Fagus orientalis Lipsky

Şekil 4.49. Fagus orientalis.

40 m’ ye kadar uzayabilen çok yıllık bitkilerdir. Yapraklar genişçe eliptik, obovat, ya da obovattan oblanga doğru, nadiren ovat, sivri ya da kısaca uzamış, 6,5-15,5 x 3,5-8 cm, 8- 13 parçalı, damarlı. Uç tomurcukları pseudo-terminal, yan tomurcukları sürgünlere açı yapacak şekilde. Erkek çiçek yapısı bir cinsli, bir evcikli, bir arada uzun bir sap ucunda toplanmış şekilde aşağıya sarkan küre şeklinde kurullar oluştururlar. Çanak dört brakteli, dört parçalı ve 3 köşeli 2 adet tohum içerir.

Yöresel Adı: Kayın Lokalite: 37, 06.07.2019

Toplayıcı No/ Herbaryum No: 1110/ DUOF 2193 Kullanılan Kısımları: Gövde, dal

Kullanım Amacı ve Yöntemi:

a) Yakacak; gövde ve dallar yakacak olarak kullanılır.

b) Diğer kullanım; yaprağının üstünde oluşan galler boncuk ve tesbih yapımında kullanılır. Bu gallerin görüntüsü Şekil 4.49’ da küçültülmüş iç resimde verilmiştir.

GROSSULARIACEAE 4.18.1. Ribes rubrum L.

Şekil 4.50. Ribes rubrum.

1-2 m uzunluğunda sürgünleri dikine ve kuvvetli çalı formunda çok yıllık bitkilerdir. Yaprak üç-beş loplu, kokusuz, dişli kesik yapıda. Yaprak sapı 7,2 cm, yaprak ayası geniş ve kısa, yaprak koyu yeşil renkte. Çiçekler küçük, pembemsi, yeşilimsi, yassı veya fincan şeklindedir. Çiçek kaliksi kıvrık. Çiçekte 5 çanak yaprak, 5 taç yaprak 5 erkek organ ve 2 dişi organ bulunur. Çanak yapraklar tabanda birleşik ve taç yapraklardan büyük. Dişi organ birleşik meyve yapraklı olup dişicik borusu 2 adet ve serbesttir. Meyveler koyu kırmızı renkte 1,5 cm çapında salkım şeklinde.

Yöresel Adı: Kuş üzümü Lokalite:14, 28.04.2019

Toplayıcı No/ Herbaryum No: 1028/ DUOF 2109 Kullanılan Kısımları: Meyve

Kullanım Amacı ve Yöntemi:

HYPERICACEAE

4.19.1. Hypericum calycinum L.

Şekil 4.51. Hypericum calycinum.

1 m uzunluğa kadar çalı formunda çok yıllık bitkilerdir. Yapraklar yeşil, 4,5-9,5 cm, oblongtan eliptiğe ya da ovat. Sepaller 1-2 cm eşit olmayan belirgin, eliptik eliptikten dairesele kadar, dümdüz, kalıcı. Petaller 2,5-5 cm uzunluğunda, 5 adet belirgin, asimetrik. Sitamen sarı, anterler kırmızımsı. Kapsül 20 mm, oval, çiçek sapı geriye kıvrık. Çiçekler sarı, 3-5 cm çapında.

Yöresel Adı: Kılıç otu Lokalite: 29, 22.06.2019

Toplayıcı No/ Herbaryum No: 1081/ DUOF 2170 Kullanılan Kısımları: Yaprak

Kullanım Amacı ve Yöntemi:

a) Halk hekimliği; yaprakları kavrularak, ufalanır ve bebeklerde pişiğe karşı haricen uygulanır.

4.19.2. Hypericum perforatum L.

Şekil 4.52. Hypericum perforatum.

Sarı-yeşil renkte yapraklara ve parlak sarı renkli çiçeklere sahip çok yıllık bitkilerdir. Gövde 10-110 cm, dik, iki çizgili, az çok yükselici dallı. Yapraklar 5-35 mm, darca ovat ya da lanseolat, eliptik oblong, linear, saplı ya da sapsız, bir düzlem üzerinde, geniş şeffaf benekli. Sepaller lanseolat, oblong ya da eliptik, tepesi akut ya da akuminat ya da kısa kılçıklı. Petaller (5-)8-15 mm, kenarlarda az sayıda siyah benekli. Meyve 5-9 mm, ovoid ya da piramit şeklinde, sırtı ve kenarları salgı cepleri taşır.

Yöresel Adı: Sarı kantaron Lokalite: 34, 06.07.2019

Toplayıcı No/ Herbaryum No: 1098/ DUOF 2184 Kullanılan Kısımları: Yaprak, çiçek

Kullanım Amacı ve Yöntemi:

a) Halk hekimliği; kurutulmuş sarı kantoran çiçek ve yapraklarından hazırlanan infüzyon sakinleştirici olarak ve mide ağrısına karşı dahilen kullanılır.

JUGLANDACEAE 4.20.1. Juglans regia L.

Şekil 4.53. Juglans regia.

Yaklaşık 25-30 m uzunlukta kışın yaprak döken çok yıllık ağaç formunda bitkilerdir. Gövde 1,5 m’ ye kadar genişlikte, gümüşi-gri renkte, düz kabuklu. Yapraklar 22-35 mm uzunlukta; folioller 5-11 adet, eliptik-obovat, akut veya akuminat, tam, uzun saplı. Erkek çiçekler bir önceki yılın dalları üzerinde amentum durumunda, sitamenler çok sayıda, dişi çiçekler tek ya da 2-3 tanesi birarada, o yıl gelişen dalların ucunda. Drupa az çok küresel, tüysüz, yeşil renkli, 4-6 cm çapında, endokarp kalın veya ince, hafifçe kırışık.

Yöresel Adı: Ceviz Lokalite: 25, 22.06.2019

Toplayıcı No/ Herbaryum No: 1066/ DUOF 2148 Kullanılan Kısımları: Meyve, yaprak

Yetiştirme Biçimine Göre: Kültür bitkisi Kullanım Amacı ve Yöntemi:

a) Gıda; ceviz içi kurutulduktan sonra kuruyemiş olarak tüketildiği gibi pasta ve tatlılarda iç malzemesi olarak kullanılır.

b) Halk hekimliği; ceviz içi ve zarı suda bekletildikten sonra aynı su içildiğinde kolesterol düşürücü ve dengeleyici olarak kullanılır. Yapraklarından hazırlanan dekoksiyon tansiyona karşı dahilen kullanılır. Ayrıca zarından hazırlanan dekoksiyon balgamlı öksürüğe karşı dahilen kullanılır.

LAMIACEAE

4.21.1. Lamium purpureum L.

Şekil 4.54. Lamium purpureum.

4-35 cm boyunda, tüysüzden kısa yumuşak tüylüye değişken tek yıllık bitkilerdir. Yapraklar geniş ovat veya ovatreniform ya da dairemsi, 5-25 x 3-20 mm, kısa yumuşak tüylü, tepesi obtus, kenarları krenat; yaprak sapı 3-25 mm. Brakteler yapraklara benzer şekilde. Vertisillastrumlar 1-6 tane, 4-10 çiçekli, alttaki çiçekler aralıklı, üsttekiler yoğun. Kaliks 6-8 mm; tüpü 2-4 mm, tüysüzden kısa havlıya değişken, kısa yumuşak tüylü, dişler 3-4 mm. Korolla morumsu pembe, 10-22 mm; korolla tüpü beyazımsı, nadiren tamamen beyaz 6,5- 16 mm, tabanda düz veya geri kıvrık. Meyve küçük, 2-2,5 x 1-1,5 mm, kahverengi, beyaz lekeli.

Yöresel Adı: Ballıbaba Lokalite: 16, 28.04.2019

Toplayıcı No/ Herbaryum No: 1036/ DUOF 2115 Kullanılan Kısımları: Çiçek, yaprak

Kullanım Amacı ve Yöntemi:

a) Gıda; bitkinin kurutulmuş yapraklarından hazırlanan infüzyon çay olarak kullanılır.

4.21.2. Melissa officinalis L.

Şekil 4.55. Melissa officinalis.

28-95 cm boyunda, dik, dallanmış, yumuşak tüylü çok yıllık otsu bitkilerdir. Yapraklar ovat-eliptik, kordat, 18-95 x 13-75 mm boyutlarında, akut, tabanı trunkat, kenarları derince krenat. Yapraklar ve gövde yoğun ve birbirine karışımış ince uzun yumuşak tüylü. Çiçekle ilgili yapraklar daha küçük, alttakiler kalpsiden kuneata değişken, kenarları oymalı-testere dişli. Brakteoller yapraksı, dar ya da genişçe ovat, 3-10 x 1,2-7 mm. Kaliks 6-10 mm, kısa guddeli ya da uzun guddesiz tüylü; üst dudak 2-3 dişli, orta diş belirgin, genişçe üçgensi; alt dudağın dişleri darca üçgensi-lanseolat. Korolla 9-14 mm uzunlukta soluk sarı, beyazlaşan, bazen hafifçe soluk mavi. Fındıksı meyve pürüzsüz yüzeyli.

Yöresel Adı: Arhana, Rahana, Rehyan Lokalite: 20-4, 15.06.2019-10.08.2019

Toplayıcı No/ Herbaryum No: 1045-1123/ DUOF 2117, 2207 Kullanılan Kısımları: Toprak üstü

Yetiştirme Biçimine Göre: Kültür bitkisi Kullanım Amacı ve Yöntemi:

a) Gıda; bitkinin toprak üstü kısımları yemeklere koku ve lezzet vermek için kullanılır. Bitkinin yeşil hali Abaza’larca tavuk yemeğinde tat ve koku verici olarak kullanılır.