Fungal Etmenlerle Kontrollü Şartlarda Yapılan Konukçuya Özelleşme

Yapılan sürveylerde yaygın ve etkili olduğu tespit edilen ayrıca biyolojik mücadele çalışmaları için potansiyel gösteren fungal etmenlerle konukçuya özelleşme testleri ve biyolojik etkinlik çalışmaları yapılmıştır (Karamanlı, 2005).

3.2.2.3.1. Fungal Etmenlerle Kontrollü Şartlarda Yapılan Konukçuya Özelleşme Testleri

Denemeler Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bitki Koruma Bölümü Laboratuarında ve iklim odasında, çimlendirme çalışması ise sera koşullarında yapılmıştır. Bu çalışmada kullanılan test bitkileri hastalığın bulunduğu yabancı ot dikkate alınarak belirlenmiştir. Denemeler % 90 ±2 nemde ve 20±3 °C’de kurulmuştur. Çizelge 3.3’de denemede kullanılan test bitkileri verilmiştir.

Familya Latince adı Türkçe adı Poaceae Agropyron cristatum (L.) Gaertn. Otlak ayrığı Brassicaceae Brassica oleracea L. Lahana

Poaceae Bromus inermis Leyss. Kılçıksız brom Cucurbitaceae Cucurbita moschata Duch Kabak

Asteraceae Lactuca sativa L. Marul

Brassicaceae Lepidium sativum L. Tere

Poaceae Lolium perenne L. İngiliz çimi

Fabaceae Lotus corniculatus L. Gazal boynuzu

Fabaceae Medicago sativa L. Yonca

Fabaceae Phaseolus vulgaris L. Fasulye Solanaceae Solanum melongena L. Patlıcan Fabaceae Trifolium pratense L. Çayır üçgülü

Fabaceae Vicia sativa L. Adi fiğ

Poaceae Zea mays L. Mısır

3.2.2.3.1.1. Saksı Denemeleri

Patojenisite testleri sonucu yabancı otlar üzerinde etkisi gözlemlenen fungal etmenlerle konukçuya özelleşme çalışmaları yapılmıştır. Ümitvar fungus izolatları PDA besi yerinde yaklaşık olarak 20-25 gün geliştirilmiş ve spor oluşturmaları sağlanmıştır. PDA içerisinde spor oluşturan fungus kolonilerinin üzerine 5-10 ml steril su dökülerek, cam pipetle fungus sporları toplanmıştır. Oluşan süspansiyon behere alınmış ve daha sonra mikropipetle homojen olarak karıştırıldıktan sonra hemositometre ile 5x105 ml’lik spor süspansiyonu hazırlanmıştır. Oluşturulan süspansiyon sprey tüplerine konulmuştur (Şekil 3.5).

Şekil 3.5. Fungus sporlarından oluşan süspansiyonun sprey tüplerine alınması

Sera koşullarında, içerisinde torf bulunan plastik bardaklara test bitkilerinin tohumları ekilmiştir. Test bitkilerine fungal etmenlerin inokuluasyonu işlemi Bitki Koruma Bölümü laboratuarında gerçekleştirilmiştir. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olacak şekilde kurulmuştur. Test bitkileri 3-4 yapraklı dönemde iken, fungal etmenlerin spor süspansiyonları sprey edilmiştir. Uygulamalardan sonra bitkiler 20 °C, %90 neme sahip iklimlendirme dolabında 15000 lx’de 12 saat aydınlıkta, 12 saat karanlıkta inkübasyona bırakılmıştır. Kontrol bitkileri ise laboratuar şartlarında ışıklı kabinde 12 saat aydınlıkta, 12 saat karanlıkta bırakılmıştır (Şekil 3.6). Saksı denemesi iki kez tekrar edilmiştir. Uygulamalar yapıldıktan 3 gün sonra ilk gözlem alınmıştır ve 3’er gün arayla gözlemlere devam edilmiştir.

Şekil 3.6. Sprey uygulamasından sonra bitkilerin yetiştirme kabinine alınması

3.2.2.3.1.2. Koparılmış Yaprak Testi Denemeleri

Saksı denemelerinde olduğu gibi, patojenisite testlerinde tespit edilen fungal etmenlerin bitki yaprakları üzerindeki etkinliğini test etmek amacıyla, koparılmış yaprak testi çalışması yapılmıştır. Viyollerde çimlendirilerek, saksılarda yetiştirilen test bitkilerinden, bitkilerin çiçeklenme başlangıcı safhasında taze yapraklar koparılmıştır. PDA besi yerinde gelişmiş olan etmen funguslardan 5 mm çapında misel diskler alınarak bitki yapraklarının üzerine uygulanmıştır. Yaprakların suyunu kaybetmemesi için yaprak sapları pamukla sarılarak ephendorf tüpleri içerisine konulmuş ve pamuklar nemlendirilmiştir. Pozitif kontrol olarak etmen fungus bulunmayan 5 mm çapında PDA diskleri kullanılmıştır. Yapraklar, içerisinde kurutma kağıdı bulunan petri kaplarına yerleştirilmiş ve her uygulama 4 tekerrürlü olarak hazırlanmıştır. Petri kapları 10 gün süreyle 20 °C, %90 neme sahip iklimlendirme dolabında 15000 lx’de 12 saat aydınlık, 12 saat karanlıkta inkübasyona bırakılmıştır. Şekil 3.7’de misel disklerin yapraklara uygulanması ve inkübasyona bırakılması verilmiştir. 10 günlük inkübasyon süresi sonunda yaprak üzerinde oluşan lezyon gelişimi gözlemlenmiştir.

Şekil 3.7. Misel disklerin yapraklara uygulanması ve inkübasyona bırakılması

Çalışmaları

Biyolojik etkinlik çalışmaları için yabancı otlar, içerisine 1/3 kum, 1/3 toprak, 1/3 elenmiş çiftlik gübresi doldurulan 9×11 cm ebatlarında plastik saksılara ekimleri yapılmıştır. Deneme Trabzon Zirai Karantina Müdürlüğü Laboratuarında tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olacak şekilde kurulmuştur (Şekil 3.8). Uygulamalar Negatif kontrol (Steril saf su), Pozitif kontrol (Glyphosate-isopropyl-amin etkili maddeli herbisit) ve yabancı otun üzerinden izole edilen fungal etmenden oluşmaktadır.

Şekil 3.8. Biyolojik etkinlik çalışması

Patojenisite testinde olduğu gibi, ümitvar fungal etmenlerin izolatları PDA besi yerinde yaklaşık olarak 20-25 gün geliştirilmiş ve spor oluşturmaları sağlanmıştır. PDA içerisinde spor oluşturan fungus kolonilerinin üzerine 5-10 ml steril su dökülerek, cam pipetle fungus sporları toplanmıştır. Oluşan süspansiyon behere alınmış ve daha sonra mikropipetle homojen olarak karıştırıldıktan sonra hemositometre ile 5x105 ml’lik spor süspansiyonu hazırlanmıştır. Oluşturulan süspansiyon sprey tüplerine konulmuştur. Ayrı ayrı hazırlanmış olan süspansiyonlar yabancı otlara sprey edilmiştir. Uygulamalardan sonra hastalık gelişimi için gerekli olan yüksek nemi sağlamak amacıyla bitkiler şeffaf naylon torba ile üç gün süreyle kapatılmıştır. Üçüncü günün sonunda plastik torbalar çıkarılarak bitkiler laboratuar koşullarında inkübasyona bırakılmıştır. Bir aylık inkübasyon süresi sonunda fungal etmenlerin neden olduğu hastalık şiddeti Falloon ve

ark. (1995)’nın 0-10 hastalık skalasına göre belirlenmiştir. Değerlendirmede kullanılan skala şöyledir:

0= Yaprakçıkta hiç leke yok,

1= Yaprakçık alanının %5’i lekelerle kaplı, 2= Yaprakçık alanının %10’u lekelerle kaplı, 3= Yaprakçık alanının %15’i lekelerle kaplı, 4= Yaprakçık alanının %20’si lekelerle kaplı, 5= Yaprakçık alanının %33’ü lekelerle kaplı, 6= Yaprakçık alanının %46’sı lekelerle kaplı, 7= Yaprakçık alanının %60’ı lekelerle kaplı, 8= Yaprakçık alanının %73’ü lekelerle kaplı, 9= Yaprakçık alanının %86’sı lekelerle kaplı 10= Yaprakçık alanının %100’ü lekelerle kaplı

Negatif kontrol grubu yabancı otlara steril saf su, Pozitif kontrol grubu yabancı otlara ise 600 ml/da Glyphosate-isopropyl-amin etkili maddeli herbisit uygulaması yapılmıştır. Uygulamalar yapıldıktan 5 gün sonra ilk gözlem alınmıştır ve 5’er gün arayla gözlemlere devam edilmiştir. Belirlenen ortalamalarla % hastalık oranları tespit edilmiştir.