Fiziksel özellikler

Bitki  yetiştirme  Denemede  kullanılan  yetiştirme  ortamlarının  fiziksel  özellikleri  Tablo 4.13’de, kimyasal özellikleri Tablo 4. 14’de ve ortamların bitki besin elementi  içerikleri Tablo 4.15’ de verilmiştir. Bitki yetiştirme deneylerinin yapıldığı yetiştirme

ortamlarının  özellikleri  literatürde  verilen  ideal  değerlerle  karşılaştırılarak  değerlendirilmiştir. 

Çalışmada  kontrol  amacıyla  kullanılan  ticari  torf  içinde  %25  oranında  perlit  içerdiğinden  saptanan  özellikler,  literatürde  sadece  torf  için  verilen  değerlerden  farklılık  göstermektedir.  Saf  fındık  zürufu  ve  fındık  zürufu  +  arıtma  çamuru  kombinasyonları  ilave olarak herhangi  bir  inorganik  bileşen  içermemektedir. Fındık  züruflarına  2  mm  elekten  geçen  arıtma  çamurları  karıştırılarak  yetiştirme  ortamı  fiziksel, kimyasal ve hidrolojik karakter analizine tabi tutulmuştur 

Partikül  boyut  analizi  sonuçlarına  göre  yapısal  olarak  farklı  olan  torf  en  yüksek  partikül boyut indeksine (CI) sahip olan örnek olmuş, artan dozlarda fındık zürufuna  karıştırılan arıtma çamuru her kademede ortamın partikül boyut indeksini artırmıştır  (Tablo  4.12).  Partikül  boyut  dağılımı  indeksi  artışına  bağlı  olarak  partiküllerin  geometrik  ortalaması  da  yükseliş  göstermiştir.  Partikül  boyut  indeksi  olarak  kabul  edilmiş  ideal  sınır  değerler  bulunmamakla  birlikte,  bu  özellik  diğer  fiziksel  ve  hidrolojik  parametreleri  etkilediği  için  bilinmesi  ve  gerekiyor  ise  ayarlanması  gerekmektedir.  Nitekim  karışımda  artan  arıtma  çamuru  miktarı  diğer  fiziksel,  kimyasal  ve  hidrolojik  parametreleri  pozitif  veya  negatif  yönde  etkilemiştir  (Tablo  4.13, Tablo 4.14). 

Tablo  4.  12.  Torf  ve  fındık  zürufu,  fındık  zürufu  +  arıtma  çamuru  kombinasyonlarından  hazırlanan  yetiştirme ortamlarının partikül boyut dağılımı indeksi (CI), partikül boyutu geometrik ortalaması ve  geometrik ortalamanın standart sapması 

Yet işt ir me  Ort a mı 

CI (% v/v)  Dg _sg 

To rf  63a  1,74a  4,33a 

FZ  36e  0,70d  2,45bc  FZ+G  36e  0,70d  2,45bc  FZ+ Ç1  47d  1,07c  2,41cd  FZ+ Ç2  52c  1,21bc  2,33d  FZ+ Ç3  56b  1,34b  2,55b  LSD  1,92  0,207  0,117  ANOV A  ***  ***  ***  ***, **, *: p<0.001, 0.01, 0.05. LSD: p<0.05.

Fındık zürufu ve arıtma çamuru içeren tüm yetiştirme ortamlarının özgül ağırlıkları,  özgül ağırlık için  ideal değer olan 1,4­2.0 g/cm ³ arasında bulunmuştur. İçinde perlit  bulunan  torfun  özgül  ağırlığı  fındık  ve  fındık  zürufu  +  arıtma  çamuru  kombinasyonlarından  farklı olarak üst sınır değere  yakın  bulunmuştur (Tablo 4.13).  Hacim  ağırlığı  da,  özgül  ağırlığa  benzer  şekilde  torf  uygulamasında  en  yüksek  bulunmuş,  yine  artan  arıtma  çamuru  miktarları  yetiştirme  ortamlarının  hacim  ağırlığını  yükseltmiştir.    Bununla  beraber  ticari  torf  kontrol  uygulaması  dışında  fındık  zürufundan  hazırlanan  yetiştirme  ortamlarının  hacim  ağırlıkları,  ideal  hacim  ağırlığı  için  üst  limiti  olan  0,4  g/cm ³ ’ün  altında  yer  almıştır.  Organik  madde  içeriğinin  daha  düşük  olmasından  dolayı  özgül  ağırlık  ve  hacim  ağırlığı,  fındık  zürufundan  daha  yüksek  olan  arıtma  çamuru  (Tablo  4.10,  Tablo  4.13)  karışıma  girdiğinde  artan  dozuna  bağlı  olarak  bahsedilen  parametreleri  yükseltmiştir.  İnorganik  kapsamı  yüksek  arıtma  çamuru  ve  kentsel  veya  endüstriyel  katı  atık  kompostlarının karışımlarda kullanıldığında torf, Hindistan cevizi lifi ve ağaç kabuğu  kompostlarının  özgül  ağırlık  ve  hacim  ağırlığını  artırdığını  gösteren  literatürde  pek  çok  çalışma  bulunmaktadır.  [21,  35,  42,  43,  79]. Aynı  literatür  bilgilerinde  değişen  parametrelerin bitki büyümesini önemli derecede etkilemediği de rapor edilmektedir.  Tablo 4.13. Yetiştirme ortamlarının fiziksel özellikleri 

Yet işt ir me  Ort a mı  Özgül  Ağırlık  (g/cm ³ )  Hacim  Ağırlığı  (g/cm ³ )  Porozite  (% v/v)  Hava  Kapasitesi  (% v/v)  Su tutma  kapasitesi  (ml l ^­1 )  Ye nide n  Su  Çek me  (dak ika)  Büzü lme  (% v/ v) 

To rf  2,07a  0,463a  77,61d  39,66a  379,51c  15,66e  14,03b 

FZ  1,56e  0,201e  87,09a  21,84d  652,53a  28,20a  11,62b 

FZ+G  1,56e  0,201e  87,09a  21,84d  652,53a  28,20a  11,62b  FZ+ Ç1  1,66d  0,263d  84,14b  34,61b  498,29 b  25,76b  19,72a  FZ+ Ç2  1,70c  0,337c  80,19c  30,69bc  494,95 b  20,43c  21,34a  FZ+ Ç3  1,76b  0,399b  77,41d  28,51c  488,98 b  17,20d  22,77a  LSD  0,03  0,04  2,34  4,27  42,736  1,35  5,268  ANOV A  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  İdea l  1.4–2.0  <0.40  >80  20­30  600­1000  <5  <30  ***, **, *: p<0.001, 0.01, 0.05. LSD: p<0.05. 

Fındık  zürufuna  karıştırılan  artan  oranlardaki  arıtma  çamuru  ortamın  toplam  porozitesini istatistikî olarak her kademede azaltmıştır (p<0,01). Kontrol uygulaması  torf ile %50 arıtma çamuru içeren yetiştirme ortamı olan FZ+Ç3’ün porozitesi ideal  değerin  çok  az  altında  olmakla  birlikte,  kullanılan  tüm  ortamların  süs  bitkisi

yetiştiriciliği  için  uygun  porozite  değerine  sahip  oldukları  söylenebilir.  Organik  atıklardan  hazırlanan  yetiştirme  ortamlarının  porozitesi,  kompostlama  işleminden  dolayı  partikül  boyutu  ve  organik  madde  oranının  azalması  ve  bunun  tersine  inorganik  madde  miktarının  artmasından  dolayı  genellikle  gerilemektedir  [3,  9,  35,  43,  53,  96,  97].  Fındık  zürufu  +  arıtma  çamuru  kombinasyonlarından  da  benzer  sonuçlar elde edilmiştir. 

Fındık zürufuna arıtma çamuru ilavesi toplam porozitenin azalmasına neden olurken,  hava  kapasitesini  artırmıştır.  Sadece  fındık  zürufuna  göre  %  12,5  arıtma  çamuru  ilavesi hava kapasitesini % 15 artırmış, artan arıtma çamuru dozları olan % 25 ve %  50,  azalan  miktarda  olmakla  birlikte  hava  kapasitesini  sırası  ile  %  14  ve  %  13  oranında  artırmıştır.    %100  fındık  zürufundan  oluşan  FZ  ve  FZ+G  ile  %50  arıtma  çamuru  içeren  FZ+Ç3  ortamlarının  hava  kapasitesi  ideal  değer  aralığında  bulunurken,  torf  ile  %12,5  arıtma  çamuru  içeren  FZ+Ç1  ve  %25  arıtma  çamuru  içeren FZ+Ç2 ortamlarının hava kapasitesi kısmen yüksek bulunmuştur. 

Artan  hava  kapasitesinin  tersine  toplam  porozite  içinde  su  tutma  kapasitesi  artan  arıtma  çamuru  dozuna  bağlı  olarak  gerilemiştir  (Tablo  4.13).  Çalışmada  kullanılan  yetiştirme  ortamlarının  su  tutma  kapasiteleri  genel  olarak  saf  fındık  zürufu  dışında,  ideal  değerlerin  altında  bulunmuştur.  Karışımlarda  kullanılan  arıtma  çamuru  miktarının  artması  ortamların  su  tutma  kapasitesini  düşürmüştür.  Bu  durum  ham  halde  yüksek  miktarda  su  içeren  arıtma  çamurunun,  kuruduktan  sonra  ikinci  defa  aynı miktarda su içeriğine ulaşamamasından kaynaklanmıştır (Tablo 4.10). İnorganik  madde oranı yüksek, dolayısı ile hacim ağırlığı yüksek ortamların su tutma kapasitesi  gerilemektedir. Bu durum yetiştiricilik açısından problem olmazken sadece daha sık  sulama yapılmasına gerek duymaktadır [9]. 

Tuttuğu  su  miktarı  az  olsa  da  arıtma  çamurunun  yeniden  su  çekme  süresi  fındık  zürufuna göre daha kısadır (Tablo 13). Fındık zürufuna artan dozlarda arıtma çamuru  karıştırılması  yeniden  su  çekmeyi  iyileştirmiştir.  Arıtma  çamuru  ilavesinin  fındık  zürufunun fiziksel özelliklerine en pozitif katkısı, kuruduktan sonra tekrar su çekme  süresini kısaltmasıdır.  Arıtma çamuru  içeren  yetiştirme ortamlarının  bitki  yetiştirme  deneylerinde  de  yüzey  evaporasyonundan  dolayı  kurumanın  sadece  fındık  zürufu

içeren  ortamlardan  daha  az  olduğu  gözlemlenmiştir.  İnce  partiküllü  kompost  gibi  organik  maddelerin  mikro  poroziteyi  artırarak  yeniden  su  çekme  özelliğini  iyileştirdiğine inanılmaktadır [82]. 

Arıtma çamuru kuruduğunda hacminde meydana gelen azalma da fazladır. Bu durum  yetiştirme  ortamlarının  kuruduklarında,  çamur  miktarı  fazla  olanların  daha  çok  büzülmelerine yol açmaktadır (Tablo 4.13). Yetiştirme ortamlarında % 30 büzülmeye  kadar  tolerans  gösterilmektedir  [19].  İncelenen  yetiştirme  ortamlarında  maksimum  büzülme  %  23  ile,  fındık  zürufu+%  50  arıtma  çamuru  kombinasyonunda  tespit  edilmiştir.  Bu  parametreye  göre  yetiştirme  ortamları  ideal  sınırlar  içinde  yer  almaktadır. Büzülme aynı zamanda, saksıya doldurulan materyalin kompaktlaşmaya  gösterdiği tepkiyi de  ifade ettiğinden [18], torf  ile kıyaslandığında  fındık zürufunun  kompaktlaşmaya dayanıklı olduğu söylenebilir (Tablo 4.13).