BÖLÜM 4. UYGULAMA
4.5. FLAP Karar Destek Uygulaması ile Hal Gruplarının Yerleştirilmesi
Önceki bölümde ürün satış halleri gruplarında, tesisler arası ikili yakınlık derecelerinin belirlenmesinde bahsedildiği üzere, yan yana kesinlikle gelmesi gereken, yan yana bulunması önemli olan ya da önemsiz olan birçok ikili ilişki biçimi düzenlenmiştir. Tüm bu ikili ilişkileri eniyileyerek istenilen yerleşim tasarımını gerçekleştirmek önemli bir problemdir. Bu çalışmada bu problemin çözümüne yönelik olarak CRAFT algoritması ile çalışan ve bu ikili yakınlık derecelerini dikkate alarak en iyi yerleşim tasarımını gerçekleştiren FLAP (Facility LAyout Program) uygulamasının 2.versiyonu kullanılmıştır. Bu uygulama Pradip Kumar Krishnadevarajan tarafından 2003 yılında Texas A&M Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde tasarlanmış ve yazılmış olan bir Karar Destek Uygulamasıdır. Uygulama gayet kullanışlı ve basit bir ara yüze sahiptir. Tek amacı ikili yakınlık dereceleri ve alan büyüklüklerine göre tesis yerleşim planlaması yapmaktır. Uygulamanın kısıtı ise yerleşim sonuçlarını projelendirilebilir şekilde kare ya da dikdörtgen sonuçlar şeklinde değil, eniyilemiş biçimde ve dağınık olarak çıkarmasıdır. Bu noktada sonuçlar yerleşim konumlarına ve ağırlık merkezlerinin durumuna göre tesisin yapım aşaması düşünülerek tasarlanmış ve geometrik olarak kare ya da dikdörtgen biçimi verilmiştir.
88
Çalışma kapsamında tüm tesis gruplarının yerleşimi ve sonrasında tesis grupları içindeki bölümlerin yerleşimi FLAP uygulaması ile gerçekleştirilmiştir. FLAP uygulamasının aşamalarını belirtmek ve yapılan uygulamayı göstermek adına bu bölümde tesis gruplarının yerleşimi adım adım gösterilmiştir. Tesis grupları içinde ki bölümlerin yerleşim aşamaları hepsinde aynı olduğundan dolayı tekraren gösterilmemesi için sadece uygulamanın sonuçları verilmiştir. Resim 4.1.’de FLAP Karar Destek Uygulamasının açılış sayfası görülmektedir.
Resim 4.5. FLAP Karar Destek Uygulamasının Açılış Sayfası
İlk aşamada yeni bir ilişki şeması oluşturmak gerekmektedir. Resim 4.2.’de bu aşama görülmektedir. Kullanılacak veri setleri bölüm 4.3.’te ve alt bölümlerinde verilen tesisler arası yakınlık derecelerinde daha önce verilmiştir.
89
Yeni bir ilişki şeması oluşturma seçeneği işaretlendikten sonra kaç tane bölüm olması gerektiği belirlenmelidir. Bu aşamada yerleştirilmesi planlanan bölüm sayısı girilmektedir. Programın kısıtlarından biri de bu aşamada belirlenebilecek azami bölüm sayısı 40 ile sınırlıdır. Bu çalışmada öncelikli olarak belirlenen ana grupların yerleşimi yapılmıştır. 7 tane ana yerleşim grubu belirlendiğinden dolayı, FLAP Karar Destek Uygulaması üzerinde veri olarak 7 seçeneği girilmiştir. Resim 4.3.’de bu aşama gösterilmiştir.
Resim 4.7. FLAP Karar Destek Uygulamasının İkinci Adımı
Ana tesis grupları arasındaki ikili yakınlık dereceleri kullanılarak bölümler arası ilişki karar matrisi oluşturulur. Birbiri ile kesinlikle yan yana olması istenen tesisler için "A", yan yana olması istenmeyen ya da önemsiz olan tesisler için "U" işaretlenmelidir. Tesislerin ikili olarak yakınlık dereceleri gerekli ise "E", önemli ise" I”, sıradan bir yakınlık ise "O" işaretlenmelidir. Resim 4.4.’de ana tesis grupları karar matrisi görülmektedir.
90
Resim 4.8. FLAP Karar Destek Uygulamasının Üçüncü Adımı
Tesisler arası ikili ilişkiler FLAP Karar Destek Uygulamasında girildikten sonraki aşamada toplam alanın kaç birim2 olduğunu tanımlamak gerekmektedir. Bu girdiye ait
veriler bölüm 4.2. de daha önce verilmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda hazırlanmış ve birim2’leredönüştürülmüş veri setleri bu aşamada uygulamaya tanımlanır. Uygulamanın kısıtlarından bir tanesi de bu veri seti girilirken karşımıza çıkmaktadır. FLAP Karar Destek Uygulaması uzunluk birimi olarak asgari 3, azami olarak 15 birimşeklinde giriş yapılmasına izin vermektedir. Bu sebeple bölüm 4.2. altında daha önceden belirlenmiş olan yüzdesel alan büyüklükleri bu sınırlar içinde kalacak şekilde düzenlenerek girilmelidir. Bu çalışmada ana tesis gruplarının yerleşimi için önceden tespit ettiğimiz 100 birimlik alan ölçütünün yarısı kullanılmış ve veriler 50 birim2’yi dolduracak şekilde
düzenlenmiştir. 50 birim2’yi oluşturmak adına 10 birim uzunluk ve 5 birim genişlik
91
Resim 4.9. FLAP Karar Destek Uygulamasının Dördüncü Adımı
Bölüm 4.2. altında geçen ana tesis gruplarının tüm bölümlerinin yüzdesel büyüklükleri tablo 4.8.’de verilmiştir. Bahsi geçen tablodaki veri setleri kullanılarak bölümlerin kaç birim2 alan kapladıkları resim 4.6.’da gösterilmektedir. Mevcut veri seti
kısıtlar göz önünde bulundurularak en yakın gerçek tam sayıya yuvarlanmıştır. Yaş sebze ve meyve satış hali grubu için 14 birim2, et ve et ürünleri satış hali grubu için 4 birim2, su
ürünleri satış hali grubu için 5 birim2, kesme çiçek ve bitki satış hali grubu için 2 birim2,
kuru gıda satış hali grubu için 10 birim2, idari ve ortak binalar grubu için 5 birim2, ve son
olarak otopark için 10 birim2 alan belirlenmiştir.
92
Tüm veri setlerinin girişi bu aşamayla birlikte sonlanmıştır. Ana tesis gruplarının yerleşimi için FLAP Karar Destek Uygulamasına girilmiş olan tüm veri setleri resim 4.7.’de gösterilmiştir.
Resim 4.11. FLAP Karar Destek Uygulamasının Altıncı Adımı
FLAP Karar Destek Uygulamasının çıkardığı sonuçlar iki alternatifli olarak resim 4.8.’de gösterilmiştir. Çalışmanın ilerleyen bölümünde bu iki alternatif arasında Bulanık TOPSİS yöntemi ile seçim yapılmıştır.
93
FLAP Karar Destek Uygulamasından elde ettiğimiz iki yerleşim planı, Microsoft Excel programında ana hatları iki yerleşim tasarımı olarak çizilmiştir. FLAP uygulamasının kısıtları arasında daha önce belirtiğimiz üzere, yerleşim sonuçları projelendirilebilir şekilde kare ya da dikdörtgen sonuçlar şeklinde değil, eniyilemiş biçimde ve dağınık olarak çıkmıştır. Bu noktada sonuçlar yerleşim konumlarına ve ağırlık merkezlerinin durumuna göre tesisin yapım aşaması düşünülerek tasarlanmış ve geometrik olarak kare ya da dikdörtgen biçimi verilmiştir. Bu aşamadan sonra her bir tesis grubu içinde ayrı ayrı yerleştirme yapılmıştır. Daha doğru bir yerleşim oluşturabilmek adına yüzdesel büyüklükler mümkün olduğunca değiştirilmeden oransal olarak büyütülerek tasarlanan iki ana yerleşim şekil 4.1. ve 4.2.’de gösterilmiştir.
Şekil 4.1. Microsoft EXCEL Programında Çizilen Tasarım 1
94
Tasarım 1 ve Tasarım 2’deki rakamların ifade ettiği ana tesis grupları şu şekildedir; 1- Yaş sebze ve meyve satış hali grubu
2- Et ve et ürünleri satış hali grubu 3- Su ürünleri satış hali grubu
4- Kesme çiçek ve bitki satış hali grubu 5- Kuru gıda satış hali grubu
6- İdari ve ortak binalar grubu 7- Otopark