Fransa’da Emlak Vergisi Sistemi

Fransa’da biri bizdeki emlak vergisinin karşılığı olmak üzere her yıl taşınmazlar için iki farklı vergi ödenmesi söz konusudur. Bunlardan ilki

“Taşınmaz İşgaliye Vergisi” (Taxe d’Habitation) diyebileceğimiz vergi iken, diğeri ise mülkiyete dayanmakta ve emlak vergisine (Taxe Foncière) denk düşmektedir.

İşgaliye vergisi, taşınmazı bir yılın ilk gününden itibaren kullanan kişilerce ödenir. İkinci evler, kural olarak buranın fiilen kullanılıyor olup olmamasının vergi mükellefiyeti bakımından bir önemi bulunmamaktadır.

Verginin tahakkuk etmesi bakımından taşınmazın kullanılabilir düzeyde bulunması yeterli sayılmaktadır. Ancak yılın belli dönemlerinde sadece örneğin birkaç hafta kullanılan tatil evi tarzı yapılar işgaliye vergisinden muaf tutulabilmektedir. Ancak bu takdirde ev, mükellefin işi kapsamında sayılıp

farklı vergilerin konusu olabilmektedir. Taşınmazın yıllık olarak kiraya verilmiş olması durumunda vergi kiracı tarafından ödenmektedir. Bu verginin hesaplanması karışık bir takım formüllere bağlanmış olup, burada sadece genel bilgi vermekle yetinelim. Kişinin ana meskeni için ödenecek vergi kural olarak

%0 2 oranındadır. Bu oran çeşitli durumlarda artabilmektedir. Taşınmaza ait değerin ne kadarlık miktarının vergiye tabi olacağı yerel meclisler tarafından karara bağlanırken, bunun hesaplanması ve tahsili merkezi idare tarafından gerçekleştirilir.

Emlak vergisi (Taxe Foncière) ise mülkiyete dayalı olarak yıllık ödenen bir vergidir. Vergi mükellefi sayılmak için o yılın 1 Ocak gününden itibaren taşınmaza malik bulunmak gerekmektedir. Vergi yerel yönetimlerce yerel hizmetlerde kullanılmak üzere tahsil edilir. Taşınmaz değerinin ne kadarlık miktarının vergiye tabi olacağı yerel meclisler tarafından karara bağlanırken, bunun hesaplanması ve tahsili merkezi idare tarafından gerçekleştirilir.

Verginin matrahı taşınmazın serbest piyasa koşullarındaki kira değerine göre belirlenir. Burada esas alınan, taşınmazın gerçekten kirada olup olmadığı ve kirada ise ne kadar ödendiği değil, muhammen kira geliridir. Ancak bu miktardan, tamir, işletme, sigorta gibi giderlerin karşılığı olarak % 50 indirime gidilir. Ancak anılan muhammen kira geliri tutarlarının 1970 yılında yapılan genel tespite dayandığı ve güncellenerek her yıla ait tahmini gelirin belirlendiği görülmektedir. Burada alınan vergi kira geliri vergisi olmayıp taşınmaz mülkiyeti sahipliğine dayanan bir emlak vergisidir. Uygulanan vergi oranı, binanın birinci veya ikinci ev olmasına göre değişkenlik göstermekte, ikinci evler için daha yüksek oranlar uygulanmaktadır. Birinci ev için uygulanan oran %0 2 düzeyinde iken, ikinci ev için şöyle bir uygulama yapılmaktadır:

Belirlenen vergi değerinin 4.573 ilâ 7.622 Avro arasında olduğu evlerde vergi oranı % 1.2 olarak uygulanırken, bu değeri aşan kısım için uygulanacak oran ise % 1.7 oranında gerçekleşmektedir. Görüldüğü gibi ikinci ev için tahakkuk ettirilecek oran birinci eve göre 6 ilâ 8,5 kat arasında daha yüksek gerçekleşmektedir. Bazı yerel meclisler binada yaşayan hane halkı sayısına göre değişen oranlarda indirimler öngörebilmektedir. Kentlerdeki emlak

vergileri kırsala göre daha yüksek tahakkuk ettiği gibi ülkenin değişik bölgeleri arasında da farklı düzeyde gerçekleşebilmektedir.

Verginin tahsili için eğer mükellef yıllık veya aylık bir ödeme talebinde bulunmamışsa, her yıl vergi idaresinden o yılın üçüncü çeyreğinde bir ödeme emri gönderilerek belirlenmiş bir tarihe kadar vergi ödemesinin yapılması talep edilmektedir.

Yukarıdaki açıklamalarda daha çok konutlar üzerindeki emlak vergisine değinilmiştir. Konut dışındaki taşınmazlar için uygulanan emlak vergileri ise çok değişken parametrelere dayanmaktadır. Özellikle ticari, sınai vb. binalar için çok değişik durumlar dikkate alındığı gibi başta zirai amaçlı binalar için belirli muafiyet ve istisnalar uygulanmaktadır. Yeni yapılan binalar ve mevcut binalarda gerçekleştirilen esaslı tadilatlar nedeniyle de uygulanacak olan emlak vergi oranı değişmektedir. Bu tür yapılar için belirli numaralar verilmiş olan matbu formları doldurarak ilgili vergi otoritesine başvuruda bulunma koşulu bulunmaktadır.

Yeni binalar ve yeni eklentiler için, en az 90 gün önce başvuru yapmış olmak koşuluyla iki yıl boyunca vergiden istisna tutulmaktadır.

Mevcut enerji standartlarının üstünde bir enerji verimliliğine sahip olarak inşa edilen binalarda 5 yıl boyunca % 50’den % 100’e varan oranda vergi istisnası tanınabilmektedir. Bu vergi avantajından yararlanabilmek için ilgili vergi makamına önceden beyanda bulunma zorunluluğu bulunmaktadır.

Taşınmaz malikinin taşınmazı kiraya verememesi halinde vergi ödemekten imtina etmesi mümkündür. Bunun için, malikin taşınmazının kiraya uygun durumda bulunmaması yahut bütün gayretine rağmen kiraya vermeyi en az 3 ay boyunca başaramaması halinde, bunu belgelemesi koşuluyla o dönem için vergilendirilmez. Ancak talep olunan kira bedelinin yüksek bulunması halinde mükellef bu haktan yararlandırılmaz⁵¹.

Yukarıda ana hatlarıyla vermeye çalıştığımız Fransız emlak vergisi sistemi, görüldüğü gibi hem yerel yönetimlerin, hem de merkezi idarenin

51 Bkz. https://www.french-property.com/guides/france/finance-taxation/taxation/ local- property-taxes/fonciere/ (Erişim tarihi: 22.09.2017).

müdahalesinin bulunduğu karmaşık bir düzen içermektedir. Bu sistemin Alman-Avusturya sisteminden belki en önemli farkı, vergi matrahının belirlenmesinde taşınmazın güncel veya sanal değerinin değil, -kiraya verilmemiş bile olsa- kira getirme gücüne göre formüle edilen değer üzerinden tahakkuk ettirilmesi olarak belirtilebilir. Ayrıca vergilendirme sürecinde çeşitli makamlarla olan yazışma ve evrak trafiği de gerektirebilecek bir bürokrasi içermektedir. Fransa, Avrupa’da idari yapısı Türkiye’ye benzeyen merkeziyetçi idari bir yapıya sahip olmasına rağmen, emlak vergisi konusunda yerel meclisler belirli bir marj dahilinde vergi oranları, muafiyetler ve istisnalar belirlemede yetkiye sahiptir.

4.2.4. Birleşik Krallık Emlak Vergisi Sistemi