4. ARAġTIRMA BULGULARI VE TARTIġMA
4.3. Ferraduel çeĢidine ait 2016-2017 yılı bulguları 1. Ferraduel çeĢidi 2016 yılı bulguları
Ferraduel çeşidine ait 2016 yılı sulama konusunun 1, 2 ve 3 kez gübrelenen konularında ortalama gövde çapı artış oranı şekil 32’de görüldüğü gibi %6-9 arasında değişim göstermiş olup bu oran içerisinde sulama konuları arasındaki değerlerde istatistiksel açıdan önemli (p>0.05) farklılıklar tespit edilememiştir (Çizelge 13).
Farklı sulama konularına bağlı 1, 2 ve 3 kez gübrelenen ağaçların anadal çapı artış oranları şekil 33’te görüldüğü gibi %6-10 arasında değişim göstermiş olup bu oran içerisinde sulama ve gübreleme konuları arasında istatistiksel açıdan önemli farklılıklar tespit edilmiştir (Çizelge 13). İki kez gübrelenip 10, 20 ve 30 günde bir sulanan bitkilerdeki anadal çapı artış değerleri sırasıyla %3.4, %5.9 ve %7.5 olarak görülmüştür. Dolayısıyla bu yılda en yüksek anadal çap artışı sulama konusu 20 ve 30 gün olan ağaçlardan elde edilmiştir.
Ferraduel çeşidine ait sürgün çapı gelişim değerleri arasında istatistiksel açıdan önemli farklılıklar tespit edilmiştir (Çizelge 13). En yüksek sürgün çapı değişim oranı %25 büyüme ile bir kez gübrelenen 10 günde bir sulanan ağaçlardan alınmış olup en düşük oranı %6 büyüme ile üç kez gübrelenen 20 günde bir sulanan ağaçlardan alınmıştır (Şekil 34). Sulama arttıkça sürgün çap gelişim değerleri de artmıştır.
Sulama konusu 10, 20 ve 30 gün olan ve bir kez gübrelenen ağaçların kabuklu meyve en değerleri sırasıyla 22.4, 23.7 ve 25.7 mm; iki kez gübrelenen ağaçların 22.6, 24.5 ve 24.4 mm; üç kez gübrelenen ağaçların ise 22.0, 24.0 ve 24.0 mm olarak elde edilmiştir (Şekil 35). Sulama konusu 20 ve 30 günde bir olan ağaçlar arasında önemli farklılıklar tespit edilememiştir. 10 ve 30 günde bir sulama konulu ağaçların kabuklu meyve en değerleri (p≤0.05) farklı bulunmuştur (Çizelge 13). Meyve en değerlerinde meydana gelen bu değişimlerin 10, 20 ve 30 günde bir sulama konulu bitkilerin ağaçbaşına kabuklu ürünleriyle orantılı (sırasıyla 14.0, 13.3 ve 9.3 kg) geliştiği söylenebilir.
Sulama ve gübreleme konularında meyve boy değerleri arasında (p>0.05) önemli farklılıklar tespit edilememiştir (Çizelge 13). Sulama konusu 10, 20 ve 30 gün olan ve bir kez gübrelenen ağaçların meyve boy değerleri sırasıyla 30.3, 30.1, 32.5 mm;
iki kez gübrelenen ağaçların 30.7, 33.6, 32.8 mm; üç kez gübrelenen ağaçların ise 29.8, 32.1, 32.2 mm olarak ölçülmüştür (Şekil 36).
49
Meyve kalınlık değerlerinde farklı sulama konuları arasında (p≤0.05) önemli sonuçlar elde edilmiştir (Çizelge 13). Sulama konusu 10, 20 ve 30 gün olan ve bir kez gübrelenen ağaçların meyve kalınlık ortalama değerleri sırasıyla 14.9, 16.7, 17.0 mm; iki kez gübrelenen ağaçların 15.0, 16.5, 16.3 mm; üç kez gübrelenen ağaçların ise 14.7, 16.0 ve 16.2 mm olarak ölçülmüştür (Şekil 37).
Farklı gübreleme ve sulama konuları meyve kabuklu ve iç ağırlık değerleri arasında önemli sonuçlar alınmasına rağmen, iç randıman değerleri arasında (p≤0.05) istatistiksel açıdan önemli farklılıklar bulunmamıştır. Ferragnes çeşidinde olduğu gibi bu çeşitte de su stresine tabi tutulan bitkilerde daha büyük ve iri meyveler elde edilmiştir. En yüksek randıman 20 günde bir sulama konusundan (%27.40), en düşük randıman ise 30 günde bir sulama konusundan (%24,64) elde edilmiştir (Çizelge 13).
Ferraduel çeşidine ait 2016 yılı ağaçbaşına düşen kabuklu meyve miktarları arasında en iyi sonucu 10 ve 20 günde bir sulama konulu ağaçlar vermiştir. Sulama konusu 10, 20 ve 30 gün olan ve bir kez gübrelenen bitkilerin ağaçbaşına kabuklu verim değerleri sırasıyla 16.9, 14.7 ve 9.2 kg; iki kez gübrelenen bitkilerin 12.5, 9.7 ve 13 kg; üç kez gübrelenen bitkilerin ise 12.8, 15.5 ve 6.7 kg olarak ölçülmüştür.
Bir ve üç kez gübrelenen 10 ve 20 günde bir sulama konuları arasındaki değerleri istatistiksel olarak önemli olmamış ancak 30 günde bir sulama konusu ile diğer konular arasındaki parametreler (p≤0.05) önemli bulunmuştur (Çizelge 13).
Dolayısıyla 10 ve 20 günde bir sulama konulu bitkilerden elde edilen ağaçbaşına kabuklu meyve miktarları 30 günde bir sulama konusuna göre bir ve üç kez gübrelenen uygulamalarda yaklaşık %55-80 daha fazla ürün vermiş olup sulama uygulamalarına bu çeşidin de olumlu yanıt verdiği tespit edilmiştir (Şekil 38., 39., 40).
Meyve iç verim değerleri incelendiğinde gübreleme konularına bakılmaksızın 10, 20 ve 30 günde bir sulama konularında ağaçbaşına elde edilen iç meyve miktarları sırasıyla 3.6, 3.3 ve 2.4 kg olarak gerçekleşmiştir (Şekil 41).
50
Şekil 32. Farklı sulama aralıklarına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı gövde çapı artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 33. Farklı sulama aralıklarına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı anadal çapı artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
51
Şekil 34. Farklı gübreleme miktarlarına göre 10, 20 ve 30 günde bir sulama konulu Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı sürgün çapı artış oranları (S sulama uygulamasını, rakam ise sulama gün aralıklarını göstermektedir).
Şekil 35. Farklı sulama aralıklarına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı kabuklu meyve en ortalama değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
52
Şekil 36. Farklı sulama aralıklarına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı kabuklu meyve boy ortalama değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 37. Farklı sulama aralıklarına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı kabuklu meyve kalınlık ortalama değerleri (G gübre
uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
53
Şekil 38. Farklı sulama konularına göre 1 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı ağaçbaşı kabuklu verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 39. Farklı sulama konularına göre 2 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı ağaçbaşı kabuklu verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
54
Şekil 40. Farklı sulama konularına göre 1 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı ağaçbaşı kabuklu verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 41. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2016 yılı ağaçbaşı kabuklu verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
55 Çizelge 13. Ferraduel çeşidine ait 2016 yılı ölçüm parametreleri
* Aynı harfle gösterilen değerler arasında istatistiksel açıdan (p>0.05) önemli farklılıklar elde edilememiştir.
** Farklı harflerle gösterilen değerler arasında istatistiksel açıdan (p≤0.05) önemli farklılıklar elde edilmiştir.
Deneme konuları / Ölçülen parametreler
1 kez gübrelenen Sulama konuları (gün)
2 kez gübrelenen Sulama konuları (gün)
3 kez gübrelenen Sulama konuları (gün) 10 20 30 10 20 30 10 20 30 Vegetatif organlar
artış oranları (%)
Gövde Çapı 5,15 a 7,66 a 4,53 a 7,72 a 8,15 a 7,77 a 8,72 a 9,18 a 8,77 a Anadal Çapı 8,32 a 9,54 a 11,99 a 3,42 b 5,91 ab 7,54 a 7,57 a 14,28 a 8,55 a Sürgün Çapı 24,90 a 11,00 b 8,00 b 9,10 a 6,50 b 6,90 b 7,30 a 5,80 a 6,50 a Sürgün Uzunluğu 2,00 a 1,70 a 6,00 a 4,40 a 1,70 a 3,10 a 1,90 a 1,10 a 1,20 a
Generatif organlar gelişim ortalamaları
Meyve eni (mm) 22,42 b 23,65 ab 25,67 a 22,57 a 24,54 a 24,43 a 22,04 a 24,04 a 23,59 a Meyve boyu (mm) 30,30 a 30,16 a 32,53 a 30,62 a 33,59 a 32,81 a 29,81 a 32,11 a 32,22 a Meyve kalınlığı (mm) 14,90 b 16,71 ab 17,04 a 15,09 b 16,53 a 16,29 a 14,68 b 16,02 a 16,23 a Kabuklu ağırlık (gr) 4.16 b 4.57 b 5.52 a 4.16 b 5.14 a 5.20 a 4.17 a 4.73 a 4.82 a İç ağırlık (gr) 1.03 b 1.16 ab 1.36 a 1.13 a 1.20 a 1.34 a 1.01 a 1.22 a 1.18 a Randıman (%) 24,78 a 25,56 a 24,64 a 27,40 a 23,40 a 25,62 a 24,77 a 25,72 a 24,76 a Toplam kabuklu verim
(kg/ağaç)
16,90 a 14,73 a 9,25 b 12,45 a 9,74 b 13,00 a 12,78ab 15,49 a 6,71 b
56 4.3.2. Ferraduel çeĢidi 2017 yılı bulguları
Ferraduel çeşidine ait 2017 yılı vejetatif ölçümler dikkate alındığında bir kez gübrelenen 10, 20 ve 30 günde bir sulanan ağaçların gövde çapı artış değerleri ortalama %5-6 arasında gerçekleşip bu değerler arasında gübreleme uygulamalarının önemli etkisi belirlenememiştir. Ancak sulama konuları arasında iki kez gübrelenen 10 ve 30 günde bir sulanan ağaçlar arasında (p≤0.05) önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Sulama konusu 10, 20 ve 30 günde bir olan ağaçların gövde çapı artış değerleri ortalaması sırasıyla %7.2, 5.5 ve 4.1 olarak tespit edilmiştir (Çizelge 14).
Gövde çapı gelişim oranı sulanan koşullarda %5-6, kısıtlı sulanan koşullarda ise %3-4 artış gösterip kısıtlı sulamanın bitki gövde çapı gelişimini olumsuz etkilediğini bildiren Egea vd.’nin (2010) sonuçlarıyla benzerdir. Dolayısıyla Ferraduel çeşidinde 10, 20 ve 30 günde bir sulama konulu bitkiler arasında gövde çapı artış oranları artandan azalana doğru bir eğri göstermiş olup sulama zaman aralığı daralıp uygulama sayısı arttıkça bitki gövde çap değişim oranı da artmıştır (Şekil 42., 43., 44).
Anadal çap artış oranları incelendiğinde büyüme mevsimi içerisinde 1,2 ve 3 kez gübrelenen 10, 20 ve 30 günde bir sulama konulu ağaçlarda anadal çap artış oranı ortalama %7-9 olarak ölçülüp bu değerler arasında farklı gübre uygulamalarının önemli etkisi bulunmamış ancak sulama konularında (p≤0.05) önemli farklılıklar tespit edilmiştir. En yüksek anadal çapı artış oranı iki kez gübrelenen ve 10 günde bir sulanan ağaçlardan ölçülürken, en düşük artış oranı ise üç kez gübrelenen 20 ve 30 günde bir sulanan ağaçlardan elde edilmiştir (Şekil 45., 46).
Ferraduel çeşidine ait 2017 farklı sulama konularına dayalı sürgün çap değerleri arasında istatistiksel açıdan önemli (p≤0.05) farklılıklar elde edilmiştir (Çizelge 14).
Bir kez gübrelenen sulama konularında en yüksek sürgün çapı artış oranını 10 günde bir sulama konusu (%13), iki kez gübrelenen en yüksek sürgün çapı artış oranını yine 10 günde bir sulama konusu (%14.7), üç kez gübrelenen en yüksek sürgün çapı artış oranla ise 20 ve 30 günde bir sulama konuları (%16.6 ve 11.4) vermiştir (Şekil 47).
Sürgün uzunluğu artış oranları arasında (p>0.05) önemli fark bulunmamış olsa bile en yüksek sürgün artış oranı 10 günde bir sulama konularında (%15.3) gerçekleşmiştir (Şekil 48).
57
Sulama konularına göre bir kez gübrelenen ağaçların kabuklu meyve en, boy ve kalınlık değerleri ortalaması sırasıyla 24.0, 32.0 ve 16.5 mm; iki kez gübrelenen ağaçların 24.6, 33.1 ve 16.4 mm; üç kez gübrelenen ağaçların 24.3, 33.0 ve 16.2 mm olarak ölçülmüştür (Şekil 49.,50.,51). Bu değerler arasında istatistiksel açıdan önemli (p>0.05) fark tespit edilememiştir (Çizelge 14).
Sulama konusu 10,20, 30 gün olan ve bir kez gübrelenen ağaçların meyve iç en, boy ve kalınlık değerleri sırasıyla 14.9, 22.9 ve 9.1 mm; iki kez gübrelenen ağaçların 14.9, 23.5 ve 8.8 mm; üç kez gübrelenen ağaçların 14.7, 24.0, 8.8 mm olarak ölçülmüştür (Şekil 52., 53., 54). Bu değerler arasında istatistiksel açıdan önemli (p>0.05) fark tespit edilememiştir (Çizelge 14).
Ferraduel çeşidine ait ağaçbaşına toplam kabuklu meyve verim değerleri arasında (p≤0.05) önemli sonuçlar elde edilmiştir (Çizelge 14). Bir kez gübrelenen 10, 20 ve 30 günde bir sulanan ağaçlardaki ortalama kabuklu verim değerleri sırasıyla 14.7, 12.3 ve 9.3 kg ; iki kez gübrelenen ağaçlarda 19.1, 12.9 ve 9.5 kg; üç kez gübrelenen ağaçlarda ise 14.4, 11.7 ve 9.9 kg olarak ölçülmüştür. Bu verilere dayanarak yapılan sulama konuları arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar elde edilip 10 günde bir sulama uygulaması yapılan bitkilerde 30 günde bir sulama yapılan bitkilere göre ağaçbaşına yaklaşık %50-100 daha fazla meyve elde edildiği görülmüştür (Şekil 55.,56., 57).
Bir kez gübrelenen 10, 20 ve 30 günde bir sulanan ağaçlardaki ortalama iç meyve verimi sırasıyla 4.2, 3.5 ve 2.6 kg; iki kez gübrelenen ağaçlarda 5.3 , 3.3 ve 2.8 kg;
üç kez gübrelenen ağaçlarda 3.9, 3.1 ve 2.6 kg olarak elde edilmiştir (Şekil 58., 59.,60). Sulama uygulamalarının çeşitlerin ağaçbaşına toplam iç verimine olumlu yönde etki ettiği ve verimi arttırdığı tespit edilmiştir.
Kabuklu ve iç meyve boyutundaki değerler bir önceki yıla göre daha az belirgin sonuçlar verse de, istatistiksel açıdan sulama uygulamalarına bağlı önemli farklılıklar elde edilmiştir. Dolayısıyla kabuklu ve iç meyvenin büyük oluşu randımanı arttırmaktan ziyade, bitkideki toplam verimi düşürebilir (Çizelge 14).
Sonuç olarak çalışmanın 2017 yılında meyve fiziksel özellikleri sulama konularına göre bir önceki yıla kıyasla daha az etkilenmiş olup bu durum hem yapılan sulama uygulama sayısının fazlalığına hem de mevcut yılın yağış koşullarının bir önceki yılın fenolojik dönemlerinde meydana gelen yağışlardan daha fazla olmasıyla açıklanabilir. Ayrıca, yapılan sulama ve gübreleme uygulamalarının bu yıl içerisinde meyve iç randımanına net etkisi tespit edilememiş
58
ancak en önemlisi olan ağaçbaşına toplam kabuklu ve iç badem miktarlarında 10, 20 ve 30 günde bir sulama konularında her iki yılda da artandan azalana doğru belirgin farklılıklar göze çarpmıştır.
Şekil 42. Farklı sulama konularına göre 1 kez gübrelenen Ferreduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı gövde çapı artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 43. Farklı sulama konularına dayalı 2 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı gövde çapı artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
59
Şekil 44. Farklı sulama konularına göre 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı gövde çapı artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 45. Farklı sulama konularına göre 2 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı anadal çapı artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
60
Şekil 46. Farklı sulama konularına göre 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı anadal çapı artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 47. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı sürgün çapı gelişim oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
61
Şekil 48. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı sürgün uzunluğu artış oranları (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 49. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı meyve kabuklu kalınlık ortalama değerleri (G gübre
uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
62
Şekil 50. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı meyve kabuklu boy ortalama değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 51. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı meyve kabuklu en ortalama değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
63
Şekil 52. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı meyve iç kalınlık ortalama değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 53. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı meyve iç en ortalama değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
64
Şekil 54. Farklı sulama konularına göre 1, 2 ve 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçların 2017 yılı meyve iç boy ortalama değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 55. Farklı sulama konularına göre 1 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı ortalama kabuklu verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
65
Şekil 56. Farklı sulama konularına göre 2 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı ortalama kabuklu verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 57. Farklı sulama konularına göre 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı ortalama kabuklu verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0
66
Şekil 58. Farklı sulama konularına bağlı 1 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı ortalama meyve iç verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
Şekil 59. Farklı sulama konularına göre 2 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı ortalama meyve iç verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0 2,0 4,0 6,0
0 10 20 30 40
Ġ ç V e r i m
(
k
)g
Sulama Aralığı (gün)
G1
0,0 2,0 4,0 6,0
0 10 20 30 40
Ġ ç V e r i m
(
k
)g
Sulama Aralığı (gün)
G2
67
Şekil 60. Farklı sulama konularına göre 3 kez gübrelenen Ferraduel çeşidi ağaçlarda 2017 yılı ortalama meyve iç verim değerleri (G gübre uygulamasını, rakam ise bir sezondaki yaprak gübresi uygulama sayısını göstermektedir).
0,0 2,0 4,0 6,0
0 10 20 30 40
Ġ ç V e r i m
(
k
)g
Sulama Aralığı (gün)
G3
68 Çizelge 14. Ferraduel çeşidine ait 2017 yılı gelişim parametreleri
Deneme konuları / Ölçülen parametreler
1 kez gübrelenen Sulama konuları (gün)
2 kez gübrelenen Sulama konuları (gün)
3 kez gübrelenen Sulama konuları (gün) 10 20 30 10 20 30 10 20 30 Vegetatif organlarda
artış oranları (%)
Gövde Çapı 6,59 a 5,42 a 4,09 a 8,27 a 5,86 ab 3,99 b 6,71 a 5,33 a 4,28 a Anadal Çapı 7,04 a 6,72 a 8,54 a 12,63 a 10,30 ab 5,23 b 9,48 a 5,17 a 5,81 a Sürgün Çapı 13,00 a 11,50 a 7,70 b 14,70 a 11,90 a 9,80 b 9,40 b 16,60 a 11,40 b Sürgün uzunluğu 15,30 a 7,60 a 7,20 a 8,70 a 5,10 a 8,00 a 11,00 a 9,70 a 9,80 a
Generatif organların gelişim ortalamaları
Meyve eni (mm) 24,38 a 24,31 a 24,48 a 24,80 a 24,96 a 23,89 a 24,63 a 23,97 a 24,60 a Meyve boyu (mm) 33,22 a 30,13 a 33,89 a 33,82 a 33,88 a 31,47 a 33,87 a 31,84 a 33,32 a Meyve kalınlığı (mm) 16,09 a 16,72 a 16,66 a 16,11 a 16,51 a 16,45 a 15,91 a 16,32 a 16,33 a Meyve iç en (mm) 14,81 a 14,81 a 15,08 a 15,00 a 15,16 a 14,60 a 14,86 a 14,64 a 14,74 a Meyve iç boy (mm) 23,96 a 22,24 a 22,42 a 24,16 a 23,91 a 22,70 a 24,46 a 23,35 a 24,12 a Meyve iç kalınlık (gr) 8,96 a 8,92 a 9,34 a 8,38 b 8,74 ab 9,26 a 8,86 a 8,58 a 8,76 a Kabuklu ağırlık (gr) 4.81 b 5.07 ab 5.60 a 5.09 a 5.30 a 5.24 a 5.50 a 4.98 a 5.36 a İç ağırlık (gr) 1.37 b 1.43 ab 1.56 a 1.42 a 1.36 a 1.31 a 1.49 a 1.33 a 1.42 a Randıman (%) 28,47 a 28,29 a 27,97 a 27,93 a 25,79 b 25,07 b 27,07 a 26,71 a 26,49 a Toplam kabuklu verim
(kg/ağaç)
14,66 a 12,27 ab 9,34 b 19,06 a 12,93 b 9,48 c 14,41 a 11,65 b 9,94 c
* Aynı harfle gösterilen değerler arasında istatistiksel açıdan (p>0.05) önemli farklılıklar elde edilememiştir.
** Farklı harflerle gösterilen değerler arasında istatistiksel açıdan (p≤0.05) önemli farklılıklar elde edilmiştir.
69 5. SONUÇ VE ÖNERĠLER
Son yıllarda ülkemizde oldukça fazla dikim alanı bulan badem çeşitlerinden Ferragnes ve Ferraduel üzerine Malatya koşullarında uygulanan farklı sulama zaman aralıkları ve miktarlarına bağlı gübre dozlarının bitki gelişim ve verim üzerine etkilerini inceleyen bu çalışma 2016 ve 2017 yıllarında İnönü Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Bahçesi’nde yürütülmüştür. Malatya genelinde olduğu gibi denemenin yürütüldüğü arazinin toprak yapısı genel anlamda derin profilli, alüvyal, düşük bor ve yüksek kireç oranına sahiptir (Emir, 2017). Bor, çinko vb. elementlerin bu topraklarda alımı güçleştiği için, meyve ağaçlarına bu elementleri ihtiva eden besin elementleri yaprak gübresi formunda bir pülverizatör yardımı ile ağaçlara belirlenen tarihlerde uygulanmıştır.
Çalışmada bitkilere 10, 20 ve 30 günde bir uygulanan sulama konuları ile birlikte meyve hasadına kadarki dönemde 1,2 ve 3 kez gübre uygulamaları yapılmıştır.
Çalışma sonunda hem fenolojik gözlemler hem vejetatif hem de generatif organ gelişim değerleri incelenip gruplara göre farklı sonuçlar elde edilmiştir. Denemenin ilk yılı ile ikinci yılı arasındaki fenolojik tarihler arasında iklimsel olaylara bağlı olarak gecikmelere dayalı bulgulara rastlanmış olup bu durum iki yıl arasındaki sıcaklık değerleri ile açıklanabilmiştir.
Egea vd. (2009) farklı çeşitlerdeki badem ağaçlarına 3 farklı sulama uygulaması yapmıştır. Üç yıl süren çalışmalarında susuz koşullarda yetiştirilen ağaçların gövde gelişimlerinin olumsuz şekilde etkilendiğini bildirmişlerdir. Bu çalışmada da istatistiksel açıdan önemli değerler elde edilmiş olup bu görüş desteklenmektedir.
Sulanan badem ağaçlarındaki gövde çapı gelişim değerleri sulama uygulamalarına göre orantılı seyretmiş olup en yüksek gelişim değeri 10 günde bir sulama konulu ağaçlardan elde edilmiştir.
Denemenin hem ilk hem de ikinci yılında sulama uygulamasının 10 günde bir yapıldığı bitkilerde hasat tarihinin, 20 ve 30 günde bir sulanan bitkilere göre en az 1 hafta daha erken geldiği gözlemlenmiştir. Fakat Nanos vd. (2002) sulamanın bademde hasat olgunluğunu geciktirdiğini rapor etmiştir. Hasat süresi Eylül ayının ikinci haftası olan Ferragnes ve Ferraduel çeşitlerindeki 10 günde bir sulanan bitkilerin bu ayın ilk günlerinde hasada geldiği ve meyve yeşil kabuğunun çatlayıp meyvelerin dökülmeye başladığı gözlemlenmiştir. Ancak tam tersine sulama zaman aralığı uzayan ve kısıtlı sulanan bitkilerin yeşil kabuk çatlaması ve hasada tam geliş
70
tarihleri 20-25 Eylül arasında değişmiştir. Sulama zaman aralığı dar ve uygulama sayısı fazla olan 10 günde sulama konulu bitkiler diğer konulara göre daha küçük meyveler oluşturduğundan gelişimini tamamladıktan sonra yeşil kabuğun kuruma süresi uzun sürmemiştir. Diğer konularda ise daha iri meyveler meydana geldiğinden hem meyvelerin olgunlaşma süresi hem de yeşil kabukların kuruma süresi uzamış ve hasat bu yolla gecikmiştir.
Meyve pomolojik değerleri incelenen her iki çeşidin ağaçları da çok verimli olup boş veya çift meyveye rastlanmamıştır. Literatürde de bildirildiği gibi iki çeşitte de yapılan ellişer meyvelik deneylerde genetik yapısından kaynaklı olarak ikiz meyve olasılığı %0, boş meyve çıkma olasılığı ise %1-2 oranında tespit edilmiştir.
Valverde vd. (2005) ve Zhu vd. (2014), sık sulanan ağaçlarda badem meyvelerinin küçük ve zayıf olduğunu bildirmişlerdir. Bu bulguyu destekler nitelikte çalışmanın özellikle ilk yılında her iki çeşitte de sulama aralığı 10 gün olan ağaçlardan elde edilen meyvelerin diğer sulama konularına (20 ve 30 günde bir sulama) kıyasla daha küçük olduğu görülmüştür. Ancak bu durumun sulama ile elde edilen ürün miktarındaki artışa bağlı olarak gerçekleştiği düşünülmektedir.
Bademde sulamanın farklı çeşitler üzerine verim değerlerini araştıran Gomes-Laranjo vd. (2006), çalışmalarında beş farklı badem (Francoli, Ferragnes, Glorieta, Lauranne ve Masbovera) çeşidinde sulanan koşullar altındaki tüm çeşitlerde en az iki kat fazla fotosentez artışı tespit etmiş ve en yüksek fotosentetik aktivitenin %331 artış ile Ferragnes çeşidinde gerçekleştiğini bildirmişlerdir. Bu çalışmanın ikinci yılında sulama uygulamalarına gerek bitki aksam gelişimleri gerekse toplam kabuklu verim açısından 27 ağaçta bir yılda 200 kg kabuklu badem verimi artışı ile Ferragnes çeşidi daha olumlu yanıt vermiştir.
Bademde sulamanın farklı çeşitler üzerine verim değerlerini araştıran Gomes-Laranjo vd. (2006), çalışmalarında beş farklı badem (Francoli, Ferragnes, Glorieta, Lauranne ve Masbovera) çeşidinde sulanan koşullar altındaki tüm çeşitlerde en az iki kat fazla fotosentez artışı tespit etmiş ve en yüksek fotosentetik aktivitenin %331 artış ile Ferragnes çeşidinde gerçekleştiğini bildirmişlerdir. Bu çalışmanın ikinci yılında sulama uygulamalarına gerek bitki aksam gelişimleri gerekse toplam kabuklu verim açısından 27 ağaçta bir yılda 200 kg kabuklu badem verimi artışı ile Ferragnes çeşidi daha olumlu yanıt vermiştir.