Fen Bilgisi öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme düzeyleri ile görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik durumu arasındaki ilişkiye yönelik bulguların ANOVA testi analiz sonuçları Tablo 15’te yer almaktadır.
Tablo 15: Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Yansıtıcı Düşünme Düzeyi Đle Öğrenim Durumu Arasındaki Đlişkiye Yönelik ANOVA Testi Bulguları
Okulun Sosyo-Ekonomik Durumu N X Ss Sd F p Yüksek 3 4,00 0,66 0,267 0,766 Orta 22 3,81 0,47 Düşük 75 3,89 0,53
Tablo 15 incelendiğinde öğretmenlerin yansıtıcı düşünme düzeyleri ile görev yaptıkları okulun sosyo-ekonomik durumu arasında puanların aritmetik ortalamalarına göre ( X (yüksek)=4,00>X (Düşük)=3,89>X (orta)=3,81) bir farkın olduğu görülmektedir.
Ancak Tablo 15’te toplam puanlar arasında anlamlı bir farkın olmadığı görülmektedir (f=,26; p=,76>,05). Bu sonuçtan yararlanarak öğretmenlerin görev yaptığı okulun sosyo-ekonomik durumunun yansıtıcı düşünme üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığını söylenebilir.
BÖLÜM V
SONUÇ VE ÖNERĐLER
5.1 SONUÇLAR
Ülkelerin eğitim kalitesi öğretmenlerinin gelişmişlik düzeyi ile doğru orantılıdır. Bir başka deyişle nitelikli öğretmenlere sahip olan ülkelerde yetiştirilen veya yetiştirilecek olan nesillerin nitelikli bireyler olması anlamına gelmektedir. Bütün ülkeler gelecek ve devamları için nitelikli bireylerden oluşmak ister. Bunun için öğretmen yetiştirme alanında karşılaşılan sorunları çözebilmek için birçok strateji ve yöntem geliştirilmektedir. Yansıtıcı düşünme de bu yöntemler arasında yer almaktadır.
Fen Bilgisi öğretmenlerinin yansıtıcı düşünmeye ilişkin görüşlerinin değerlendirmek için yapılan araştırmada, elde edilen bulgularına dayalı olarak aşağıdaki sonuçlara varılmıştır.
Öğretmenlerin yansıtıcı düşünmeye ilişkin görüşlerini betimlemek için onlara sunduğumuz envanterdeki maddelere verdikleri cevaplara göre öğretme-öğrenme sürecine ilişkin düşünme davranışlarını genel itibariyle “sıklıkla” yerine getirdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç öğretmenlerin öğretme-öğrenme sürecini yansıtıcı düşünmeyi geliştirmeye uygun bir şekilde düzenleyip yönettikleri anlamına gelebilir.
Sınıf ortamların yansıtıcı düşünmeye uygun bir şekilde düzenlemek öğretmenlerin asli görevlerindendir. Araştırma bulgularına göre, öğretmenler yansıtıcı bir sınıf oluşturmak için yansıtıcı düşünme davranışlarını “sıklıkla” yerine getirdikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Öğretmenlerin eleştirilere önem verme düzeylerine ilişkin bulgular bakıldığında, meslektaşlarının onları eleştirmesi konusunda pek istekli olmadıkları; ama öğretmenler öğrencilerinden gelen eleştirilere genel olarak olumlu baktıkları sonucuna varılmıştır.
Yansıtıcı düşünmenin en önemli davranışlarından olan öz değerlendirmenin, araştırma bulgularına göre, öğretmenler tarafından “her zaman” yerine getirildiği sonucuna ulaşılmıştır.
Çağdaş eğitim sistemlerinin gereği olarak öğretmenler sürekli bir yenileşme içinde olup, çağdaş eğitim ve öğretim kuramlarına göre sürekli geleceğe yönelik olarak kendilerini hazırlamalıdırlar. Öğretmenlerin geleceğe yönelik kararları alma ile ilgili yansıtıcı düşünme davranışlarını “sıklıkla” yerine getirdikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Modern eğitimin genel amaçlarının başında öğrencilerde problem çözme becerisini geliştirmektir. Araştırma bulgularına göre, öğretmenlerin problem çözme durumuna yönelik yansıtıcı düşünme davranışlarını “sıklıkla” yerine getirdikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Mesleki gelişme açık olma özelliği çağdaş eğitim sistemlerinde istenilen öğretmenlerin özelliklerinden biridir. Aynı zamanda yansıtıcı düşünen öğretmenlerde de bu özellik bulunmaktadır. Yani yansıtıcı düşünen öğretmenler çağdaş eğitim sistemi tarafından istenilen öğretmenlerdir. Araştırma bulgularına göre öğretmenlerin “mesleki gelişime açık olma” davranışlarını öğretmenler genel olarak “sıklıkla” yerine getirdikleri görülmektedir. Ancak yansıtma için önemi göz ardı edilemeyecek olan yansıtıcı günlük tutma davranışını öğretmenlerin yarısından fazlasının “hiçbir zaman” yerine getirmedikleri sonucuna varılmıştır. Bu sonuç öğretmenlerin kayıt tutmaya yeterince önem vermediği anlamına gelir.
Araştırmada öğretmen cinsiyetlerinin yansıtıcı düşünme düzeylerini etkilemediği yapılan t-testi sonucunda ulaşılmıştır. Bayan ve erkek öğretmenlerin yansıtıcı düşünme düzeylerinin aynı düzeylerde olduğu söylenebilir.
Yapılan araştırmada öğretmenlerin kıdemlerinin yansıtıcı düşünme düzeylerini etkilemediği görülmektedir. Dewey eğitimin, deyimler sonucunda gelişebileceğini vurgular. Yansıtıcı düşünme becerisi de eğitim ve deneyimle geliştirilebileceği için, kıdeme bağlı olarak yansıtıcı düşünmede olumlu bir değişim olabilirdi. Ancak örnekleme katılan öğretmenlerin bütününe yakın bir çoğunluğun 5 yıl ve daha az kıdeme sahip olması elde edilen sonuçlar üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir.
Araştırmada öğretmenlerin mezuniyet durumlarının yansıtıcı düşünme düzeylerini etkilemediği yapılan t-testi sonucunda görülmüştür. Böyle bir sonucun elde edilmesi, örneklemde yer alan öğretmenlerin tümüne yakınının eğitim fakültesi mezunu olmasından kaynaklanmış olabilir. Yansıtıcı düşünme süreci süreklilik ve aktiflik gerektiren bir düşünme sürecidir. Bundan dolayı lisansüstü eğitiminin yansıtıcı düşünme konusunda anlamlı bir seviyede olumlu etki yaratması beklenir. Böyle bir sonucun çıkmaması örneklemde yer alan lisansüstü eğitimli öğretmen olmamasından kaynaklanmış olabilir.
Yapılan ANOVA testi sonucuna göre, öğretmenlerin görev yaptıkları okulların sosyo- ekonomik durumu ile yansıtıcı düşün düzeyleri üzerinde herhangi bir etkinin olmadığı gözlenmiştir. Oysa eğitim ve öğretim işleminde ekonomik düzeyin artması, yapılacak eğitim ve öğretim için daha çok olanak ve materyal anlamına gelmektedir. Fiziki donanım bakımında yeterli bir donanıma sahip olan bir okulda eğitim ve öğretimin daha verimli olacağı
düşünülmektedir. Aynı zamanda çevresi uyarıcılar bakımından zengin olan bir ortamda öğrenme işlemi daha da kalıcı olabilir.
Sonuç olarak, yansıtıcı düşünme günümüz eğitim programlarının vazgeçilmez yöntemleri arsında yer almalı ve önemsenmelidir. Bireyler yansıtıcı düşünmeyi gündelik hayatlarında ne kadar fazla kullanırlarsa, karşılaştığı ve karşılaşacağı olaylar arasında o derece bağlantı kurabilirler. Bu nedenle yansıtıcı düşünme beceri ve eğilimleri kazandırılması çağdaş eğitim programlarının hedefleri arasında olmalı ve düşünme becerileri öğrenme sürecinde temel konumda bulunmalıdır. Bu bağlamda eğitim ve öğretimin her aşamasında (ilköğretim, ortaöğretim, lisans ve lisansüstü) yansıtıcı düşünmeyi destekleyici bir amaç güdülmelidir.
Öğrencinin yansıtıcı düşünme becerilerine sahip olması öğrenci için dolayısıyla toplum için büyük önem taşımaktadır. Şüphesiz bu noktada öğretmen önemli bir faktördür. Bu açıdan öğretmen sürekli yayın takip ederek, düşünme becerileri eğitimi ile ilgili faaliyetlere katılarak kendini yenilemelidir. Bu bağlamda öğretmenleri yetiştirmek adına öğretmenlere “düşünme becerilerini geliştirmeye yönelik sınıf içi etkinleri” kapsayan hizmet içi eğitim verilmelidir.