyir amaçlı olan işlevlerini terk ederek, yeni dönemde fonksiyonel bir niteliğe bürünmüşlerdir.

16

Đçerisinde restoranlardan kafeteryalara, sinema ve oyun salonlarına kadar değişik aktivitelerin yerine getirilebileceği mekânlar olarak stadyumlar kabuk değiştirmişlerdir (Talimciler, 2008). Stadyumun içerisinde koltuklandırma ve loca sistemi ile konfor artırılmıştır. Önceleri sadece sportif etkinlikler için kullanılan bu mekânlar, seyircilerin ilgisini daha fazla çekebilmek için farklı amaçlar için de kullanılabilecek şekilde dizayn edilmelidirler.

2.5 Futbol Maçlarına Katılacak Seyirci Sayısının Tahminine Yönelik

Çalışmalar

Đlk dört sırada yer alan kaynak türlerine yukarıda örnekler verilmiştir. Bu çalışmaların genel özelliği futbol oyununun daha çekici yapılması üzerine çalışmalar olmayışlarıdır. Futbolun mevcut durumda sunmuş olduğu ürünün üzerine yapılan çalışmalardır. Futbol kurallarında yapılan değişikliklerle ilgili araştırmalar bir bakıma iyileştirmeye yönelik sayılabilir, ancak bu çalışmalarda da yeni kuralların ortaya konmasından sonra o kuralların getirdiği etkilere yer verilmektedir ve genel olarak kurallar tek tek ele alınmaktadır. Birden fazla kuralın birbirine göre etkisi ele alınmamıştır.

Beş numaralı kaynak grubu, yani futbolun iyileştirilmesi ve daha çekici yapılması üzerine ortaya konan bilimsel çalışmalara literatürde nadiren rastlanmaktadır. Bu konuda en önemli çalışmalardan biri 2001 yılındaki Corredoira ve Partovi’nin çalışmasıdır. Futbol tutkunları için futbolu daha çekici hale getirmek adına oyunun kurallarında yapılacak değişiklikleri belirleme ve önceliklendirme amacıyla yapılmış bu çalışmada sunulan kantitatif model QFD’ye bağlı olarak önceliklendirme ve belirleme yapmaktadır. Analitik Hiyerarşi Süreci ve trend analiz yöntemleri kullanılarak futbol kurallarında yapılması düşünülen değişikliklerin ne ölçüde yapılacağı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Pazar segmenti - seyircilerin beklentileri, seyircilerin beklentileri - futbolun aktiviteleri ve futbolun aktiviteleri - futbolun kuralları arasında bağ kurularak kurallar önceliklendirilmiştir. Karar verme ile ilgili olan bu çalışmada oldukça sınırlı sayıda kriter kullanılmıştır. Bu da çalışmanın bir eksiği olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca Corredoira ve Partovi yalnızca futbol kural değişikliklerini sıralamışlardır. Futbol üzerinde etkili olabilecek diğer faktörlerin sıralamasına yer vermemişlerdir.

17

3. FUTBOL SEKTÖRÜ ĐÇĐN BĐR KARAR DESTEK MODELĐ