Fen-Teknoloji-Toplum Çevre İlişkileri

Fen ve teknoloji arasında önemli benzerlikler olmasına karsın ikisi arasında önemli farklılıklar da vardır. Fen ve teknoloji, amaç ve süreç açısından birbirinden farklıdır. Teknolojiyi sadece bilimin uygulaması olarak görmek yeterli değildir. Teknoloji problemleri çözerken birçok disiplinden faydalanır. Tarih boyunca, fendeki gelişmeler teknolojinin

23

ilerlemesine, teknolojideki gelişmeler de fenin ilerlemesine katkıda bulunmuştur. Fen ve teknoloji, birbiriyle karmaşık bir şekilde bağlantılıdır (Yangın, 2007)

Ögrenciler, fen ve teknoloji arasındaki ilişkileri anladıklarında, fen ve teknolojinin birbirini nasıl etkilediğini, bunların sosyal bağlamda nasıl geliştiğini ve insanların yaşam koşullarını iyileştirmek için nasıl kullanıldığını kolaylıkla kavrayacaklardır (Skinner ve Preece, 2003).

İnsanlar, feni sosyal bir içerikte tecrübe etmektedirler. Fen ve toplum, insanların daha rahat biçimde yasaması için söz konusu toplumsal değerleri göz önünde bulundurarak değişik disiplinleri bir arada harmanlayıp bütünleştirir. Diğer bir deyişle, insanların karşılaştıkları problemlere karşı koymak ve çözüm önerileri üretmek için gerekli anahtar kavramları kullanması ve yaşam kalitesini geliştirmek için çalışan bilim insanlarının toplum içerisindeki önemini vurgulayarak toplumumuzdaki fiili uygulamalara feni taşıması gerekmektedir (Hurd, 1975).

Günümüzde bilim adamlarının çoğu, araştırmaların sosyal ve çevresel ihtiyaçlarla yönlendirildiği bir alan olan endüstride çalışmaktadır. Bilimsel ve teknolojik ürünler ile sistemler, insanların yaşama şekillerini, toplumları ve çevreyi etkilemiştir ve etkilemeye devam etmektedir. Bulunan pek çok teknolojik çözüm aynı zamanda karmaşık toplumsal ve çevresel sorunların da kaynağıdır. Bu sorunlar, politik gündemde gittikçe daha fazla yer almaktadır. Fen, bireyleri, toplulukları ve toplumu bilinçlendirme ve böylece fen ve teknoloji ile ilgili konular hakkında karar verme alanında destekleyici potansiyele sahiptir. Demokratik bir toplumda fen ve teknoloji okuryazarlığına ulaşmak için ifade edilen bu durum, çok önemli bir gerekçedir (MEB, 2004).

Fen-teknoloji-toplum-çevre eğitimi;

1- Bilim ve teknolojinin her bir öğrenciye olan etkisini göstererek tüm öğrencilerin fen öğrenme ihtiyaçlarını vurgular,

2- Yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası ilgi ve etkileri olan bilim ve teknoloji ile ilgili konuların öğrenciler tarafından belirlenmesini teşvik eder,

3- Öğrenci merkezlidir; yani öğrencileri düşünmeye ve araştırma yapmaya, yaşadıkları dünyanın gerçek sorunlarını çözmeleri için bilgiye ulaşmada aktif rol oynamaya teşvik eder, 4- Öğrencilerin belirledikleri sorunları çözmeleri için araştırma yaparken disiplinler arası düşünebilme becerisi geliştirmelerini sağlar, yani disiplinleri birleştirici bir yaklaşımdır, 5- Öğrenmenin, ders saatinin, sınıfın ve okulun ötesine taşınmasına, yani projelere, eğitsel gezilere ve okul dışında yapılan araştırmalara önem verir,

6- Okul dışındaki kaynakların da değerlendirilmesine, yani problem çözümünde kullanılabilecek bilgilere ulaşmak için maddi ve insani yerel kaynaklardan yararlanılmasına önem verir,

24

7- Fen-teknoloji-toplum-çevreyle ilgili konuları geleneksel fen bilgisi içeriği ile ilişkilendirerek bilimin öğrencilerin sınavlar için öğrenmesi gereken kavramlardan çok daha fazla bir olgu olduğu görüşünü savunur,

8- Kariyer özellikle bilim ve teknoloji ile ilgili meslekler bilincinin vurgulanmasına bunun yanı sıra bilim ve teknolojinin geleceği nasıl etkileyebileceğinin tartışılmasına önem verir, 9- Öğrencilerin gerçek bilim ile bilim dışı olguları birbirinden ayırmaları için aralarında tartışmalarını teşvik eder,

10- Ölçme ve değerlendirmeye farklı yaklaşır, klasik testler belli bilgileri ölçmek için kullanılsa bile genel olarak öğrencilerin mantık yürütme ve sorumlu davranışlarını da ölçmeyi hedefler (Yangın, 2007).

2.4.4.Fen Bilimlerine İlişkin Tutum ve Değerler

Öğrencilerimizin fen okuryazarı olarak yetişebilmeleri için sadece bilgi, anlayış ve beceri türünden kazanımlar tek başına yeterli değildir. Fen bilimleri dersi öğretim programı’nın vizyonunun gerçekleştirilebilmesi için, öğrencilerde değerler ve belirli bir bilimsel tutum da geliştirilmelidir. Öğretmen, şahsen örnek teşkil ederek veya seçici bir şekilde onaylayarak öğrencileri özendirip onlarda, tutum adı verilen davranış modelleri oluşturur. Tutumlar, becerilerin ve bilgilerin elde edildiği şekilde kazanılmaz (MEB, 2004).

Tutum, bireyin herhangi bir şeye, şahıslara, olaylara ve çok çeşitli durumlara karşı bireysel etkinliklerinde seçimini etkileyen kazanılmış içsel bir durum şeklinde tanımlanabilir. Diğer bir ifade ile tutum, belli bir olaya, bireye karşı bireylerin olumlu veya olumsuz tepki gösterme eğilimidir (Senemoğlu, 2001; Turgut & Baykul, 2011).

Temel olarak, tüm düşünsel etkinlikler gibi tutumların oluşması da öğrenme sürecinde gerçekleşir. Tutum, toplumsallaşma süreci boyunca elde edilir. Bu süreç içerisinde tıpkı diğer davranış biçimlerinin geliştirilmesi, diğer zihinsel yeti ve becerilerin kazanılması gibi tutumların oluşmasında da çevresel öğeler önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin, bireyin içinde doğduğu ve toplumsallaştığı kültürel ortam, toplumsal yapı, ekonomik koşullar ve onlara bağlı olarak aldığı eğitim, edindiği bilgi ve deneyimler, onların etkisiyle geliştirdiği kişilik yapısı vb. içsel ve dışsal nitelikteki birçok etken tutumların oluşmasında etkili olur. Kısacası tutumlar, bireyin dış çevresiyle olan ilişki süreci içerisinde oluşurlar. Ancak daha sonra bireyin kişilik yapısının önemli bir kesiti haline gelerek onun, çevresiyle ilişkilerini biçimlendirmesinde önemli bir role sahip olurlar (İnceoğlu, 2010)

Fen bilimlerine yönelik olumlu tutum geliştirme fen bilimlerinin önemli amaçlarından biridir. Çünkü fen bilimlerine yönelik tutumla fen bilimlerindeki akademik başarı arasında önemli bir ilişki vardır. Tezbaşaran (1997)’a göre, fen bilimleri konularına ilgi ve merak uyandırılması ve bu konulara ilişkin olumlu tutumların geliştirilmesi, bilişsel yeterliklerin gelişmesi arasında yakın bir ilişki vardır.

25

Öğrencilere fen bilimleri ile ilgili konuları öğretirken kullanılan stratejiler, yöntemler, teknikler ve değerlendirme yaklaşımları onlardaki olumlu tutum oluşumunda önemli rol oynamaktadır. Öğrencilerin fen bilimleri dersinde başarılı olmalarının altında yatan nedenlerden biri de fen bilimlerini öğrenirken kullandıkları yaklaşımlar ile fen bilimleri dersine yönelik tutumlarıdır (Furat, 2009).

Bireylere, fenle ilgili planlı ve programlı ilk yaşantılarını kazanma süreçlerinde bilimsel bilgiler, bilimsel süreç becerileri ve bilimsel tutumlar kazandırmak için çaba gösterilir (Yasar ve Selvi, 1999). Bu nedenle, fen eğitimi; araştıran, tartışan, deneyen, gözlem yapan, sürekli olarak bilgilerini genişleten ve beraberinde bilimsel tutumlar geliştiren bireylerin yetiştirilmesinde etkin bir işleve sahiptir (Gücüm, 1998).