Finansal Entegrasyonun Ölçümü

Finansal entegrasyon düzeyini değerlendirmek için literatürde çeşitli önlemler bulunmaktadır. Finansal entegrasyonu ölçmek için ortak çerçeve, mevcut mevcut sürtüşmelerin farklı bölgeleri asimetrik olarak etkileyip etkilemediğini belirlemeye odaklanmaktadır. Finansal entegrasyonun mevcut durumunu ölçmenin en iyi yolu, finansal entegrasyonun önündeki tüm sürtünmeleri ve engelleri sıralamak ve hala sahip olup olmadıklarını kontrol etmektir (Baele vd., 2004: 11).

Birçok finansal işlem türü vardır ve bazı ülkeler geniş bir finansal işlem yelpazesine karmaşık bir dizi fiyat ve miktar kontrolü uygular. Bu, uluslararası sermaye akışlarındaki engellerin doğası, yoğunluğu ve etkinliğindeki ülkelerarası farklılıkları ölçmede zorluklara yol açmaktadır (Eichengreen, 2001). İşlem gören varlık (mal varlığı) sınıflarının çeşitliliği göz önüne alındığında, finansal entegrasyonun ölçümü ileriye dönük değildir. Baele ve arkadaşları (2004) finansal entegrasyonu ölçmek için üç geniş kategoriyi göz önünde bulundurmuşlardır: fiyat tabanlı ölçüler, haber tabanlı ölçüler ve miktar tabanlı ölçüler.

1.3.3.1. Fiyat Tabanlı Ölçümler

Fiyat tabanlı ölçümler, fiyatlardaki tutarsızlıkları veya varlıkların coğrafi kökeninin neden olduğu varlıkların getirilerini ölçer (Stavearek vd., 2011: 12). Bu, finansal entegrasyon tamamlandığında, buna karşılık olması gereken tek bir fiyat yasasının doğrudan kontrol edilmesini sağlar. Varlıklar yeterince benzer özelliklere sahipse, bu önlemleri doğrudan fiyat veya getiri karşılaştırmalarına dayandırılabilir.

Aksi takdirde, sistematik veya çeşitlendirilemeyen risk faktörleri ve diğer önemli özelliklerdeki farklılıkları hesaba katmalıdır.

Faiz oranı dağılımlarının veya varlık getiri farklarının farklı dağılımı, çeşitli Pazar bölgelerinin tam olarak bütünleşmesinin ne kadar uzakta olduğunun bir göstergesi olarak kullanılabilir. Aynı zamanda, büyüme literatüründen alınan bir ölçü olan beta yakınsama, pazarların bütünleşme hızının bir göstergesidir. Ayrıca, ülkeler arasındaki değişkenliğe bağlı olarak sınır ötesi fiyatın veya verim değişiminin ölçülmesi, farklı pazarlarda entegrasyon derecesine ilişkin olarak bilgilendirici olabilir (Baele vd., 2004: 11).

1.3.3.2. Haber Tabanlı Ölçümler

Finansal entegrasyonun ikinci ölçümü haber tabanlı ölçümlerdir. Bu ölçüm, bilgi etkilerini diğer sürtünme veya engellerden ayırmak için kullanılır. Daha doğrusu, finansal olarak entegre bir alanda, portföyler iyi çeşitlendirilmelidir. Bu nedenle, bölgesel bir karaktere sahip olan haberlerin, yani yeni ekonomik bilgilerin gelişi fiyatlar üzerinde çok az etkisi olması beklenirken, genel veya global haberlerin nispeten daha önemli olması beklenir. Bu, sistematik derecesini farklı ülkelerdeki varlıklar arasında aynı olduğunu; öyle olmadığı sürece, finansal entegrasyon tamamlanmamış olur ve yerel haberler varlık fiyatlarını etkilemeye devam edebilir (Stavarek vd., 2011: 13).

Entegrasyonun önemli bir anlamı, varlık fiyatlarının yalnızca ortak haberlere tepki vermesi gerektiğidir. Uluslararası yatırımın önünde herhangi bir engel yoksa, tamamen yerel şoklar (darbeler) genellikle farklı bölgelerden varlıklara yatırım yaparak çeşitlendirilebilir. Yerel şoklar bu nedenle sistematik bir risk oluşturmamalıdır. Örneğin, finansal olarak entegre olmuş bir piyasada, aynı risk kategorisine sahip borçluların faiz oranları ülkeler arasında eşit olmalı ve yalnızca herkes için ortak faktörlerden etkilenmelidir. Ek olarak, farklı ülkelerden ancak aynı risk özelliklerine sahip olan varlıklardan beklenen getiriler yerel haberlerden ziyade ortak alana bağlı olmalıdırlar. Bu nedenle, finansal entegrasyonun alternatif bir ölçüsü, ortak faktörler tarafından açıklanan varlıkların fiyat değişiklerinin, yani tüm ülkelerdeki varlıklara ortak olan ilgili haberlerin oranıdır (Baele vd., 2004: 18).

1.3.3.3. Miktar Tabanlı Ölçümler

Miktar tabanlı ölçümler, yatırım fırsatlarına olan talebin ve arzın karşı karşıya kaldığı sürtünme etkilerini ölçmektedir. Elverişli olduklarında, sınır ötesi faaliyetler veya listeler gibi piyasaya erişim kolaylığı hakkında bilgi veren istatistikler kullanılır. Ayrıyeten, birkaç kurumsal yatırımcının sınır ötesi ortaklık ile ilgili istatistikler, portföyün ev önyargısının bir ölçüsü olarak kullanılabilir. Bazı pazarların özellikleri bir birinden farklı olduğundan bir önlemin uygulanması için mevcut veriler piyasalar arasında farklılık gösterebilir. Bu yüzden, tüm Pazar türleri için aynı ölçüm kullanılamaz (Stavarek vd., 2011: 13).

Tüm ölçümler dikkate alınan belirli pazarlara bağlıdır. Ancak, ölçümleri geniş bir şekilde iki gruba ayırabiliriz. Birinci grup, belirli bir pazardaki sınır ötesi faaliyetlerle ilgili ölçümleri içerir. İkinci grup ise, ev önyargılarıyla ilgili ölçümleri içerir (Baele vd., 2004: 21). Bir finansal sistemin her bir kesimi için entegrasyon ölçümlerinin birbiriyle nasıl ilişkili oldukları Tablo 5’de özetlenmiştir.

Tablo 4. Finansal Entegrasyonun Ölçümleri

Pazar Türleri Fiyat Tabanlı Ölçümler

Kazanç Türleri Ülke Etkileri

Para Piyasası

Faiz oranları arasında yayılma

Ülkeler arasında ortalama günlük borç verme oranlarının çapraz standart sapması

Ülkelerarası teminatsız borç verme oranlarının çapraz standart sapması Ülkelerarasındaki repo oranlarının çapraz standart sapması

Ülkelere göre oranların dağılımı

Kredi Piyasası

Bir referans ülke faiz oranı kullanarak faiz oranları arasında yayılma

Sermaye Piyasası Filtrelenmiş ülke

ve sermaye

getirilerinin sektör dağılımları

Haber Tabanlı Ölçümler

Kredi Piyasası Ortak faktörler tarafından açıklanan faiz değişim yüzdesi Devlet Tahvili

Piyasası

Ortak faktörlerle açıklanan varlık fiyatı değişim yüzdesi Hisse Senedi

Piyasası

Hisse senedi getirileri içindeki ortak haber bileşenlerinde artış Miktar Tabanlı Ölçümler

Para Piyasası Sınır ötesi kredilendirme faaliyetleri Daimi tesislere başvurma

Repo-market: Euro dışı alan bankalarını içeren tüccarların sayısı

Kredi Piyasası Banka dışı ve bankalar arası kredilere sınır ötesi krediler Kurumsal Tahvil

Piyasası Avrupa çapında bir yatırım stratejisi ile tahvil fonlarına yatırılan varlıkların payı

Sermaye Piyasası Yabancı euro bölgesi özkaynaklarının emeklilik fonu ve hayat sigortası sektörlerinin toplam özkaynak portföyündeki payı

Kaynak: Baele vd., 2004: 22