Fotogerçekçi sanat akımı kavramsal olarak Pop sanat ile aynı yerde bağdaşıklık gösterseler de yapısal olarak hayatın gerçekliğini yansıtmalarından, üretmiş oldukları eserlerin konularını kapitalist hayatın barındırdığı her şeyden alırlar.88 Ancak bu yapıtların geneli sadece yansımalar değildir. Bu eserler yaşam döngüsünün gerçekliğinin aksine o döngüdeki yaşamların her detayları çizgileri, parlaklık ve canlılıkları sanatçının fırça darbeleriyle ortaya çıkarılır. Sanatçılar, teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte fotoğrafı alt yapılarında kullanmışlardır.89 Fotogerçekçi sanatçıların bütün hedefleri, fotoğraf gerçekçiliğinde resim yapmak olduğu için buna göre de teknik ve disiplin uygulamışlardır. Genellikle alan derinliği kavramının tuvale aynen yansıtıldığı görülmektedir.
Bu bağlamda fotogerçekçilik akımının ilgilendiği konular, genellikle, dönemin güncel konularını, popüler tüketim kültürünün içinden özenle seçilmiş obje ve mekanları konu almaktadır. Amerikan yaşam biçimine ait olan fotogerçekçi resimlerde, dönemin popüler kültürünün ikonaları sayılabilecek Amerikan yol üstü kafeteryalar, araçlar, renkli malzeme olacak şekerlemeler, dikkat çekici rengarenk tabelalar, gece
88 Semra Kayıkçı Kotan, Günümüz Sanatında Fotoğraf-Resim İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Uygulamalı Sanatlar Ana Bilim Dalı, Ankara, 2015, s.47
89 Elçin Urcan, Çağdaş Batı Sanatında Fotoğrafın Kullanımı Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Teiz, Erciyes Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Kayseri. 2010
30 mekanlarının ışıltılı girişleri ve dönemin insanları konu olarak ele alınmıştır.90 Fotogerçekçi ressamların kullandıkları devasa tuvaller, fotoğraf makinesi ne kadar taşınabilirse o kadar taşınabilir izlenimi vermektedir. Seçilen konu olabildiğince gündelik ve bir fotoğrafçının gündelik yaşamı içerisinde karşılaşıp fotoğraflayacağı haliyle resmedilmiştir.91 Fotogerçekçi sanatçılar genel itibariyle çalıştıkları şeyin kendisinden değil, çekmiş oldukları şeyin fotoğrafından çalışmışlardır.
Gerçek olan objeler, figürler veya yapılarla aralarında fotoğraf nesnesi veya baskı malzemeleri vardır. Böylece dünyanın içinde barındırdığı canlı cansız nesneler gibi, cansız sıradan fotoğraf malzemelerinden ortaya bir sanat çıkmıştır. İnsanın benliğini düşüncelerini tamamlayan zihin yapıları, duyguları gibi olan herşey tüketim kültürünü yansıtan sanatçılara yabancıdır:92 Duane Hanson’un kadın müşteri heykelinde ki gibi (Resim 16), figürde bir eşyadır ve tüketim kültürünün bir parçası, canlı bir varlık değil, nesnelliğe bürünen, kişilik öznelliğinden, hiçbir şey hissettirmeyen yapıtlardır. Aynı zamanda fotoğrafı çekilen yerin, tüketim kültürüne ait obje ve nesnelerin vb.
sanatçıların aktardıkları her türlü materyalin sanatsal bir forma dönüştürülmesi sonucu izleyici sanki oradaymış hissi verdiği düşünülmektedir.
Resim 16. Duane Hanson “Yaşam Heykelleri” 1976. (G. Kaynak 16, 2019).
90 Tayfun Ernur, 20. Yy. Resim Sanatında Portrenin Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2012, s.53-54
91 A.g.e., s.54-55
92 Serap Sevim, Fotoğraf Sanatında Kullanılan Teknik ve Yöntemlerin Resim Sanatına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara, 2017, s.116
31 3.6. Fotogerçekçi Akımda Odak Derinliği
Fotoğrafın icadı ile resim alanında kullanılması, gerçekliğin zengin bir çeşitlilik kazanmasına neden olmuştur. İnsan göz anatomisi gereği farklı uzaklıktaki objelere, nesnelere çok hızlı algılayabilen, odaklanabilen ve netlik sağlayabilen yapıdadır. Bu nedenle insan günlük yaşamında etrafında bulunan ancak netliği olmayan alanların mevcudiyetini çok fazla algılayamamaktadır. Fotoğraf makinesinin kullanımıyla beraber sanatçılar gözün algılayamadığı anlık hareketlerin ve detayları, en net halleriyle rahat bir biçimde çalışmalarına aktarabilmişlerdir.93 Fotogerçekçi sanatta özellikle fark edilmesi istenen, somut olarak gerçek olana dikkat çekmek ve fotoğraftaki görüntüyü en net haliyle birebir aktarmalarının yanı sıra “(…) Fotoğraf görüntüsündeki nesneye en sadık kalanlarda bile ressamın kattığı detaylar bulunmaktadır.”94 Fotogerçekçi bir resmin bakan kişide takdir kârlık uyandırması fotoğrafın çıkardığı görüntünün göz algısını elle tutulur hale getirme kabiliyetini tuval üzerinde gösteriyor olmasındandır.95 Küçük detayların büyük tuvallere taşınması izleyicide şaşırtan bölüm orada gerçekleşir; çünkü duyu organın algılayamadığı detayların sanatçı tarafından sanatsal bir ifadeyle aktarılması gerçeklik olgusunu, sorgulatma niteliği taşıdığını söylemek mümkündür. Elbette öncesinde bahsedildiği gibi tüketim kültürünün artmasına paralel olarak toplumun birbirinden farksız bireyler haline dönmesi, fotogerçekçi dilinde büyük boyutlu detaylarla karşılaşması bağlamında bahsi geçen gerçekliğin ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir.
Pop sanatın, kavramsal bütünlüğünü popüler olan şeyden referans alması ve sanatçıların yüksek kültüre değer vermelerinin aksine Fotogerçekçi sanatçılar dünyanın gerçekliğini ve sıradanlığını vurgulamışlardır.96 Fotogerçekçi sanatçılar, eserlerinde vurguladıkları bu gerçeklik algısını incelerken genellikle yakın olmayan çevrelerini fotoğrafladıkları ve yabancı olan kişileri çalışmalarına aktarmışlardır.97 Sanatçılar için yapıtlarında yer alan şeyler bahsi geçen nesnelliğe bürünen objelerden
93 Özlem Kurt, Foto-Gerçekçi Sanat Kapsamında Portre, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2011, s.5
94 Hakkı Engin Giderer, Resmin Sonu, Ankara: Ütopya Yayınevi. 2003, s.164
95 Özlem Kurt, 2011, A.g.e., s.5
96 Anna Carola Krausse, Rönesans’tan Günümüze Resim Sanatının Tarihi, (Dilek Zaptcıoğlu, çev.), Almanya: Literatür Yayınları. 2005, s.115
97 Özlem Kurt, 2011, A.g.e., s.6
32 ibarettir. Ancak sanatçıların belirlediği nesneler onları yansıtan, ifade eden veya kendilerini anlattıkları, bir bakıma sanatçı kimliğini yansıttığı düşünülmektedir. “(…) aynı şekilde bir fotogerçekçinin fotoğraf seçimi de seçen kişinin, kişilik özelliklerini belirtmekten kaçamayacağı söylenebilir.”98 Keloğlu’nun ifadesi bu düşünceyi destekler niteliğindedir.