Farklı Kanatsız Afit Türlerinde Fosfolipit Alt Sınıfı Fraksiyonlarının Yağ

Yaptığımız çalışmanın bu bölümünde P. juglandis ve B. persicae, A. craccivora ve H. lactucae türlerinin kanatsız bireylerinin PC, PE, PS ve PI gibi PL alt sınıflarının yağ asidi dağılımları incelenmiştir (Çizelge 4.13.).

P. juglandis ve B. persicae türlerinin PE, PI, PS ve PC yağ asidi analizlerinde dominant yağ asitleri SFA’lardan 14:0, 16:0 ve 18:0, MUFA’lardan 16:1n-7 ve 18:1n-9, PUFA’lardan 18:2n-6 ve 18:3n-3 olarak kaydedilmiştir (Çizelge 4.13.). P. juglandis türünün baskın yağ asitlerinden 14:0 (% 11.59) ve 16:0 (% 18.94) en yüksek PS’de, 18:0 (% 18.79) en yüksek PE’de, 16:1n-7 (% 7.37) PC’de, 18:1n-9 (%26.46) PI’da, 18:2n-6 (%49.24) ve 18:3n-3 (% 4.68) en yüksek PC’de bulunmuştur. B. persicae türünde 14:0 (% 12.92) PI’da ve 16:0 (% 19.10) en yüksek PS’de, 18:0 (% 17.36) en yüksek PS’de, 16:1n-7 (% 8.43) PE’de, 18:1n-9 (% 30.09) PI’da, 18:2n-6 (% 39.68) PC’de ve 18:3n-3 (% 8.59) en yüksek PE’de olduğu görülmüştür.

Fosfatidilserin fraksiyonunda ∑SFA (P. juglandis’te % 43.41; B. persicae türünde % 49.27) yüzdeleri fazla iken PC fraksiyonunda (P. juglandis’te % 17.19; B. persicae türünde % 23.04) en düşüktür. Fosfatidilserin dışındaki alt sınıflar olan PC, PE ve PI’nın aşırı doymamış yağ asidi düzeyleri daha fazla bulunmuştur. Fosfolipit alt sınıflarındaki yağ asiti yüzdelerinin farklı olduğu ve kimi yağ asitlerinin belirli alt sınıfta daha fazla biriktiği görülmüştür. Örneğin, dominant SFA’lardan 16:0 yüzdesinin en çok asidik alt sınıflar olan PI ve PS’de, 18:0’ın ise PE’de daha fazla biriktiği, PI ve PC’nin 18:1n-9, PE ve PC’nin ise 18:2n-6 ve bu yağ asidine bağlı olarak ∑PUFA bakımından diğer alt sınıflara oranla daha zengin olduğu görülmüştür. Her iki türün dört fraksiyonunun tekli doymamış yağ asidi oranları düşük olarak belirlenmiştir. Yirmi karbonlu tekli ve 20:4n- 6, 20:5n-3 gibi aşırı doymamış yağ asitleri PL alt sınıflarında saptanmıştır. İlginç olan bir diğer bulgu da 20:0 düzeyinin dört fraksiyonda da yüksek bulunmasıdır (Çizelge 4.13.).

A. craccivora ve H. lactucae türlerinin PE, PI, PS ve PC yağ asidi analizlerinde dominant yağ asitleri SFA’lardan 18:0, MUFA’lardan 18:1n-9, PUFA’lardan 18:2n-6 olduğu görülmüştür (Çizelge 4.14.). Miristik asit (ortalama % 2.94) ve 16:0 (ortalama % 7.22) oranları her iki türün bütün fraksiyonlarında düşük bulunurken 16:0, H. lactucae türünün PI fraksiyonunda SFA’larda baskın yağ asidi olduğu belirlenmiştir. Çoklu doymamış yağ asitlerinden 18:2n-6, her iki türün PE ve PC fraksiyonlarında en fazla değere sahip yağ asidi olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.14.).

A. craccivora türünün PL alt sınıfları içinde ∑SFA oranı en yüksek PS fraksiyonunda (% 29.00), H. lactucae’da ise PE (% 40.84) ve PS fraksiyonunda (% 46.76) bulunmuştur. Her iki türün diğer fraksiyonlarında (PE, PI ve PC) ∑MUFA ve ∑PUFA oranlarının yüksek olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.14.). Deneyin bu serisinde analizlenen her iki türde belirlenen ortak bulgu, 18:0 ve ∑SFA yüzdesinin diğer alt sınıflara oranla en çok PE ve PS’de; 18:1n-9 ve ∑MUFA oranının en yüksek PI’da; 18:2n-6 ve ∑PUFA’nın en fazla PC ve PE fraksiyonlarında bulunmasıdır (Çizelge 4.14.).

UL GUL AR VE T A RT IŞ M A 102

Çizelge 4.13. Panaphis juglandis ve Brachycaudus persicae türlerinin fosfolipit alt sınıflarının yağ asidi ortalama değerlerinin kendi aralarında

(%) karşılaştırılması

P. juglandis B. persicae

Yağ Asidi PE PI PS PC PE PI PS PC

(ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)*

10:0§ _{- - - - - - - -}

12:0 - - - -

14:0 2.98±0.06a 7.07±0.15b 11.59±0.21c 3.63±0.08a 1.09±0.07d 12.92±0.24e 8.92±0.13b 7.05±0.10b

15:0 - - - -

16:0 9.60±0.31a 18.36±0.43b 18.94±0.44b 7.96±0.28a 7.05±0.18a 17.70±27b 19.10±0.31b 12.32±0.21c

17:0 - - - -

18:0 18.79±1.06a 7.43±0.38b 11.76±0.88c 4.11±0.25d 12.88±0.62c 6.92±0.28b 17.36±0.94e 2.87±0.18f 20:0 3.03±0.15a 1.08±0.07b 1.13±0.08b 1.49±0.10b 4.01±0.17a 1.68±0.11b 3.89±0.15a 0.80±0.09b

∑SFA 34.39±1.37a 33.93±1.33a 43.41±1.42b 17.19±1.12c 25.02±1.14d 39.21±1.38d 49.27±1.47e 23.04±1.11d

16:1n-7 6.16±0.63a 3.49±0.38b 5.34±0.54a 7.37±0.67a 8.43±0.58a 1.00±0.12b 2.81±0.24c 7.25±0.63a 18:1n-9 15.83±1.17a 26.46±1.26b 15.77±1.14a 20.93±1.22c 19.71±1.16c 30.09±1.62d 17.85±1.19c 21.76±1.24c 20:1n-9 0.16±0.04a 0.61±0.08a 2.55±0.12b 0.18±0.02a 0.36±0.03a 0.29±0.04a 1.93±0.12b 0.37±0.04a

∑MUFA 22.14±1.21a 30.56±1.32b 23.66±1.27a 28.48±1.30b 28.51±1.24b 31.38±1.33b 22.59±1.20a 29.38±1.28b

18:2n-6 38.84±1.35a 32.39±1.31b 29.04±1.25b 49.24±1.46c 37.73±1.34a 25.44±1.23d 22.24±1.21d 39.68±1.38a 18:3n-3 4.13±.21a 2.31±0.16b 3.17±0.19ab 4.68±0.23a 8.59±0.32a 3.58±0.13b 4.21±0.15b 7.25±0.38a

20:2n-6 - - - -

20:3n-6 0.25±0.04a - - - 0.14±0.02a

20:4n-6 0.14±0.07a 0.63±0.12b 0.72±0.14b 0.22±0.09a 0.11±0.03a 0.28±0.08a 0.59±0.14b 0.30±0.09a 20:5n-3 0.11±0.02a 0.17±0.5a - 0.20±0.7a 0.04±0.01a 0.10±0.06a 1.11±0.13b 0.21±0.08a

∑PUFA 43.46±1.42a 35.51±1.32b 32.93±1.30b 54.33±1.57c 46.47±1.42a 29.41±1.21d 28.15±1.32d 47.58±1.46a

*Her veri 3 tekrarın ortalamasıdır. Her tekrarda 3 enjeksiyon yapılmıştır.

§ Her satırda aynı harflerle belirlenen veriler P>0.05 olasılık düzeyinde birbirinden farklı değildir.

S.H.: Standart hata, S.F.A.: Doymuş Yağ Asitleri, M.U.F.A.: Tekli Doymamış Yağ Asitleri, P.U.F.A.: Aşırı Doymamış Yağ Asitleri Her türün PE, PI, PS ve PC fraksiyonlarındaki yağ asitleri kendi aralarında karşılaştırılmıştır.

Em ine Ç ELİ K 103

*Her veri 3 tekrarın ortalamasıdır. Her tekrarda 3 enjeksiyon yapılmıştır.

§ Her satırda aynı harflerle belirlenen veriler P>0.05 olasılık düzeyinde birbirinden farklı değildir.

S.H.: Standart hata, S.F.A.: Doymuş Yağ Asitleri, M.U.F.A.: Tekli Doymamış Yağ Asitleri, P.U.F.A.: Aşırı Doymamış Yağ Asitleri

Çizelge 4.14. Aphis craccivora ve Hyperomyzus lactucae türlerinin fosfolipit alt sınıflarının yağ asidi ortalama değerlerinin kendi aralarında (%)

karşılaştırılması

A. craccivora H. lactucae

Yağ Asidi PE PI PS PC PE PI PS PC

(ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)* (ORT±S.H)*

10:0§ _{- - - - - - - -}

12:0 - - - -

14:0 1.01±0.06a 2.18±0.11b 1.65±0.09a 4.08±0.16c 1.89±0.32a 0.38±0.10b 2.04±0.35a 10.28±1.02c

15:0 0.97±0.12a 0.24±0.04b 0.19±0.05b - - - - -

16:0 5.65±0.37a 6.46±0.35a 4.58±0.32a 4.90±0.32a 5.77±0.65a 14.92±1.03b 8.51±0.89c 6.93±0.67ac

17:0 - 0.10±0.02a - 0.07±0.01a - - - -

18:0 20.52±1.02a 4.95±0.12b 21.88±1.04a 2.97±0.08b 26.27±1.22c 5.91±0.45b 29.48±1.27c 4.40±0.41b 20:0 - - 0.70±0.06a 0.91±0.07a 6.90±0.37a 0.78±0.11b 6.72±0.31a 1.45±0.19b

∑SFA 28.15±0.84a 13.93±0.46b 29.00±0.86a 12.94±0.42b 40.84±1.44c 21.99±1.23d 46.76±1.47e 23.06±1.25d

16:1n-7 6.37±0.16a 6.26±0.14a 7.07±0.18a 7.14±0.15a 4.56±0.25b 2.66±0.18c 1.35±0.12d 4.79±0.28b 18:1n-9 21.13±0.38a 46.30±0.62b 27.41±0.47c 27.29±0.45c 20.47±1.17a 54.30±1.45d 28.87±1.23c 31.24±1.29c 20:1n-9 0.36±0.07a 0.27±0.06a 0.56±0.12b 0.13±0.03a 0.54±0.26a 0.39±0.21a 0.93±0.28b 0.83±0.27b

∑MUFA 27.86±0.58a 52.83±0.74b 35.04±0.68c 34.55±0.65c 25.57±1.08a 57.35±1.29b 31.15±1.13c 36.87±1.18c

18:2n-6 35.68±0.28a 26.03±0.24b 28.90±0.26b 42.03±0.36c 31.18±1.36b 19.75±1.14d 20.96±1.17d 37.67±1.38a 18:3n-3 8.18±0.34a 2.99±0.17b 6.04±0.31c 8.87±0.32a 2.29±0.13b 0.60±0.04c 0.81±0.08d 2.07±0.16b

20:2n-6 - 0.19±0.04a 0.09±0.02b 0.08±0.03b 0.13±0.02a - - 0.11±0.01a

20:3n-6 - 0.35±0.07a - 0.05±0.01b - - - -

20:4n-6 - 0.66±0.07a 0.13±0.04b 0.17±0.03b - - 0.32±0.06a 0.23±0.04a

20:5n-3 0.14±0.02a 3.02±0.16b 0.79±0.08c 1.31±0.10c - 0.32±0.03a - -

Fosfolipit alt sınıfı analizi yapılan dört afit türünde belirlenen ortak bulgu, diğer alt sınıflara oranla PI’da 18:1n-9 yüzdesinin, PE ve PS’de 18:0’ın; PC ve PE’de ise 18:2n- 6 ve ∑PUFA yüzdesinin daha fazla olmasıdır. Dominant alt sınıflar olan PE ve PC’nin yağ asiti bileşimleri karşılaştırıldığında, 14:0 ve 16:0 gibi nisbeten daha kısa zincirli doymuş yağ asitlerinin PC fraksiyonunda, 18:0 ve 20:0 gibi daha uzun zincirli doymuş bileşenlerin ise PE’de daha fazla birikmesidir.

Analizlerimizde de görüldüğü gibi afitlerde PL alt sınıfı yağ asidi yüzdeleri sabit olmayıp türlere göre değişkenlik göstermiştir. Her PL alt sınıfının kendine özgü bir yağ asidi dağılımına sahip olduğu ve kimi yağ asitlerinin değişik fizyolojik amaçlar için farklı PL alt sınıflarında biriktiği görülmüştür. Her ne kadar türlere göre farklılık gösterse de SFA’lardan 16:0 ve 18:0; MUFA’lardan 18:1n-9; PUFA’lardan 18:2n-6 PL alt sınıflarında dominant bileşenler olarak belirlenmiştir. Ayrıca böceklerin total lipit ve TAG fraksiyonunda saptanan 6:0 ve 6:2n-2 gibi diğer böceklerde rastlanmayan bileşenler, PE, PI, PS ve PC gibi PL alt sınıflarında belirlenmemiştir.

Daha önce yapılan çalışmada PE ve PC profilinin karşılaştırılmasında bazı önemli farklılıklar saptanmıştır (Febvay ve ark. 1992). Fosfatidiletanolaminin, 18:0 ve 20:0 gibi uzun zincirli yağ asitlerini, PC’nin ise 14:0 gibi daha kısa zincirli yağ asitlerini (14:0) yüksek oranda içerdiği belirlenmiştir. Ayrıca PC’deki 18:1n-9 ve 18:2n-6 gibi uzun zincirli doymamış yağ asitleri düzeylerinin PE’den daha fazla olduğu görülmüştür. Dört afit türünden de elde ettiğimiz bulgular bu sonuçlara uygunluk göstermektedir. Çalışmamızda da yukarda belirtildiği gibi PC’nin kısa zincirli, PE’nin ise daha uzun zincirli doymuş yağ asitleri bakımından zengin olduğu; PE’ye oranla PC’deki 18:2n-6 düzeyinin daha fazla olduğu belirlenmiştir. Ayrıca afitlerin PC/PE oranının diğer böceklerden farklı olduğu ve PC’den ziyade PE bakımından daha zengin oldukları tespit edilmiştir (Fast 1966, Cameron ve Drake 1976, Febvay ve ark. 1992). Her ne kadar çalışmamızda miktar tayini yapmamış olsak da TLC’de elde ettiğimiz PL bantlarına bakarak bu durumu yansıttığı görülmüştür (Ek 1).

4.6. Farklı Kanatsız Afit Türleri Arasında Fosfoditiletonalamin (PE) Yağ