Fizik Bilgi Testine İlişkin Bulgular Tablo 4-

Öğretmen Adaylarının Fizik Bilgi Testinin Seçeneklere Göre Cevaplarının Frekans ve Yüzdeleri (N= 86) S or u No A B C D E BOŞ f % f % f % f % f % f % 1 1 1 2 2 81 94 0 0 2 2 0 0 2 1 1 12 14 6 7 2 2 64 74 1 1 3 1 1 2 2 1 1 75 87 7 8 0 0 4 23 27 37 43 1 1 25 29 0 0 0 0 5 3 3 22 26 50 58 6 7 5 6 0 0 6 2 2 50 58 2 2 16 19 11 13 5 6

7 6 7 36 42 1 1 36 42 5 6 2 2 8 14 15 15 16 43 47 5 5 10 11 5 6 9 42 49 0 0 0 0 42 49 2 2 0 0 10 18 21 41 48 6 7 11 13 10 12 0 0 11 4 5 17 20 7 8 1 1 56 65 1 1 12 52 60 19 22 2 2 4 5 7 8 2 2 13 35 40 8 9 1 1 16 18 23 26 4 5 14 2 2 65 76 1 1 7 8 9 10 2 2 15 4 5 13 15 67 78 1 1 0 0 1 1 16 42 49 6 7 19 22 11 13 6 7 2 2

Her biri 5 seçenekli 16 soruluk fizik bilgi testi Hacettepe ve Gazi Üniversitelerinin Biyoloji Eğitimi 2 ve 4. sınıfına devam eden öğretmen adaylarından toplam 86 kiĢiye uygulanmıĢtır. Öğretmen adaylarının fizik sorularına verdikleri doğru cevaplar ve yüzdeleri aĢağıdaki grafikte gösterilmiĢtir.

Grafik 4-1

Biyoloji Öğretmen Adaylarının Fizik Bilgi Testine Verdikleri Doğru Cevapların Yüzde Dağılımı

Grafikte görülen fizik bilgi testi soruları difüzyon, basınç, ıĢık, ısı, sıcaklık, enerji ve elektrik konularını içermektedir. Daha ayrıntılı biçimde ifade edersek, fizik bilgi testindeki 1 ve 2. sorular difüzyon; 3 ve 4. sorular basınç; 5, 6 ve 7. sorular ıĢık; 8, 9 ve 10 sorular ısı ve sıcaklık; 11 ve 12. sorular enerji; 13, 14, 15 ve 16. sorular elektrik konusu ile ilgili bilgileri ölçmektedir.

Grafik 4-1‟e göre yapılan genel değerlendirme sonucunda; öğretmen adaylarının %50‟sinden fazlasının difüzyonla ilgili 1 ve 2. sorular, basınçla ilgili 3. soru, ıĢık ile ilgili 5. soru, enerji ile ilgili 11 ve 12. sorular, elektrik ile ilgili 14 ve 15. sorular hakkındaki bilgileri yeterli düzeydedir. Ancak öğretmen adaylarının basınçla ilgili 4. soruya; ıĢıkla ilgili 6 ve 7. sorulara; ısı ve sıcaklık konusu ile ilgili 8, 9 ve 10. sorulara; elektrikle ilgili 13 ve 16. sorulara %50‟sinden daha azının cevap vermesi, bu konular hakkındaki bilgi düzeylerinin yeterli olmadığına iĢaret etmektedir.

Sonuçta öğretmen adaylarının difüzyon, basınç, ıĢık, ısı ve sıcaklık, enerji ve elektrik konuları ile ilgili kavramsal düzeyde bilgiler yeterli olsa bile, aynı konuların

yüksek düzeyde anlamlı ve iĢlevsel bir bilgiye dönüĢtürülmesinde yetersizlikler saptanmıĢtır.

Grafik 4-1‟e göre öğretmen adaylarının %94‟ü (81 kiĢi); “AĢağıdaki olaylardan hangisi difüzyon değildir?” ifadesiyle verilen difüzyonla ilgili 1. soruya doğru cevap olan C seçeneğindeki “Bir bardak suya 10 g boncuk konulması” ifadesini seçmiĢlerdir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %74‟ü (64 kiĢi); “AĢağıdaki verilenlerden hangisi difüzyon hızını artırıcı bir etki yapar?” ifadesiyle verilen difüzyonla ilgili 2. soruya doğru cevap olan E seçeneğinde yer alan “Ortam akıĢkanlığının artması” Ģeklindeki ifadeyi; %14‟ü (12 kiĢi) yanlıĢ ifadelerden biri olan B seçeneğindeki “Ġki ortam arasındaki madde deriĢim farkının azalması” ifadesini seçmiĢlerdir. Ortaya çıkan bu oran, böyle temel bir konuda ciddi bir yetersizliğe iĢaret etmektedir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %87‟si (75 kiĢi); “AĢağıdakilerden hangisi denizin derinliklerine doğru gidildikçe azalır?” sorusunun (3. soru) doğru cevabı olan D seçeneğinde ifade edilen “Birim hacimdeki oksijen miktarı” cümlesini; %8‟i (7 kiĢi) yanlıĢ ifadelerden biri olan E seçeneğindeki “Mutlak basınç” ifadesini iĢaretlemiĢlerdir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %43‟ü (37 kiĢi); açık hava basıncı ile iliĢkilendirilerek cevaplandırılması gereken “AĢağıdakilerden hangisi dağların zirvelerine doğru çıkıldıkça artar?” sorusuna (4. soru) doğru cevap olan B seçeneğindeki “Vücudun iç basıncı” ifadesini; %29‟u (25 kiĢi) yanlıĢ ifadelerden biri olan D seçeneğindeki “Parsiyel oksijen basıncı” ifadesini; %27‟si (23 kiĢi) yine yanlıĢ ifadelerden biri olan A seçeneğindeki “Açık hava basıncı” ifadesini seçmiĢlerdir. Bu cevapların karĢılaĢtırılmasından da anlaĢılacağı gibi, öğrencilerin teorik düzeyde ve kavramsal olarak bildikleri basınç konusunu, hayatın pratiği içinde anlamlandırmada sorun yaĢadıklarını göstermektedir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %58‟i (50 kiĢi); “IĢık gönderilen bir metal yüzeyden elektron sökülmesi olayına “fotoelektrik olay”, kopan elektronlara da “foto- elektron” denir. Fotoelektrik olay ile ilgili olarak verilen aĢağıdaki ifadelerden hangisi yanlıĢtır?” sorusuna (5. soru) verilen doğru seçenek olan C Ģıkkında yer alan “Elektron koparabilme gücü ıĢığın enerjisine bağlı değildir” Ģeklindeki ifadeyi; %26‟sı (22 kiĢi) yanlıĢ ifadelerden biri olan B seçeneğindeki “Elektron koparabilen ıĢığın en büyük dalga boyu “eĢik dalga boyu”dur” ifadesini seçmiĢlerdir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %2‟si (2 kiĢi); “Sualtı gözlüğü takmadan denize dalındığında canlıları net olarak göremeyiĢimizin sebebi nedir?”

ifadesiyle verilen ıĢık konusu ile ilgili 6. sorunun doğru cevabı olan A seçeneğindeki “Suyun kırma indisi ile gözün kırma indisinin birbirine yakın olması” ifadesini; %58‟i (50 kiĢi) yanlıĢ ifadelerden biri olan “Suyun kırma indisinin gözün kırma indisinden çok büyük olması” Ģeklindeki B seçeneğini; %19‟u (16 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden bir diğeri olan D seçeneğindeki “Göz mercek sisteminin su altındaki görüĢe uyum sağlayamaması” Ģeklindeki ifadeyi; %13‟ü (11 kiĢi) yine yanlıĢ seçeneklerden biri olan E seçeneğindeki “Suyun kırma indisinin gözün kırma indisinden çok küçük olması” Ģeklindeki ifadeyi seçmiĢlerdir. Öğrencilere ıĢığın tabiatı ve özellikleri hakkında yeterli temel bilgiler verildiği halde, madde ile etkileĢimi ve optik uygulamalar konusunda ortaya çıkan yetersizlik burada çok bariz biçimde kendini belli etmiĢtir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %42‟si (36 kiĢi) “ÇeĢitli optik aygıtlarda kullanılan merceklerde cismin görüntüsünün oluĢtuğu nokta aĢağıdakilerden hangisine bağlı değildir?” ifadesiyle verilen ıĢık konusu ile ilgili 7. sorunun doğru cevabı olan D seçeneğindeki “Merceğe gönderilen ıĢığın Ģiddetine” ifadesini; %42‟si (36 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan B seçeneğindeki “Merceğe gönderilen ıĢığın rengine” ifadesini seçmiĢlerdir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %47‟si (43 kiĢi) “Sıcaklık ile ilgili aĢağıda verilen genellemelerden hangisi yanlıĢtır?” ifadesindeki sıcaklık konusu ile ilgili 8. sorunun doğru cevabı olan C seçeneğindeki “Ġki cisimden sıcaklığı fazla olan daha fazla ısıya sahiptir” ifadesini; %16‟sı (15 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan B seçeneğindeki “Sıcaklığa bağlı özelliklerin incelendiği sistemlere ısıl sistemler denir” ifadesini, %15‟i (14 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan A seçeneğindeki “Bir maddenin molekülleri hızlanırsa maddenin sıcaklığı artar” ifadesini seçmiĢlerdir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %49‟u (42 kiĢi) “Birbiriyle temas halinde olan maddeler arasında ısı alıĢveriĢi meydana gelir. Isının akıĢ yönü hangisinde doğru olarak verilmiĢtir?” ifadesiyle verilen ısı konusu ile ilgili 9. sorunun doğru cevabı olan D seçeneğindeki “Sıcaklığı fazla olan maddeden sıcaklığı az olan maddeye doğrudur” ifadesini; %49‟u (42 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan A seçeneğindeki “Isıl enerjisi

Grafik 4.1‟e göre öğretmen adaylarının %48‟i (41 kiĢi) “Entropi ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıĢtır?” sorusunun (10. soru) doğru cevabı olan

B seçeneğindeki “Canlı organizmaların entropisi yüksektir” ifadesini, %21‟i (18 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan A seçeneğindeki “Fosil yakıtlar entropiyi arttırır” ifadesini, %13‟ü (11 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan D seçeneğindeki “Entropi ısı ve atık maddelerin artmasından kaynaklanır” ifadesini, %12‟si (10 kiĢi) yanlıĢ cevaplardan biri olan E seçeneğindeki “Canlılar evrenin entropisini arttırırlar” ifadesini seçmiĢtir. Kısaca “sistemin düzensizliğe ve iĢ yapamaz bir konuma doğru gidiĢi” anlamına gelen entropinin biyoloji öğretmen adaylarının yarısından fazlası tarafından cevaplanamamıĢ olması bu konunun yeterince anlaĢılamadığını ortaya koymuĢtur.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %65‟i (56 kiĢi) “AĢağıdakilerden hangisinde enerjinin tanımı doğru verilmiĢtir?” ifadesiyle verilen enerji konusu ile ilgili 11. sorunun doğru cevabı olan E seçeneğindeki “Bir cismin ya da sistemin iĢ yapabilme yeteneğidir” ifadesini; %20‟si (17 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan B seçeneğindeki “Birim zamanda yapılan iĢtir” ifadesini seçmiĢtir. Genel anlamda enerjinin tanımı ile ilgili bilgi düzeyleri yeterlidir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %60‟ı (52 kiĢi) “Enerjinin korunumu ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıĢtır?” sorusunun (12. soru ) doğru cevabı olan A seçeneğindeki “Sürtünmeli sistemlerde toplam enerji kinetik ve potansiyel enerjinin toplamına eĢittir” ifadesini; %22‟si (19 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan B seçeneğindeki “Enerji kendi kendine oluĢamaz” ifadesini seçmiĢtir. Enerji konusu ile ilgili bilgi düzeyleri yeterlidir; fakat bazı eksik noktalar da bulunmaktadır.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %40‟ı (35 kiĢi) “Bir elektrik devresinde meydana gelen elektrik akımı ve iletimi ile ilgili aĢağıda verilenlerden hangisi yanlıĢtır?” ifadesiyle verilen elektrik konusuna iliĢkin 13. sorunun doğru cevabı olan A seçeneğindeki “Devreden akım geçmesi için anahtarın açık olması gerekir” ifadesini; % 26‟sı (23 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan E seçeneğindeki “Elektrik akım yönü elektronların hareket yönünün tersidir” ifadesini;

%18‟i (16 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan D seçeneğindeki “Bir pilden ne kadar akım çekilirse pilin ömrü o kadar kısa olur” ifadesini seçmiĢtir. Öğrencilerin çoğunun elektrik akımı konusu ile ilgili bilgilerinin yetersiz olduğu görülmektedir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %76‟sı (65 kiĢi) “Elektrik devrelerinde sürekli akım oluĢturmak için aĢağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?” ifadesiyle verilen elektrik konusuna iliĢkin 14. sorunun doğru cevabı olan B seçeneğindeki “Üreteçle iletkenin iki ucu arasında sürekli potansiyel fark meydana getirilmelidir” ifadesini; % 10‟u (9 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan E seçeneğindeki “Direnç azaltılmalıdır” ifadesini seçmiĢtir. Öğretmen adaylarının bu soru ile ilgili bilgi düzeyleri yeterlidir.

Grafik 4-1‟de öğretmen adaylarının %78‟i (67 kiĢi) “Elektrik kaçağı olan bir su havuzuna giren bir insanı niçin elektrik çarpar?” Ģeklinde verilen elektrik konusu ile ilgili 15. sorunun doğru cevabı olan C seçeneğindeki “Vücudundaki çözünmüĢ madde ve iyonlardan dolayı” ifadesini; %15‟i (13 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan B seçeneğindeki “Vücudun iyi bir yalıtkan olmasından dolayı” ifadesini seçmiĢtir. Öğretmen adaylarının insan vücudunun elektriksel yapısıyla ilgili bilgileri yeterli olmakla birlikte iletken ve yalıtkanlık hakkında bazı yanlıĢ kavramalara sahip oldukları anlaĢılmaktadır.

Grafik 4-1‟e göre “Etrafı yalıtkan bir madde ile kaplanmıĢ bir iletken tel, pil, paralel ve seri bağlı dirençlerle oluĢturulmuĢ bir elektrik devresi ile ilgili aĢağıda verilenlerden hangisi doğrudur?” sorusuna (16. soru) biyoloji öğretmen adaylarının % 49‟u (42 kiĢi) doğru cevap olan A seçeneğindeki “Birbirine paralel olan iki dirençten değeri büyük olanın üzerinden daha az akım geçer” ifadesini; %22‟si (19 kiĢi) yanlıĢ seçeneklerden biri olan C seçeneğindeki “Dirençlerden dolayı devredeki toplam akım ana koldaki akıma göre azalır” ifadesini; %13‟ü yanlıĢ seçeneklerden biri olan D seçeneğindeki “Dirençler sabitken voltaj arttıkça akım azalır” ifadesini seçmiĢtir. Öğretmen adaylarının bir elektrik devresi ile ilgili soruları çözerken Ģekiller çizerek formülleri yazdıkları gözlemlenmiĢtir. Öğretmen adaylarının hemen hemen yarısının Ohm Yasası ile ilgili bilgileri yeterli olmasına rağmen diğer yarısının yetersiz olduğu anlaĢılmaktadır.