Fiziksel ve Duygusal İstismar

Çocuklara karşı yapılan kötü muamelenin fiziksel, duygusal, cinsel istismar ve ihmal olmak üzere dört boyutu bulunmaktadır. Fiziksel istismar ve ihmalin bulunduğu yerde büyük oranda duygusal ihmal ve istismar da vardır.238 _İstismar

aktif, ihmal ise pasif davranışlardan oluşmaktadır.

Çocuklar genellikle anneleri tarafından şiddete maruz kalmaktadır. Güler ve arkadaşlarının yaptığı araştırmada annelerin %87,4’ü çocuklarına fiziksel istismar, %93,’ünün de duygusal istismar davranışında bulunduklarını tespit etmiştir.239

Ayrıca annelerin %28,7’si çocukların isteklerini göz ardı etme, %32,2’si çocuklar hastalandığında doktora götürmeme, %14,7’si çocuğun eğitimiyle ilgili okuluyla görüşmeme fiziksel ihmal davranışı uyguladığı; çocuklara karşı annelerin %53,8’i tokat atma, %23,1 de dövme ve çimdikleme fiziksel istismar davranışı uyguladığı belirtilmiştir.240

Fiziksel istismar çocuğun fiziksel sağlığına zarar verecek şekilde kaza dışı zarar görmesi ve yaralanmasıdır.241 _{Fiziksel istismar genellikle dövme, dayak}

şeklinde görülür. Kaza dışı nedenlerle ya da ailenin tedbirsizliğinden kaynaklanan kazalar da bu gruba girmektedir.242

Anne-babanın genç ve deneyimsiz olması, çocuk yetiştirme bilgilerinin az olması, kendi çocukluk dönemlerinde istismara uğramış olmaları, alkol ya da madde bağımlısı olmaları, psikolojik rahatsızlıklar, eşle ilgili sorunlarının olması gibi nedenler ailede çocukların fiziksel istismara uğramasına neden olmaktadır. Ayrıca

237 _{https://www.konyaaktuel.com.tr/yazarlar/emel-gul-egitimci-yazar/cocuklarinizi-karsilastirma-}

yapmadan-buyutun/134/ (Erişim Tarihi: 20.11.2020)

238_{Yasemen Taner, Bahar Gökler, “Çocuk İstismarı ve İhmali: Psikiyatrik Yönleri”, Hacettepe Tıp}

Dergisi, C.35, Sy.2, 2004, Ss.82-86, s.83

239 _{Güler vd., a.g.e., s.134.}

240 _{A.g.e., s.130.}

241 _{Acehan vd., a.g.e, s.595.}

eşin vefatı, çocuğun engelli olması, çocuğun istenen cinsiyette doğmaması, aşırı ağlaması ve uyku sorunun olması gibi faktörler de çocuklara uygulanan fiziksel istismar davranışını tetiklemektedir.243

Duygusal istismar, çocuğun ihtiyaç duyduğu ilgi, sevgi ve bakımdan mahrum bırakılarak psikolojik hasar uğratılmasıdır. Çocuğa bağırma, küfretme; çocuğu yalnız bırakma, bağımlı kılma, tehdit etme, aşağılama, reddetme; çocuktan gücü üzerinde sorumluluk bekleme gibi durumlar duygusal istismardır.244 Çocuğa sevgi göstermemek, ergenlik döneminde denetim ve destekten yoksun bırakmak, aşırı koruma, bağımlı kılma, kardeşler arasında ayrım yapma, çocuğun duygusal bütünlüğünü, öngörüsünü bozan her türlü kronik eylem ya da eylemsizlik bu kapsamda değerlendirilmektedir.245

Yapılan araştırmalarda anneleri tarafından çocuklara uygulanan duygusal istismar davranışlarının genellikle; odaya kapatma, ellerini ayaklarını bağlama, tehdit etme, çocuğu evde yalnız bırakma, evde çocuk yokmuş gibi davranma, kötü söz söyleme, sevdiğini belli etmeme, korkutma, bağırma, azarlama şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Anneler, şımarması ve ahlâkının bozulmaması için çocuklarına sevgilerini göstermediklerini belirtmişlerdir.246 _{Annenin bu davranışları sergileme nedeni}

araştırıldığında öğrenim durumu, yaşı, eşinin alkol kullanması çok etkin bir faktör değilken; annelerin çocuk sayısı ve eşinden dayak yeme durumu arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur.247

Çocuk üzerinde uzun süre kalıcı etki bırakan istismar, duygusal istismar yani duygusal şiddettir. Bir ihtiyacı olduğunda yardım bekleyen çocuğun taleplerine, ebeveynin veya bakıcının kayıtsız kalıp, ilgisiz davranması çocuğu psikolojik olarak yıkıma uğratmaktadır. Ebeveyninden sevgi görmeyen ve onlar tarafından ret ve ihmal edilen çocukların özgüvenleri az, gelişimleri de yavaş olmaktadır.248

Cinsel istismar, fiziksel olarak olgunlaşmamış çocukları, bilinçli olarak onay veremeyecekleri ve algılayamadıkları, toplumsal kurallara aykırı olan cinsel

243 _{Betül Pelendecioğlu, Sefa Bulut, “Çocuğa Yönelik Aile İçi Fiziksel İstismar”, Abant İzzet Baysal}

Üniversitesi Dergisi, C.9, Sy.1, 2009, Ss.49-62, s.52.

244 _{Bahar vd, a.g.e., s.58.}

245 _{Acehan vd., a.g.e, s.596.}

246 _{Güler vd., a.g.e., s.130.}

247 _{A.g.e., s.133.}

248 _{İlyas Özgentürk, “Çocuk İstismarı ve İhmal”, İnternational Journal Of Human Sciences, 2014,}

aktivitelerde kullanmaktır.249 _{Cinsel istismar, cinsel doyum sağlamak amacıyla bir}

yetişkinin çocuğu kullanması ve çocuğa yaklaşmasıdır. Açık saçı konuşmak, teşhircilik, laf atma, röntgencilik, çocuğun cinsel ilişkiye tanık edilmesi gibi durumlar dokunma olmaksızın yapılan istismarlardır. Çocuğun fuhşa zorlanması, müstehcen yayınlara konu edilmesi, ırza geçme, dokunma, ensest gibi davranışlar dokunma ile gerçekleşen istismarlardır. 250

Fiziksel ihmal, çocuğun beslenme, sağlık, giyinme, barınma gibi temel gereksinimlerinin karşılanmamasıdır. Yetersiz fiziki çevrede yaşaması, hasta olduğunda tedavi ettirilmemesi de bu grupta ele alınmaktadır. Hamile annenin sağlığını düşünmeden alkol, sigara kullanması, sağlıksız beslenmesi de fiziksel ihmaldir.Özellikle cinsel kimliğin kazanıldığı yaş olan iki yaşından sonraki çocuğun; yaşına ve cinsiyetine uygun davranılmaması, giydirilmemesi, oyuncak alınmaması da cinsel ihmaldir. 251

Çocuklara cinsiyetine uygun davranmak, kıyafet giydirmek ve oyuncak almak çocuğun cinsiyet kimliğinin sağlıklı bir şekilde gelişmesine katkı sağlamaktadır. Bu hususta çocuğu severken mahrem alanlarına dikkat etmek de önemlidir. Anne veya babanın çocukların cinsiyetine zıt tavır sergilemesi, sonradan çocuğun kendisini karşıt cins gibi hissetmesine neden olabilmektedir.252

Bazı batılı ülkeler nötr cinsiyetli çocuklar yetiştirmeye çalışmaktadır. Son yıllarda cinsel kimlik tercihi olarak algılanan eşcinsellik, bilhassa gençler arasında özgürlük zannedilse de özgürlük değil, değerlerin, neslin yok olmasıdır. Tarhan’ın da belirttiği gibi insanda biyolojik olarak eşcinsel olma eğilimi bulunmamaktadır. Eşcinsellik ve transseksüellik genetik eğilimden ziyade, öğrenmeyle gerçekleşmektedir. Eşcinsel kimlik, olması gereken cinsel kimlikten sapmadır. 253 _Bu

nedenle anne-babanın, çocukta cinsiyet kimliğinin oluştuğu kritik yıllara dikkat etmemesi, çocuğun cinsel kimliğini bastırması da bir tür cinsel ihmaldir diyebiliriz.

249 _{Acehan vd., a.g.e, s.597.}

250 _{Rana Yiğit, “Çocukların Cinsel İstismarı ve Ensest”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri}

Dergisi, 2005, C.8, Sy. 3, Ss. 90-100, s.90-91.

251 _{Acehan vd., a.g.e, s.597.}

252 _{Nevzat Tarhan, Kadın Psikolojisi, 36. Baskı, Nesil Yayınları, İstanbul, 2007s.110.}