Ferâiz Risâlesi

Esas aldığımız eser, müellifin kendi el yazma nüshasıdır. Nüsha halen müellifin aile kütüphanesinde mevcuttur.

Eser, Arapça nesih hatla, 200X120 mm. ölçülerinde, 35 sayfa, 12 satır, adi kâğıda yazılmıĢ, karton ciltlidir. Müellif, eseri Antalya Korkuteli kasabasında 4 Rabiülahir 1345/ 2 TiĢrîni‟l-Evvel 1342 tarihinde Pazartesi günü güneĢin doğmasıyla baĢlayıp aynı günün ikindi vakti öncesi bitirdiğini belirtmektedir.113

ġeyh Mahmud, Yusuf el-Erdebili‟ye ait Envar adlı eserinin Kitabü‟l-Feraiz bölümünü ihtisar ederek yazdığını belirtmektedir.

ġeyh Mahmud, eserin yazılıĢ sebebini yazmamakla birlikte eser incelendiğinde Erdebili‟nin eserinden esinlenerek bir takım ilavelerle yaptığını görülmektedir.

Ġslam miras hukuku ile ilgili konuları içermektedir.

ġeyh Mahmud‟un Ġslam Hukuku konularından Miras Hukuku alanındaki bu eseri, kısa ve anlaĢılır bir dille yazmıĢ olması nedeniyle istifadeyi kolaylaĢtırması açısından önem arz etmektedir.

1.6.10. Risâletün fi’l-Eymân

Esas aldığımız eser müellifin kendi el yazma nüshasıdır. Nüsha halen müellifin aile kütüphanesinde mevcuttur.

111

Şeyh Mahmud ez-Zokaydî, Ba’du Mesâili’d-Talâki ve’l-Eymân, el yazma 1352, s. 9.

112

Şeyh Mahmud ez-Zokaydî, a.g.e., s. 9.

113

Eser, Arapça nesih hatla, 210X150 mm. ölçülerinde, 4 sayfa, 26 satır, adi kâğıda yazılmıĢ, karton ciltlidir. Eserin hitamesinde 5 Cemazilahir 1352 tarihinde yazıldığı belirtilmektedir.114

ġeyh Mahmud‟un kaynak belirtmediği eseri incelendiğinde ayet ve hadislerin ıĢığında özgün bir eser olduğu görülmektedir.

ġeyh Mahmud eserinin yazılıĢ sebebini Ģöyle ifade etmektedir: “Günümüz

insanlarının çoğunun yalan veya doğru Allaha ve onun dışındaki şeyhlere, mescitlere kabirlere, taşlara, ağaçlara, neseplere, babalara, annelere, dayılara, halalara, ayrıca peygamberlere, meleklere, göğe, hayata ve en şiddetli nehiy edilen ölülere çokça yemin ettiklerini görünce bundan sakınmaları ümidiyle yemin hükmünü beyan etmek istedim.”115

Eserde yemin kısımları ve hükümlerini ifade edilmeye çalıĢılmaktadır.

Sürekli güncelliğini koruyan bir konu üzerinde yazılması önem arz etmektedir. 1.6.11. Risâletün fi Resmi’l-Hatt

Esas aldığımız eser müellifin kendi el yazma nüshasıdır. Nüsha halen ġeyh Mahmud‟un aile kütüphanesinde mevcuttur.

Eser, Arapça nesih hatla, 250X180 mm. ölçülerinde, 27 sayfa, 17 satır, adi kâğıda yazılmıĢ, karton ciltlidir. Eserin hitamesinde Recep 1342 tarihinde müsveddesini, 8 ġaban 1342 tarihimde mübyaddesini yazıldığı belirtilmektedir.116

Eserin kaynağı dedesi Molla Halil es-Siirdî‟ye ait olan Diyâu Basîreti Kalbi‟l- Arûf

fi‟t-Tecvîd ve‟r-Resm ve Farşi‟i-Hurûf adlı eseri ve Ģerhinden resmi hat kısmındaki

bölümünden alındığı belirtmektedir.

ġeyh Mahmud‟un kaynağını belirttiği eserin muhtasarını yazmıĢtır.

Tecvitle iĢtigalin tamamen terk edildiği bir dönemde ġeyh Mahmud‟un böyle bir eseri kaleme alması dikkat çekicidir.

1.6.12. Risâletün fi Beyâni’l-MuâĢere

Esas aldığımız eser ġeyh Mahmud‟un oğlu ġeyh Cüneyd tarafından yazılan el yazma nüshasıdır. Nüsha halen müellifin aile kütüphanesinde mevcuttur.

Eser, Arapça nesih hatla, 210X150 mm. ölçülerinde, 32 sayfa, 13 satır, adi kâğıda yazılmıĢ, karton ciltlidir.

ġeyh Mahmud eserin yazılıĢ sebebini Ģöyle ifade etmektedir: “İnsanların çoğunun

birlikte yaşama hukukunu bilmeyerek veya yaratıcılarına inat olması için terk ettiklerini görünce, onlara bu hakları beyan etmeyi ve bu isyanları onlardan defetmeyi arzuladım.”117

114

Şeyh Mahmud ez-Zokaydî, Risaletün fi’l-Eymân, trz. s. 4.

115

Şeyh Mahmud ez-Zokaydî, a.g.e., s. 1.

116

Eser sekiz kısımdan oluĢan bölüme ayrılarak; anne-baba hakları, çocukların anne ve babayla muaĢereti, talebe-Ģeyh/üstat muaĢereti, din kardeĢlerinin birbirine karĢı muaĢereti, karı-koca muaĢereti, cahillerle muaĢeret, düĢmanlarla muaĢeret ve Allah‟la muaĢeret adabı altında ayrıntılı olarak incelenmiĢtir.

ġeyh Mahmud, daima güncelliğini koruyan sosyal meseleleri ele alması bu konularda tüm Müslümanları muhatap alması itibarı ile önem arz etmektedir.

1.6.13. Antalya-Korkuteli Sürgünü Hatıraları

Esas aldığımız nüsha, ġeyh Mahmud ez-Zokaydî‟nin çocuklarından ġeyh Fudayl tarafından yazılan nüshaya bağlı kalmak üzere 30 Mart 2002 tarihinde Hamit SEVGĠLĠ tarafından tamamlanan nüshadır.118

Eser, nesih hatla, Arapça 210X150 mm. ölçülerinde, 280 sayfa, 17 satır, adi kâğıda yazılmıĢ, karton ciltlidir. Eserin yazılıĢ tarihi h. 1341/1925 olarak kaydedilmiĢtir.119

ġeyh Mahmud eserin yazılıĢ sebebini kitabının mukaddimesin de Ģöyle ifade etmektedir: “Ne zaman ki Mevla Sübhanehû ve Teâlâ şu fakire (bana) İslam diyarında -

Mevlam fitne-i zamandan muhafaza etsin- seyahat etmeyi takdir etti, gözlerin şahit olduğu, kulakların duyduğu bazı olayları, bir zaman sonra hatıra olsun diye zikretmeyi ve yazmayı istedim.”120

Eser, üç yıllık sürgün hayatının günlüklerini ihtiva etmektedir.

Eser, dönemin olaylarına ıĢık tutması ve tarihi belge değerini taĢıması açısından son derece önem arz etmektedir.

1.6.14. er-Risâletü’l-Arûdiyye ve’l-Kavâfiyye

Esas aldığımız eser müellifin oğlu ġeyh Cüneyd tarafından yazılan el yazma nüshasıdır. Nüsha halen müellifin aile kütüphanesinde mevcuttur.

Eser, Arapça nesih hatla, 210X150 mm. ölçülerinde, 17 sayfa, 17 satır, adi kâğıda yazılmıĢ, karton ciltlidir.

ġeyh Mahmud, eserin mukaddimesinde eserini vatan evlatlarına hediye olarak yazdığını beyan etmektedir.121

Eser aruz ve kafiye olmak üzere iki bölümden oluĢmaktadır.

Eser, medrese döneminde bu konuda yazılan ender eserlerden olması açısından önem arzetmektedir.

117

Şeyh Mahmud ez-Zokaydi, Risaletün fi Beyani’l-Müaşereti, trz. el yazma, s.2.

118

Şeyh Mahmud ez-Zokaydî, et-Tab’idu ile Antalya ve’s Seyahatu fi Diyari’l-İslam (Antalya Sürgünü ve İslam

Diyarında Yolculuk), h. 1343 m. 1925, el yazma eser, s. 280.

119

Şeyh Mahmud ez-Zokaydî, a.g.e., s.1.

120

Şeyh Mahmud ez-Zokaydî, a.g.e., s.1.

121