Filmlerden kaçınma durumuna etkileri

Araştırma örnekleminin filmleri tekrar izlemekten kaçınıp kaçınmama eğilimlerinin demografik ve sürücülük faktörlerine göre farklılık gösterip göstermediğini anlamak üzere yapılan varyans analizlerinin sonuçları, sürücülerin kaçınma eğilimlerinin;

cinsiyete, yaşa, eğitim durumuna, aktif olarak kazaya karışma sayısına, sürücülük yeteneklerini değerlendirme düzeyine ve hız sınırlarına uyma durumuna göre farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır.

Bu anlamda, kadın sürücülerin, erkek sürücülere oranla filmleri tekrar izlemekten daha az kaçındıkları; bununla birlikte, sürücülerin yaşı ilerledikçe, eğitim durumu yükseldikçe, aktif olarak kazaya karışma sayısı arttıkça ve sürücülük yeteneğini olumlu değerlendirme düzeyi arttıkça filmlerden kaçınmama eğilimlerinin de arttığı tespit edilmiştir. Benzer şekilde, sürücülerin mevcut hız sınırlarına uyma durumu arttıkça izlenen filmlerden kaçınmama eğilimlerinin de arttığı tespit edilmiştir.

Bu hususta yapılmış olan Bağımsız Örneklem t-Testi ve Tek Yönlü ANOVA analizlerine ait sonuçlar aşağıda sunulmaktadır.

Cinsiyete göre kaçınma durumu

Örneklemin gösterilen filmleri tekrar izlemekten kaçınma durumlarının cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere Bağımsız Örneklem T-Testi sonucunda (Çizelge 4.44), erkek (X=1,95; S=0,83) ve kadın (X=1,70; S=0,86) deneklerin filmlerden kaçınıp kaçınmamaya yönelik eğilimleri arasında farklılık bulunduğu görülmüştür; t=-3,378 ve p=0,001<0,05.

Bu sonuçlara göre, kadın sürücülerin kadın sürücülerin erkek sürücülere oranla filmleri izlemekten daha az kaçınacağı sonucunu çıkarmak mümkündür.

Çizelge 4.44. Cinsiyet × Kaçınma Bağımsız Örneklem t-Testi

Örneklemin gösterilen filmleri tekrar izlemekten kaçınma durumunun yaş gruplarına göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere Tek Yönlü ANOVA sonucunda göre (Çizelge 4.45), filmlerden kaçınıp kaçınmama eğilimi bakımından yaş grupları arasında farklılık bulunmaktadır; F(5, 596)=3,197 ve p=0,007<0,05.

Çizelge 4.45. Yaş × Kaçınma Tek Yönlü ANOVA testi testinde, farklılığın 18-54 yaş aralığındaki gruplar arasında olduğu ve yaş ilerledikçe bu farklılığın ortadan kalktığı görülmüştür.

Eğitim durumuna göre kaçınma durumu

Örneklemin gösterilen filmleri tekrar izlemekten kaçınma durumunun eğitim durumlarına göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere Tek Yönlü ANOVA sonucunda (Çizelge 4.46), deneklerin filmlerden kaçınıp kaçınmamaya yönelik eğilimlerinin eğitim durumlarına göre farklılık gösterdiği görülmüştür; F(3, 598)=5,484 ve p=0,001<0,05.

Çizelge 4.46. Eğitim Durumu × Kaçınma Tek Yönlü ANOVA testi

Kareler Toplamı sd Ort. Kare F p

Gruplar Arası 11,532 3 3,844 5,484 ,001

Gruplar İçi 419,175 598 ,701

Toplam 430,707 601

Filmlerden kaçınma durumunun hangi eğitim düzeyleri arasında farklılık gösterdiği ise çoklu karşılaştırma testlerinden Dunnett testi ile test edilmiştir. Çizelge 4.47’de verilen test sonuçları incelendiğinde, üniversite mezunları (X=1,58; S=0,59) ile diğer tüm gruplar arasında (İlkokul: X=1,95; S=0,97; Ortaokul: X=2,03; S=0,90; Lise:

X=1,87; S=0,83) istatistiksel olarak farklılık bulunduğu görülmüştür; sırasıyla p=0,005<0,05; p=0,001<0,05; p=0,009<0,05.

Çizelge 4.47. Eğitim durumu × Kaçınma Dunnett testi

Dunnett t (2-yönlü)^a

a. Dunnett t-testleri bir grubu kontrol grubu olarak alıp, diğer tüm grupları bu grup ile karşılaştırırlar.

*. Ortalama fark 0,05 seviyesinde anlamlıdır.

Buradan, eğitim durumu yükseldikçe filmleri reddetmeme eğilimlerinin de arttığı sonucunu çıkarmak mümkündür.

Araç kullanma süresine göre kaçınma durumu

Örneklemin gösterilen filmleri tekrar izlemekten kaçınma durumunun aktif olarak araç kullanma süresine göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (Çizelge 4.48), deneklerin filmlerden kaçınıp kaçınmamaya yönelik eğilimlerinin aktif sürücülük yılına göre farklılık göstermediği görülmüştür; F(3, 598)=1,475 ve p=0,220>0,05.

Çizelge 4.48. Sürücülük Yılı × Kaçınma Tek Yönlü ANOVA testi Kaçınma

Kareler Toplamı sd Ort. Kare F p

Gruplar Arası 3,164 3 1,055 1,475 ,220

Gruplar İçi 427,543 598 ,715

Toplam 430,707 601

Kaza sayısına göre kaçınma durumu

Örneklemin gösterilen filmleri tekrar izlemekten kaçınma durumunun son 12 ay içerisinde aktif olarak kazaya karışma sayılarına göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (Çizelge 4.49), deneklerin filmlerden kaçınıp kaçınmamaya yönelik eğilimlerinin kazaya karışma durumlarına göre farklılık gösterdiği görülmüştür; F(3, 598)=3,205 ve p=0,023<0,05.

Çizelge 4.49. Kaza Sayısı × Kaçınma Tek Yönlü ANOVA testi

Kareler Toplamı sd Ort. Kare F P

Gruplar Arası 6,816 3 2,272 3,205 ,023

Gruplar İçi 423,891 598 ,709

Toplam 430,707 601

Filmlerden kaçınma eğilimlerinin hangi gruplar arasında farklılık gösterdiği ise çoklu karşılaştırma testlerinden Tukey HSD testi ile test edilmiştir. Çizelge 4.50’de verilen test sonuçları incelendiğinde, aktif olarak hiç kazaya karışmayanlar (X=1,98;

S=1,00) ile iki kez karışanların (X=1,71; S=0,60) filmlerden kaçınma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunduğu görülmüştür;

p=0,04<0,05. Bu sonuçlar, ede edilen diğer ilgili istatistiksel verilerle birlikte incelendiğinde, en az iki kez kendisinin neden olduğu kazaya karışanların izlenen filmleri reddetmeme eğilimlerinin diğer gruplara oranla daha fazla olduğu görülmüştür.

Çizelge 4.50. Kaza Sayısı × Tutum Tukey HSD testi

*. Ortalama fark 0,05 seviyesinde anlamlıdır

Sürücülük yeteneğini değerlendirmeye göre kaçınma durumu

Örneklemin gösterilen filmleri tekrar izlemekten kaçınma durumunun kendi sürücülük yeteneklerini değerlendirme durumlarına göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (Çizelge 4.51), deneklerin filmlerden kaçınıp kaçınmamaya yönelik eğilimlerinin kendi sürücülük yeteneklerini değerlendirme durumlarına göre farklılık gösterdiği görülmüştür; F(3, 598)=24,169 ve p=0,001<0,05. Bu sonuç aynı zamanda, iki değişken arasında doğrusal bir ilişki bulunduğunu göstermektedir.

Çizelge 4.51. Sürücülük Yeteneği × Kaçınma Tek Yönlü ANOVA testi

Kareler Toplamı sd Ort. Kare F p

Gruplar Arası 46,575 3 15,525 24,169 ,000

Gruplar İçi 384,132 598 ,642

Toplam 430,707 601

Filmlerden kaçınmama eğilimlerinin hangi gruplar arasında farklılık gösterdiği ise çoklu karşılaştırma testlerinden Tukey HSD testi ile test edilmiştir. Çizelge 4.52’de verilen test sonuçları incelendiğinde, sürücülük yeteneklerini ‘ortalamanın altında’

(X=3,27; S=0,77) değerlendirenler ile diğer tüm gruplar arasında (Ortalama: X=1,92;

S=1,01; Ortalamanın üzerinde: X=1,74; S=0,64; Çok iyi: X=1,83; S=0,65) filmleri tekrar izlemekten kaçınmama eğilimi konusunda istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunduğu görülmüştür; sırasıyla p=0,001<0,05; p=0,001<0,05;

p=0,001<0,05. Buradan, sürücülerin sürücülük yeteneklerini değerlendirme düzeyi arttıkça filmleri reddetmeme eğilimlerinin de arttığı sonucunu çıkarmak mümkündür.

Çizelge 4.52. Sürücülük Yeteneği × Kaçınma Tukey HSD test sonucu

Bağımsız Değişken: Kaçınma

*. Ortalama fark 0,05 seviyesinde anlamlıdır

Hız sınırlarına uyma durumuna göre kaçınma durumu

Örneklemin gösterilen filmleri tekrar izlemekten kaçınma durumunun hız sınırlarına uymaya yönelik mevcut davranışlarına göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (Çizelge 4.53), deneklerin filmlerden kaçınıp kaçınmamaya yönelik eğilimlerinin hız mevcut sınırlarına uyma davranışlarına göre farklılık gösterdiği görülmüştür; F(2, 599) = 41,872 ve

p=0,001<0,05. Bu da, iki değişken arasında doğrusal bir ilişki bulunduğunu göstermektedir.

Çizelge 4.53. Uyma davranışı × Kaçınma Tek Yönlü ANOVA testi

Kareler Toplamı sd Ort. Kare F p

Gruplar Arası 52,829 2 26,415 41,872 ,000

Gruplar İçi 377,877 599 ,631

Toplam 430,707 601

Farklılığın hangi gruplar arasında bulunduğu ise çoklu karşılaştırma testlerinden Tukey HSD testi ile test edilmiştir. Çizelge 4.54’de verilen test sonuçları incelendiğinde, hız sınırlarına ‘Ara sıra uyarım’ (M=3,33; S=1,05) diyenler ile ‘Her zaman uyarım’ (M=1,78; S=0,75) diyenler arasında ve ‘Genelde uyarım’ (M=2,74;

S=1,15) diyenler ile ‘Her zaman uyarım’ (M=1,78; S=0,75) diyenler arasında filmleri tekrar izlemekten kaçınma eğilimi konusunda istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunduğu görülmüştür; sırasıyla p=0,001<0,05; p=0,001<0,05.

Bu sonuçlara göre, sürücülerin mevcut hız sınırlarına uyma eğilimi arttıkça, izlenen filmleri reddetmeme eğilimlerinin de arttığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Çizelge 4.54. Uyma Davranışı × Tutum Tukey HSD testi

Kaçınma

*. Ortalama fark 0,05 seviyesinde anlamlıdır