0 0.5 1 1.5 2 2.5 aac mp3 ogg wma wav alaw ulaw pcm amr awb gsm gsmwav g729 g726 ilbc speex
ekil 4.8: Farkl kodekler ile kodlanm³ ses örneklerine ait ortalama entropi de§erleri
Yüksek dereceli istatistiklerden olan ve 0 ile 1 arasnda de§erler alabilen bicoher- ence, byte vektör üzerindeki do§rusalszl§ (non-linearity) ve non-Gaussianity'i tespit etmekte ve miktarn ölçmekte kullanlmaktadr. Bu sayede farkl seviyel- erdeki sk³trmalar ayrt etmede yardmc olmaktadr. Farkl kodlayclarn etkilerini yakalayabilmek amacyla hesaplanan ortalama bicoherence, nitelik vektörüne eklenmi³tir.
Çarpklk (Skewness) ve Basklk (Kurtosis) verinin da§lm ile ilgili iki farkl yüksek dereceli istatistiktir. Bu istatistikler, verinin da§lmnn normal da§lm- dan ne derece sapt§nn belirlenmesinde kullanlmaktadr. Benzer ³ekilde bu iki istatistik verinin da§lmnn ³ekilsel olarak incelenmesine de olanak sa§lamaktadr. Bu iki nitelik örneklenmi³ bayt vektörüne ait olaslk kütle fonksiyonu kullanlarak hesaplanm³tr.
Çarpklk bir olaslk da§lmnn simetrik olmay³nn ölçülmesidir. Pozitif çarpklk da§lmn kütlesinin gra §in sol tarafnda yo§unla³t§, tersine negatif çarpklk ise da§lmn kütlesinin gra §in sa§ tarafnda yo§unla³t§ durumlar ifade etmektedir. Çarpklk üçüncü standardize edilmi³ moment olup ³u ³ekilde ifade edilmektedir:
γ1 =
µ3
σ3 (4.2)
Bu ifadede µ3 üçüncü ortalama etrafndaki moment ve σ standart sapma olarak
ifade edilmektedir.
Basklk bir olaslk da§lmdaki dorukluluk (peakedness) miktarnn ölçümü olarak tanmlanmaktadr. Baskl§ ald§ de§erlere göre üç gruba ayrabiliriz. Sfr basklk de§eri normal da§lma aittir. Basklk de§erinin pozitif olmas, da§lmn ortalama de§erinde sivri ve kuyruklar daha ³i³man bir görüntüye sahip oldu§unu göstermektedir. De§erin 0 ile -2 arasnda olmas ise da§lmn ortalama de§erinde normal da§lma göre daha az sivri ve kuyruklar daha zayf bir görüntüsünün oldu§unu belirtmektedir. Basklk, bir olaslk da§lmnn "dördüncü kümülant de§eri bölü varyans karesi" olarak ³öyle tanmlanr:
γ2 = κ4 κ2 2 = µ4 σ4 − 3 (4.3)
Bu ifadede µ4 dördüncü ortalama etrafndaki moment ve σ standart sapma olarak
ifade edilmektedir. Buradaki -3 de§eri normal da§lmn baskl§n 0 yapmak için yaplm³ bir ayarlama olarak açklanmaktadr.
Frekans alannda hesaplanan nitelikler daha basit olmakla beraber enerjinin birkaç spektral banddaki da§lm ile ilgili istatistikler vermektedir. Bu alandaki nitelikleri hesaplamak için örneklenmi³ bayt vektörlerinin FFT'leri (Fast Fourier Transform) alnm³tr. Daha sonra ise frekans spektrumu dört e³it frekans bandna bölünmü³tür. Her frekans band için ortalama de§er, varyans ve çarpklk hesaplanarak nitelik vektörüne eklenmi³tir. Rasgelelik nitelikleri olarak 27 tanesi zaman alannda, 12 tanesi ise frekans alannda olmak üzere toplam 39 adet nitelik hesaplanm³tr.
5. TESTLER
Testlerde dört farkl veri kümesi kullanld. lk veri kümesi farkl müzik türlerine ait CD kalitesindeki (1411 Kbps) 500 ³arkdan alnan 1000 örnekten olu³maktadr. Her örnek be³ saniye uzunlu§unda olup, bir ³arkdan alnan iki örnek ³arknn örtü³meyen ve ard³k olmayan ksmlarndan alnm³tr. kinci veri kümesi ise VoxForge konu³ma veri tabanndan alnan 2000 farkl konu³ma örne§ini içermektedir [5]. Bu konu³ma örnekleri 1 ile 13 sn. arasnda de§i³en uzunlukta olup 256 Kbps bit hzna sahiptirler. Tezin ileriki ksmlarnda ilk veri kümesine Müzik-I, ikincisine ise Konu³ma-I ³eklinde atf yaplacaktr. Sonuçlarn güvenilirl§ini tesis etmek amacyla her biri 4000 örnekten olu³an iki büyük müzik ve konu³ma veri kümesi daha olu³turuldu. Müzik veri kümesi önceki ile ayn yöntemle olu³turuldu ancak tek fark bu küme içindeki her örnek farkl ³arklardan alnd. kinci konu³ma veri kümesi ise ayn ³ekilde VoxForge konu³ma veri tabannda alnan örnekler ile olu³turuldu. Bu konu³ma örnekleri Konu³ma-I ile tamamen farkl örneklerdir. Bu son iki veri kümesi de bundan sonra Müzik-II ve Konu³ma-II ³eklinde belirtilecektir.
Tüm veri kümelerindeki örnekler öncelikle Tablo 2.1'de verilen kodekler ve bit hzlar ile kodland. Kodlama admndan sonra, kodlanm³ her örnekten belirli uzunluktaki byte dizileri rastgele konumlardan ba³lanarak alnd ve 65 boyutlu nitelik vektörü hesapland. Sn andrma için standart bir makine ö§renme yöntemi olan destek vektör makine (support vector machine - svm) kullanld. SVM için Libsvm [16] paketi radial basis kernel (rbs) ile kullanld. Tüm testlerde veri kümesindeki örneklerin yars e§itim için di§er yars ise test için kullanld. Burada Müzik-I veri kümesindeki bir ³arkdan alnan iki örne§in ayn grup (e§itim ya da test) içinde kalmas sa§land.
Yaplan testleri iki grupta inceleyebiliriz. lk gruptaki testlerde, kodlanm³ bir sesin kodlanmasnda kullanlan kode§i, örneklerden farkl boyutlarda byte dizileri alarak tespit etmeyi amaçladk. kinci grup testlerde ise ikili kodlama senaryolar incelendi. Bu testlerde kodlanp kod çözümü yaplm³ sesler bir kez daha kodlama i³lemine tabi tutuldu ve ilk kodlamada kullanlan kodek tespit edilmeye çal³ld.
5.1 Tekli Kodlama Testleri
Dört veri kümesi üzerinde birçok deney yapld. Testlerin tümünde kodlanmam³ ses örnekleri de testlere ayr bir snf olarak eklenmi³ ve 17 sn k bir sn andrma problemi ortaya çkm³tr. Yöntemin en kritik admlarndan bir tanesi örnekleme boyutunun (bayt dizisi uzunlu§u) belirlenmesidir. Bu uzunlu§un, ba³arm ve çal³ma zamann göz önünde bulundurarak, belirlenmesine yönelik 1 KB, 2 KB, 4 KB ve 8 KB bayt uzunluklar için çok sayda test gerçekle³tirildi. Tablo 5.1 Müzik-I ve Konu³ma-I veri kümeleri için farkl bayt dizisi uzunluklarna ait ba³armlar göstermektedir. Müzik-I veri kümesine ait sonuçlar incelendi§inde, ba³armn 1 KB'tan 8 KB'a kadar art³ gösterdi§i görülmektedir. Ancak programn çal³ma zaman göz önüne alnd§nda, 8 KB'lk bayt dizileri üzerinden niteliklerin çkartlmas 4 KB'a göre ciddi oranda uzun sürmektedir. Konu³ma-I veri kümesindeki ses örneklerinin boyutlar ksa oldu§undan, bu örneklerin baz kodekler ile kodlanmas sonucu 4 KB'tan daha küçük boyutlarda ses örnekleri olu³tu. Bu sebeple Konu³ma-I veri kümesi üzerinde sadece 1 ve 2 KB örnekleme boyutlar için testler yapld. Bu iki testin ba³arm oranlar Müzik-I'e kyasla daha yüksek gelmi³tir. Hesaplama zaman ve ba³arm arasnda bir denge gözetmek amacyla bundan sonraki testlerde örnekleme boyutu Müzik-I veri kümesi için 4 KB, Konu³ma-I veri kümesi için ise 2 KB olarak alnacaktr.
Önerilen yöntemin farkl kodlayclar ayrt etme yetene§i Konu³ma-I ve Müzik- I veri kümeleri için srasyla Tablo 5.12 ve Tablo 5.13'de do§ruluk matrisleri ³eklinde verilmi³tir. Konu³ma veri kümesine ait sonuçlar incelendi§inde birçok kode§in tam ba³arm ile tespit edildi§i, birbirleri ile kar³trlan kodeklerin ise benzer kodlama tekni§ine sahip kodlayclar oldu§u görülmektedir. Örne§in,
AMR, AWB ve G.729 kodlayclar kodlama tekni§i olarak ACELP kullanmak- tadr ve bu üç kodlayc sadece birbirleri ile kar³trlm³tr. Benzer ³ekilde a- law, u-law, PCM, WAV (kodlanmam³) ve G.726 ile kodlanm³ örnekler sadece kendi aralarnda kar³trlm³tr ve bu kodlayclar PCM veya ADPCM kodlama tekni§ini kullanmaktadrlar. Müzik veri kümesine ait sonuçlar incelendi§inde, bu testte de benzer durumlarn olu³tu§u görülmektedir. Ayn test Müzik- II ve Konu³ma-II veri kümeleri üzerinde de yaplm³tr ve ba³arm oranlar 4 KB örnekleme boyutu için sras ile %97.91 ve %97.88 olarak hesaplanm³tr. Bu iki testin ba³armlarnn daha yüksek olmas, sn andrcy e§itmek için kullanlan örneklerin daha fazla olmas ve konu³ma veri kümesi için daha büyük bir örnekleme penceresi kullanmas ile açklanabilir.
Çizelge 5.1: Örnekleme Boyutunun Ba³arm Üzerine Etkisi Ba³arm(%)
Örnekleme Müzik-I Konu³ma-I Boyutu
1KB 85.1 87.04
2KB 90.91 97.34
4KB 95.88 n/a
8KB 98.13 n/a
Sn andrma ba³armnda en yüksek etkisi olan niteliklerin belirlenmesi için Müzik-II ve Konu³ma-II veri kümeleri üzerinde nitelik seçme i³lemi uygulanm³tr. Nitelik seçme algoritmas olarak sral kayan ileri arama ( sequential oating forward search - SFFS) kullanlm³tr [38]. Algoritma ba³langçta tek ba³na en yüksek ba³arm sa§layan niteli§i seçer. Daha sonra seçti§i ilk nitelik ile birle³tirildi§inde en yüksek ba³arm sa§layan ikinci niteli§i belirler. Bu süreç belirlenen nitelik saysna ula³ncaya kadar ayn ³ekilde devam eder. Kayan arama metodu daha önce çkartlan niteliklerin ya da seçilmeyen niteliklerin daha sonra nitelik vektörüne eklenebilmesini sa§lamaktadr. Müzik ve Konu³ma veri kümeleri üzerinde yaplan nitelik belirleme testlerinde, 10 nitelikten sonra ba³armn az bir miktar yükseldi§i tespit edildi. Test sonuçlarna göre çarpklk, entropi, ortalama de§er, varyans, 3., 4. ve 5. gömme boyutlar için kom³ulu§un büyüklü§ünün ortalamas, 5. gömme boyutu için kom³ulu§un büyüklü§ünün karesinin ortalamas, 5. gömme boyutu için en yakn hatal kom³ular oran, öz ilinti fonksiyonunun 2., 5., 11. ve 12. katsaylar ile bir LE niteli§i
olan ilk iterasyonun gerilme katsaysnn logaritmas de§erleri, daha belirleyici ayrm yapma yetene§ine sahiptirler. Bu 14 nitelik, Müzik-II ve Konu³ma-II veri kümeleri üzerinde ko³turulan iki nitelik seçme algoritmas sonucu ortaya çkan 20 niteli§in (6 tanesi ortak) birle³tirilmesi ile olu³an farkl nitelikleri kapsamaktadr. Tekli kodlama testlerini her veri kümesi için seçilen 10 nitelik ile tekrar etti§imizde, Müzik-II ve Konu³ma-II için sras ile %96.15 ve %95.80 ba³arm elde edildi. Bu sonuçlar incelendi§inde, nitelik saysn ciddi oranda azaltarak yöntemin çal³ma zaman, ba³armda gerçekle³ecek ufak bir azalma kar³l§nda, dü³ürülebilmektedir.
Sn andrma ba³armnn seçilen kodeklerin bit hzlarna ba§l olmad§n göster- mek amacyla, benzer bit hz ve en kötü bit hz kodlama senaryolar adl iki farkl test daha yapld. Benzer bit hz kodlama senaryosunda, kodlayclarn geçerli bit hz seçeneklerini kullanmak yerine tüm ses örnekleri benzer bit hzlarnda kodland. Burada tek bit hz opsiyonu olan kodlayclar için o seçenek kullanld. Bu sebeple, sadece 64 kbps bit hz seçene§i sunan PCM tabanl kodekler ile e³le³tirme yapabilmek adna, yüksek kaliteli ses kodekleri için bu bit hz seçildi. GSM ve VoIP kodekleri için 13 kbps kodlama bit hz seçildi. Sonuç olarak, PSTN ve yüksek kaliteli kodlama kodekleri 64 kbps ile GSM ve VoIP kodekleri ise 13 kbps bit hzna en yakn olan bit hz seçenekleri ile kodland. En kötü bit hz kodlama senaryosunda ise tüm ses örnekleri kodlayclarn önerdi§i en dü³ük bit hz seçene§i ile kodland. Her iki testte de Müzik-I veri kümesi 2 KB örnekleme boyutu ile kullanld. Testlerin ba³armlar benzer bit hz ve en kötü bit hz testleri için sras ile %94.13 ve %94.37 olarak hesapland. Bu sonuçlar, önerilen yöntemin kodek tespit etme ba³armnn kodlama seviyesine ba§l olmad§n göstermektedir.
Kodlayclar ayrca sadece kendi kodek gruplar içinde test ettik. Bu testleri yapabilmek adna dört farkl kodek grubu (PSTN, GSM, VoIP ve yüksek kaliteli sk³trma) için dört farkl sn andrc olu³turuldu. Tüm veri kümeleri üzerinde bu testler tekrarland. Müzik-I veri kümesi üzerinde 4 KB örnekleme boyutu ile yaplan teste ait ba³armlar PSTN, GSM, VoIP ve yüksek kaliteli sk³trma kodekleri için sras ile %99.05, %98.8, %99.95 ve %95.33 olarak hesapland. Konu³ma-I veri kümesi ile yaplan test için 2 KB pencere boyutu kullanld§nda %95.65, %97.8, %99.02 ve %100 oranlarnda ba³armlar elde edildi. Bu iki test ile Müzik-II ve Konu³ma-II veri kümeleri üzerinde yaplan testlere ait ba³armlar
Tablo 5.2'de verilmi³tir. Bu sonuçlar incelendi§inde, e§itim için kullanlan örnek says arttrld§nda ve örnekleme boyutu büyütüldü§ünde yöntemin ba³arm yükselmektedir ve ayn zamanda ses dosyalarnn içeri§i (müzik ya da konu³ma) yöntemin ba³armn etkilememektedir.
Çizelge 5.2: Tüm Veri Kümeleri çin Kodek Grup çi Test Sonuçlar Ba³arm (%)
Kodlayc Grubu Müzik-I Konu³ma-I Müzik-II Konu³ma-II
(4KB) (2KB) (4KB) (4KB) GSM 99.05 95.65 99.01 98.46 PSTN 98.8 97.8 99.65 98.87 VoIP 99.95 99.02 99.46 99.38 Yüksek Kaliteli 95.33 100 98.59 98.93 Sk³trma
Tablo 5.12 ve Tablo 5.13'de elde edilen sonuçlar ile Tablo 5.2'de verilen sonuçlar kar³la³trld§nda, önerilen yöntemin kodek tespit etme yetene§i testlerde kullanlan veri kümesine çok az derecede ba§ldr. Genel olarak, konu³ma içerikli sesleri kodlamak üzere geli³tirilmi³ kodekler, müzik veri kümeleri üzerinde test edildi§inde daha ba³arl sn andrldklar gözlemlenmi³tir. Benzer ³ekilde, müzik içerikli sesleri kodlamak üzere geli³tirilmi³ kodekler, konu³ma veri kümeleri ile yaplan testlerde daha yüksek oranda ba³arl tespit edilmi³lerdir. Bunun sebebi, belirli bir içerik için geli³tirilmi³ kodlayclar, o içeri§e ait karakteristikler göz önüne alnarak tasarlanm³tr. Burada Tablo 2.1'de görüldü§ü üzere ayn kodek grubundaki kodlayclar benzer kodlama yöntemlerine ve bit hzlarna sahiptir. Sonuç olarak, kodlamada kullanlan kodek ile kodlama yaplacak sesin içeri§i örtü³tü§ünde, kodlayclar çok daha ba³arl davranmaktadr. Ancak sesin içeri§i ile kode§in hedef içeri§i örtü³medi§inde ise kodlayclar daha kötü davranmakta, bu sayede kodekler arasndaki farklar daha fazla ortaya çkmakta ve sn andrma i³lemi daha yüksek ba³armla gerçekle³tirilebilmektedir. Bu tespitteki tek istisnai durum PSTN kodekleri için geçerlidir. Bu durum PSTN kodeklerinin aslnda karma³k bir kodlamadan ziyade, sadece örnekleme ve kuantalama i³lemleri ile müzik ya da konu³ma içeri§inin kendine has özelliklerini göz önüne almamasndan kaynaklanmaktadr. Buna ra§men, kodlama bit hz 64 kbps'den 32 kbps'ye dü³tü§ünde, PCM kode§i müzik veri kümesi üzerinde daha rahat tespit edilebilmekte, çünkü müzik üzerinde konu³maya göre daha fazla
bozucu etki brakmaktadr.
5.2 kili Kodlama Testleri
Herhangi iki grup, ses ileti³imine ba³layaca§ zaman, ço§unlukla ses farkl ileti³im ortamlarn dola³mak durumundadr. Örne§in, bir VoIP kullancs bir GSM kullancsn arad§nda, ses verisi ilk önce uygun VoIP kode§i ile kodlanr, daha sonra ise bir GSM kode§i ile ikinci defa kodlanmaktadr. Bu ve benzeri durumlarda, yani sesin birden fazla kodland§ durumlarda, ilk kodlaycy tespit edebilmek aramann ba³latld§ a§ belirleyebilme ya da ikiden fazla kodlama varsa ara a§lar tanmlayabilme imkan sunmaktadr. Bu yetenek ksaca ikili kodlanm³ sesler ile tek kodlanm³ sesleri ayrt edebilmek olarak da özetlenebilir. Önerilen yöntemin bu tip durumlardaki ba³armn ölçmek adna 3 farkl ikili kodlama senaryosu göz önüne alnd. Testlerde sadece Müzik-I ve Konu³ma-I veri kümeleri 4 KB örnekleme pencere boyutu ile kullanld§ için bundan sonra bu veri kümelerine sras ile müzik ve konu³ma veri kümeleri ³eklinde atfta bulunulacaktr.
Göz önüne ald§mz ilk durum, bir GSM a§ndan ba³latlp bir PSTN kul- lancsnda sonlanan senaryodur. Bu tip durumlarda, ses ilk önce dört farkl GSM kodlaycsndan bir tanesi ile, daha sonra PSTN a§na geçti§inde ise olas üç PSTN kode§inden bir tanesi ile kodlanm³tr. Üç farkl PSTN kode§i oldu§u için, üç farkl test, ilki a-law kode§i, ikincisi u-law kode§i ve son test de PCM kode§i için, yapld. Testlerde, kodlanmam³ ses dosyalar ilk önce dört farkl GSM kode§i ile kodland, daha sonra bu kodlanm³ ses örneklerinin kod çözümü yapld ve son olarak ise her test için uygun PSTN kode§i ile kodlandlar. Tüm bu testlerde, yöntemin tek ve ikili kodlanm³ sesleri ayrt edebildi§ini göstermek adn tek kodlanm³ ses örnekleri de ayr bir snf olarak testlere eklendi. Bu durum 5 sn sn andrma problemini ortaya çkard. GSM a§ndan PSTN a§na geçi³ senaryosunda ikinci kodlayc olarak a-law kode§i kullanlan test için müzik veri kümesinde %92.28, konu³ma veri kümesinde ise %89.78 ba³arm elde edildi. Bu teste ait do§ruluk matrisi Tablo 5.3'de verilmi³tir. kinci kodlaycnn u-law oldu§u senaryoya ait ba³arm oranlar ise sras ile müzik ve konu³ma veri kümeleri için %85.2 ve %90.66 olarak hesaplanm³tr. Son olarak PSTN kode§i
PCM olarak seçildi§indeki duruma ait ba³armlar ayn sra için %84.48 ve %90.2 ³eklinde bulunmu³tur. Tüm bu sonuçlar Tablo 5.4'de verilmi³tir.
Çizelge 5.3: GSM'den PSTN a§na geçi³ senaryosunda a-law kode§i kullanlan teste ait do§ruluk matrisi (Müzik veri kümesi)
Sn andrlan
ikili tek
kodlanm³ kodlanm³
amr awb gsm gsm(wav) a-law
amr 99 1 0 0 0 ikili awb 4.8 94 0 1.2 0 Gerçek kodlanm³ gsm 0 0.2 98.6 0 1.2 gsm(wav) 0.6 26.2 0 72.6 0.6 tek a-law 0.8 0.6 0.6 0.8 97.2 kodlanm³
Çizelge 5.4: GSM'den PSTN a§na geçi³ senaryosu test sonuçlar Ba³arm (%)
kinci Kodek Müzik-I Konu³ma-I
a-law 92.28 89.78
pcm 84.48 90.20
u-law 85.20 90.66
Göz önüne ald§mz ikinci senaryo ise GSM a§ndan VoIP a§na geçi³ durumudur. Bu testlerde de kodlanmam³ ses dosyalar ilk önce dört farkl GSM kode§i ile kodlanm³, daha sonra ise dört farkl VoIP kode§i ile tekrar kodlanm³tr. Dört farkl VoIP kode§i oldu§u için dört grup test yapld. Önceki senaryodaki gibi tek kodlanm³ ses örnekleri de testlere ayr bir snf olarak eklenmi³, ve tüm testler 5 snf sn andrma problemi ³eklinde ifade edilmi³tir. Müzik veri kümesi ile yaplan testlere ait ba³arm oranlar ikinci kodek olarak sras ile G.729, G.726, iLBC ve Speex kullanld§ durumlar için %62, %87.44, %95 ve %91.2 olarak hesaplanm³tr. Konu³ma veri kümesi için ise ayn kodek sras için %45.46, %81.30, %87.54 ve %79.22 olarak ölçülmü³tür. Bu testlere ait sonuçlar Tablo 5.5'de verilmi³tir. Test sonuçlarna göre ikinci kodek olarak G.729 kullanld§ durumlarda ba³armlar son derece dü³ük çkm³tr. Bu teste ait do§ruluk matrisi ise Tablo 5.6'da verilmi³tir. Sonuçlar incelendi§inde G.729 kode§ine ait ba³armlarn dü³ük çkmasnn sebebi, bu kode§in di§er tüm GSM kodeklerinden daha dü³ük bit hzna sahip olmas olarak açklanabilir. kili kodlama senaryolarnda, e§er ikinci kodlayc ilk kodlaycdan daha dü³ük bir bit
hzna sahip ise ikinci kodlama i³lemi ilk kodlamaya ait tüm izleri kaldrmaktadr. Bu sebeple, bu tip durumlarda önerilen yöntem ilk kode§i tespit edememektedir.
Çizelge 5.5: GSM'den VoIP a§na geçi³ senaryosu test sonuçlar Ba³arm (%)
kinci Kodek Müzik-I Konu³ma-I
g.729 62.00 45.46
g.726 87.44 81.30
ilbc 95.00 87.54
speex 91.20 79.22
Çizelge 5.6: GSM'den PSTN a§na geçi³ senaryosunda G.729 kode§i kullanlan teste ait do§ruluk matrisi (Konu³ma veri kümesi)
Sn andrlan
ikili tek
kodlanm³ kodlanm³
amr awb gsm gsm(wav) g.729
amr 33.4 11.5 6.1 36.2 12.8 ikili awb 0.2 89.5 0.6 2.5 7.2 Gerçek kodlanm³ gsm 4.7 10.8 20.3 27.4 36.8 gsm(wav) 9 12.4 13.4 35.2 30 tek g.729 8.2 7.2 9.9 26.8 47.9 kodlanm³
Son deney grubu ise VoIP a§ndan PSTN a§na geçi³ senaryosunu kapsamaktadr. Üç farkl PSTN kode§i oldu§u için üç test yaplm³tr. Tablo 5.7 VoIP'den PSTN'e geçi³te ikinci kodek olarak u-law kullanld§ duruma ait do§ruluk matrisini göstermektedir. Bu sonuçlar daha öncekiler ile benzerlik göstermek- tedir. Müzik veri kümesi üzerinde yaplan testlere ait sonuçlar ikinci kodek olarak a-law, PCM ve u-law kullanld§nda sras ile %97.15, %99.2 ve %96.8 olarak hesaplanm³tr. Konu³ma veri kümesi için ise ba³armlar ayn sra için %88.52, %88.67 ve %98.52 ³eklinde ölçülmü³tür. Tüm bu sonuçlar Tablo 5.8'de sunulmu³tur.
Tablo 5.5'deki sonuçlar incelendi§inde, ilk kodek ya da ikinci kodek olarak konu³ma kodlayclar kullanld§nda, ilk kodek, müzik veri kümesi üzerindeki testlerde konu³ma veri kümesindeki testlere göre daha yüksek ba³arm ile tespit edilmi³tir. Bu sonuç, konu³ma için optimize edilmi³ kodekler müzik üzerinde kullanldklarnda, ses üzerinde daha fazla ayrc iz brakmakta ve bu
Çizelge 5.7: VoIP'den PSTN a§na geçi³ senaryosunda u-law kode§i kullanlan teste ait do§ruluk matrisi (Müzik veri kümesi)
Sn andrlan ikili tek kodlanm³ kodlanm³ g.729 g.726 speex u-law g.729 99.2 0 0 0.8 Gerçek ikili g.726 0 98.4 1.6 0 kodlanm³ speex 0 10 90 0 tek u-law 0.4 0 0 99.6 kodlanm³
Çizelge 5.8: VoIP'ten PSTN a§na geçi³ senaryosu test sonuçlar Ba³arm (%)
kinci Kodek Müzik-I Konu³ma-I
a-law 97.15 88.52
pcm 99.20 88.67
u-law 96.80 98.52
sayede sn andrma i³leminin daha ba³arl olmasn sa§lamaktadr. Önceki gözlemlerimize benzer ³ekilde, Tablo 5.4 ve Tablo 5.8'de verilen sonuçlara bakld§nda, ikinci kodek olarak PSTN kodekleri kullanld§nda, ilk kodlayc bir konu³ma kode§i de olsa, müzik veri kümesi her zaman daha ba³arl sonuçlar vermemektedir. Bunun sebebi PSTN kodeklerinin dizayn prensiplerinin herhangi bir ses içeri§ini göz önüne almamas olarak açklanabilir.