FĠNANSAL ANALĠZĠN ÖNEMĠ

ĠĢletmeden doğrudan çıkarı bulunanlar:

 ĠĢletme yönetimi

 ĠĢletme sahip ve ortakları

 ĠĢletme çalıĢanları

 Kredi verenler

 Yatırımcılar

 MüĢteriler

 Satıcılar

 Devlet ve Vergi Ġdaresi

ĠĢletmeden dolaylı olarak çıkarı bulunanlar:

 Finansal analistler ve danıĢmanlar

 Menkul kıymet borsaları

 Düzenleyici ve denetleyici kurumlar

 Finansal basın yayın organları

 Mesleki örgütler ve sendikalar

2.3. FĠNANSAL ANALĠZĠN ÖNEMĠ

Finansal analiz, firmaların yükümlülüklerini karĢılama gücünün tespit edilmesi, iĢletme performansının ölçülmesi ile faaliyetlerinin izlenmesi ve değerlendirilmesi konularında sağlıklı kararlar alınabilmesi açısından önem taĢımaktadır. Finans yöneticilerinin doğru planlama yapabilmeleri için öncelikle faaliyet sonuçları ve finansal yapının doğru analiz edilmesi gerekmektedir (Akgün A.Ġ., 2013: 15). Finansal analizin önemi en sık kullanıldığı alanlara göre aĢağıda açıklanmıĢtır.

2.3.1. Kredi Verenler Açısından Önemi

Finansal Analiz çeĢitli kiĢilerce ve çeĢitli amaçlarla yapılabilmektedir.

Ülkemizde mali tablolar genel olarak vergi esaslı düzenlendiğinden kredi analizlerinde gerçek durumun değerlendirilmesi konusunda bir takım engellerle

23

karĢılaĢılmaktadır. Kredi analizlerinde asıl amaç; firmanın doğru vergilendirilip vergilendirilmediğinin tespiti değil, firmanın kredilendirilip kredilendirilmeyeceği ve verilen kredinin geri dönüĢünde sıkıntı yaĢanıp yaĢanmayacağıdır. Dolayısıyla bankalar tarafından yapılan analizde düzeltme iĢlemleri yapılırken asıl amaç firmanın gerçek durumunun mali tablolara uyumlu hale getirilmesidir. Yani riski doğru tanımlamaktır. Verilen kredilerin ödenmesinde hem firmanın zor duruma düĢmesini engellemek hem de verilen kredilerin sağlıklı bir Ģekilde tahsilini sağlamak amacıyla iĢletmelerin doğru kredilendirilmesi önem arz eder. Kredilerin vadesi, limiti, teminatı, kredi türleri (taksitli, BCH, spot vs.) yapılacak analiz sonuçlarına göre değerlendirilmektedir. Ayrıca firmanın kredibilitesinin yanlıĢ değerlendirilmesi sonucunda kredilendirilmemesi gereken bir firmaya fon sağlanması durumunda bankalar ciddi maddi kayıplarla karĢılaĢabilmektedir.

2.3.2. ĠĢletme Sahipleri ve Yöneticileri Açısından Önemi

Finansal analiz sonucunda elde edilecek veriler, çeĢitli konularda alınan yönetim kararlarının ve sağlıklı bir planlamanın temelini oluĢturmaktadır. Finans yöneticileri ve firma yönetimi açısından; firmanın faaliyet sonuçlarının ve baĢarının ölçülmesi, hedeflere ulaĢılıp ulaĢılmadığının saptanması ve nedenlerinin araĢtırılması, geleceğe dönük planlar hazırlanması, üretim planlaması ve fiyat politikaları, borç ödeme gücünün tespiti ve borçlanma kararları, faaliyetlerin denetimi ile her evrede doğru ve düzeltici kararlar alınabilmesinde büyük önem taĢımaktadır (Akgüç, 1998: 19).

2.3.3. Kamu Ġhalelerinde Ġstenen Mali Yeterlik Oranları Açısından Önemi 4734 sayılı Kamu Ġhale Kanunu, kamu kurum ve kuruluĢlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemek üzere 22.01.2002 tarihinde resmi gazetede yayımlanmıĢ ve 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir. Bu kanun ile ihaleye katılabilmek için iki temel yeterlik kuralı oluĢturulmuĢtur. Bunlar;

 Ekonomik ve mali yeterlik ile

 Mesleki ve teknik yeterliktir.

24

Kanunda ihaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve mali yeterliklerinin belirlenmesine iliĢkin olarak; bankalardan alınacak mali durum belgeleri, bilançoları veya bilançolarının gerekli görülen bölümleri ile iĢ hacmini gösteren toplam ciroları veya ihale konusu iĢ ile ilgili taahhüdü altındaki ve bitirdiği iĢ miktarını gösteren belgeler istenebileceği belirtilmiĢtir (Kamu Ġhale Kanunu [KĠK], 2002). Ġhalelerde istenmesi zorunlu olan ve istenmemesi gereken yeterlik belgeleri; ihale türüne, ihalenin yaklaĢık maliyetinin Kanunda belirtilen eĢik değerlerin üzerinde olup olmamasına, ihale usulüne ve ihalenin niteliğine göre farklılaĢabilmektedir (ġahiner, 2012: 19).

04.03.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yapım ĠĢleri Ġhaleleri Uygulama Yönetmeliği‟ne göre, yapım iĢi ihalelerinde ekonomik ve mali yeterliğe iliĢkin aĢağıda belirtilen üç kriterin sağlanması gerektiği belirtilmiĢtir.

0,15

Ġhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait bilançoda (Ġhale tarihi yılın ilk dört ayında olan ihalelerde iki önceki yıla ait bilançoda) üç kriterin birlikte sağlanması gerekmektedir. Bu kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır (Yapım ĠĢleri Ġhaleleri Uygulama Yönetmeliği, 2009).

ĠnĢaat firmalarının yıllara yaygın inĢaat iĢleri ile ilgili katlandıkları giderler, dönem sonunda “170/178-Yıllara yaygın inĢaat ve onarım maliyetleri” hesaplarına;

aldıkları hakediĢler ise “350/358-Yıllara yaygın inĢaat ve onarım hakediĢ bedelleri”

25

hesaplarına kaydedilmektedir. Bu bilanço hesapları, gelir tablosuna ancak iĢin bittiği yılda aktarılabilmektedir. Bu nedenle iĢin bittiği yıldan önceki bilançolarda, „Dönen varlıklar‟ ve „Kısa vadeli yabancı kaynaklar‟ hesap grupları, gelir tablosuna henüz aktarılmayan bu gelir ve giderler nedeniyle ĢiĢmektedir. Bu geçici artıĢlar nedeniyle yeterlik hesaplamalarında; „yıllara yaygın inĢaat maliyetleri‟ cari oran formülünde dönen varlıklardan, özkaynak oranı formülünde ise aktif toplamından düĢülmekte;

„yıllara yaygın inĢaat hakediĢ gelirleri‟ ise cari oran formülünde kısa vadeli borçlardan düĢülmektedir (ġahiner, 2012: 85-86).

Gelir Vergisi Kanununda “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir” denilmiĢtir (Gelir Vergisi Kanunu, 1961). TMS-11 ĠnĢaat SözleĢmeleri standardına göre ise sözleĢme geliri, tamamlanma yüzdesine göre iĢin yapıldığı hesap döneminin kar/zararında gösterilmektedir.

Gelir Vergisi Kanununa göre yapılan muhasebe kaydında, hakediĢ bedelleri ile maliyetler arasındaki farktan kaynaklı kar veya zarar iĢin bittiği yıldaki gelir tablosuna ve dolayısıyla öz sermaye rakamına yansıtıldığından, içinde bulunulan dönemde, karlı bir inĢaat sözleĢmesi sürecini yürüten firmanın öz kaynak oranı olduğundan daha düĢük; maliyetleri hakediĢ bedellerinden yüksek olan firmanın öz kaynak oranı ise olduğundan daha yüksek hesaplanmaktadır. TMS-11 ĠnĢaat sözleĢmeleri standardı ile her yıla ait gelir ve giderlerin hesaplanması, iĢin tamamlanması beklenmeden ilgili yılda yapılacağından bu sakıncanın ortadan kaldırılacağı düĢünülmektedir (ġahiner, 2012: 86-87).

Yukarıda anlatılan bilgiler ıĢığında; ihale kurumlarının yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığının analizinde finansal analiz önem arz eder. Bu nedenle bu kriterlerin sağlanması amacıyla mali tablolarda fiktif iĢlem yapılıp yapılmadığı finansal analizde göz önüne alınmalıdır.

26 2.3.4. Yatırımcılar Açısından Önemi

Firmaya yatırım yapan veya yapmayı düĢünenler tarafından yatırım analizleri yapılmaktadır. Yatırımcılar için önemli olan; iĢletmenin kazanma gücünün sürekliliği, yatırımlarının emniyeti ve risk derecesi ile karlılık durumudur. Firmanın hisse senetlerindeki değiĢimler, dağıtılacak temettüler yatırımcılar açısından öncelikle araĢtırılan bilgilerdir (Akdoğan ve Tenker, 2007: 551). Dolayısıyla yanlıĢ yatırım analizleri, alternatif yatırım fırsatlarının kaçırılması ve maddi kayıplarla karĢılaĢılmasına neden olabilmektedir.