Almanlar, konut ve konut dışı binaları ısıtma, sıcak su üretimi, aydınlatma ve klima (soğutma) için yılda yak-laşık 73 milyar euro harcıyor. Enerji tüketiminin aslan payından konut tipi binaları sorumlu: Almanya’da bina-larda tüketilen tüm enerjinin yüzde 38’i müstakil ve yarı müstakil evlerde kullanılırken, apartman tipi binalar, yüzde 39’luk bir katkı sağlıyor.Toplam enerji tüketiminin kalan yüzde 39’u konut dışı binalar içindir. Almanya’da Şekil 3. Almanya’da inşaatın yapıldığı
yıla göre bina stoku dağılımı
Resim 1. 1979 yılından önce yapılmış binalar enerjiyi israf etmekte
40 ǦA6+,9.Ǧ +6:@(265<:<
24 milyon konut biriminin hala enerji verimli derin yeni-lemeye ihtiyacı var.
Doğrudan ve dolaylı emisyonlar hesaba katılırsa binalar Almanya’nın sera gazı emisyonlarının yüzde 30’undan sorumlu (yalnızca doğrudan emisyonlar: yüzde 13). Al-manya’da özel konutların tükettiği enerjinin yüzde 85’i ısınma ve sıcak su üretimi için kullanılmakta. Alman-ya’daki ısıtma sistemlerinin üçte ikisinin verimsiz oldu-ğu düşünülürken, eski sistemlerin yenilenmesi giderek artan bir öncelik haline gelmekte.
Federal hükümet, Almanya’da binalarda sera gazı emis-yonlarını (210 milyon ton CO2eq/yıl) 1990 yılına kıyasla 2030 yılına kadar en az yüzde 67 oranında (70 milyon ton CO2eq/yıl) azaltma hedefini belirlemiş (Şekil 4). Almanya ayrıca 2050 yılına kadar net sıfır sera gazı CO2eq emis-yonu azaltma hedefini de sürdürmekte.
1990’lı yılında binalarda CO2eq sera gazı salımı 210 mil-yon ton/yıl iken 2019 yılında 122 milmil-yon tona düşürül-müş. Yani 88 milyon ton CO2eq/yıl sera gazı salım azal-tılmış. Mevcut haliyle Almanya’daki konut tipi binalar, ısıtma, soğutma, sıcak su üretimi ve aydınlatma dahil ortalama yaklaşık 136-150 kWh/m2.yıl enerji tüketmekte.
Almanya’da 1990’lardan bu yana 13.000’den fazla pasif
ev inşa edilmiş. Alman bina yönetmeliği son 35 yılda beş kez güçlenmiş. Alan ısıtma ve DHW, 300 kWh/m2.yıldan yaklaşık 52,5–60 kWh/m2yıl’a birincil enerji tüketilmesi-ne düşürülmüş.
Almanya’da sera gazı salım azaltım hedefi, binaların tekniğine uygun yalıtılması, enerjinin verimli kullanıl-ması ve yenilenebilir enerji üretiminin artırılkullanıl-masıdır. Ve 2050 yılına kadar binaları enerji nötr hale getirmektir.
Bunun için binaları tekniğine uygun yalıtarak ısıtma ve soğutma enerji talebini azaltmak ve geriye kalan ener-jiyi yenilenebilir enerjiden sağlamaktır. Birincil enerji (fosil yakıt) kaynaklarından üretilen enerjinin ısıtma, so-ğutma, havalandırma, sıcak su, aydınlatmada kullanıl-masına dur demektir. Enerji talebinde böyle bir azalma sağlamak için, bina yenileme oranı iki katına çıkarılacak ve ısıtma talebi 2020’ye kadar yüzde 20 oranında azal-tılacak. Buna ek olarak Almanya, 2050’ye kadar genel birincil enerji talebini yaklaşık yüzde 80 oranında azalt-mayı hedeflemekte. Almanya’da sakinlerin yüzde 54’ü kiralık konutlarda yaşamakta. Almanya, derin yenileme yol haritasını ortaya koymuş. Böylece mevcut bina ye-nileme oranı yüzde 1,1 iken yeye-nileme hedefini her yıl en az yüzde 3 oranında gerçekleştirecek şekilde planlamış.
Öncelikle okullar, hastaneler, sosyal konutlar ve kamu binalarından bu uygulama öncelikli olarak başlatılmış.
Analiz, EnEV yönteminin genellikle neredeyse sıfır ener-jili binaları da değerlendirmek için uygun olduğunu gös-termekte. Bununla birlikte, yalnızca yenilenebilir kay-naklar tarafından üretilen elektriği değil, aynı zamanda yerinde üretilen diğer yenilenebilir enerjileri de içermek için EnEV Paragraf 5’in çok kısıtlı bir şekilde tanımlan-mış dengeleme odasının genişletilmesi tavsiye edilir.
[Son 30 yılın eğiliminin] [önümüzdeki yıllarda da devam edeceği] meşru bir varsayımda bulunarak, 2020’de yeni binaların ve mevcut binaların performansında yüzde 50 oranında daha iyi bir enerji performansına sahip olacağı çıkarılabilir. Bu, konut sektöründe KfW Verimlilik Evleri 40, benzer bir referans evin ihtiyaç duyduğu yıllık birincil enerjinin sadece yüzde 40’ına ihtiyaç duyan bir binadır.
Şekil 4. 1990-2019 yıllarında binalardan sera gazı salım enerji değişimi
41
ǦA6+,9.Ǧ +6:@(265<:<
Bunun başlıca nedeni, iyileştirilmiş yalıtım, rejeneratif enerji kullanan ısı, enerji üretim çözümü ve enerji ta-sarruflu havalandırma sistemidir. KfW Efficiency House 40 Plus Standard’a dahil edilen yeni bir faktör, binanın enerji gereksinimlerinin büyük bir bölümünün binanın kendisinde üretildiğini ve - en önemlisi - daha sonra tü-ketilmek üzere evde depolandığı görülüyor.
Neredeyse sıfır enerjili bina yenileme çalışmasında bi-rincil (fosil) enerji kullanımının göstergesel sayısal bil-dirimi (göstergesi): konut tipi binalar için; 40 kWh/m².yıl ve konut dışı binalar için; 75 kWh/m².yıldır. Bina direkti-finin değiştirilmesi için soruşturma-yeni yüksek verim-li binaların inşasındaki engellerin beverim-lirlenmesi, anaverim-lizi ve 2020 yılına kadar pazara girme konseptinin gelişti-rilmesidir. Almanya Federal Hükümetinin enerji strate-jisi 2050 yılında enerji nötr yapı stokunu öngörmekte.
Bu amaca ulaşmak için bina stokunun yenilenemeyen birincil enerji talebinin yüzde 80 oranında azaltılması gerekiyor.
Bu stratejide kullanılması düşünülen üç araç; Düzenle-yici hukuk, Mali teşvikler, Bilgi ve tavsiyeler. İlgili dü-zenlemeler yapıldığında, Enerji Tasarruf Yönetmeliği tarafından verilen minimum gerekliliklerin karşılanma-sı gerekir. Yönetmeliğin gereklilikleri iki şekilde yerine getirilebilir: Bina elemanları ve kurulumları için belirli enerji performansı gereksinimlerini karşılamalı. Veya yeni bir bina ve derin yenileme için performans gerek-sinimlerinin yüzde 140 karşılamalı (2014 referans bina durumu kullanılarak hesaplanmış).
Almanya hükümeti, olası nZEB tanımını araştırmak ve en iyi çözümü belirlemek için bir proje başlatmıştır.
“Revize edilmiş EPBD’nin analizi” projesi, enerji tasar-rufu yönetmeliği EnEV’deki yaklaşıma benzer aşağıdaki konsept ile ortaya çıkmış. Proje raporunda, EnEV yönte-minin genellikle neredeyse sıfır enerjili binaları değer-lendirmek için uygun olduğunu ve sadece yenilenebi-lir kaynaklardan üretilen elektriği değil, aynı zamanda bölgede üretilen diğer yenilenebilir enerjiyi de içermek
için bazı değişiklikler yapıldığını belirtiyor. Ayrıca analiz, 2020 yılında yeni binaların günümüzdeki binaların per-formansından yüzde 50 daha iyi bir enerji performan-sına sahip olacağını, yani EnEV2009 standardına göre belirlenmiş.
Konut sektörü için bu, bir KfW Efficiency House 40 sevi-yesine karşılık gelir ve proje konsorsiyumu, bu seviyeyi Almanya için gelecekteki nZEB tanımı olarak bildirmeyi önermekte. Almanya, nZEB kavramının gelişmesinde ve uygulanmasında önde gelen ülkelerinden biri. Almanya, enerji verimliliği sektörlerinde yenilenebilir enerji araş-tırma fonlarını 2010’dan 2014’e kadar yüzde 60 arttırmış.
Ayrıca, “Future Building (Zukunft Bau)” araştırma giri-şimi, yeni malzemelerin ve işlemlerin geliştirilmesini desteklemekte. Almanya’da yaş sınıfına ve büyüklüğüne göre mevcut konut tipi binalarının yerden ısıtma ve sı-cak su için enerji talebi değişimi Şekil 5’de verilmiş.
1979’dan önce inşa edilen konut tipi binaları en yüksek enerji tüketimine (enerji savurganlığına) sahip. Şekil 5’de görüldüğü gibi Almanya’da 2000 yılından önce inşa edilen binalar, 100 kWh/m²/yıl üzerinde enerji tüketmek-te. 2009 yılından sonra yapılan ve derin yenilene yapılan
Şekil 5. Almanya’da yaşa ve büyüklüğüne göre mevcut konut binalarının yerden ısıtma ve sıcak su için enerji
talebi değişimi
42 ǦA6+,9.Ǧ +6:@(265<:<
binalar ise 50 kWh/m²/yıl ve altında enerji tüketmekte.
NZEB tanımı için ulusal yaklaşım Almanya’nın binalar için enerji performansı gereksinimlerinin geliştirilme-sine, uzun zamandır, teknik olarak uygulanabilir daha fazla güçlendirmenin olduğunu gösteren araştırma ve gösteri projeleri eşlik etti ve bu, bir yıl sonra piyasa uyarlamaları nedeniyle ekonomik olarak da uygulana-bilir hale gelmiş.
Şekil 6, üst satır olarak minimum enerji performansı ge-reksinimlerini (7 adımda), alt satır olarak pilot projeleri (güneş evleri, düşük enerjili binalar, üç litrelik evler, sıfır ısıtmalı evler ve artı enerji evleri) göstermekte. Aradaki gerçek bina uygulaması. Gereksinimler, 10 ila 20 yıllık zaman farkıyla pilot projeleri takip etmiş. Almanya’da yeni yapılacak ve derin yenileme yapılacak konut tipi binalarda birincil enerji 50 kWh/m²/yıl’dan düşük olacak.
Ek olarak, yeni binaların bir nZEB standardına uyması gerekliliğinin dahil edilmesi için fiili mevzuatın değiş-tirilmesi gerekmekte. Enerji verimliliği kanunundaki de-ğişiklikler muhtemelen Şubat 2013’te Alman hükümeti tarafından yürürlüğe girmiş ve yeni EnEV Yönetmeliği muhtemelen 2013’ün ikinci yarısında yürürlüğe girmiş.
Enerji kimlik belgesinin (EPC) formatı ve içeriği ile ilgili olarak, Alman mevzuatı, kamu ve büyük özel binalar ile diğer konut dışı binalar arasında ayrım yapmamakta.
Gösterim formu (Şekil 8), konut dışı bir bina için her EPC’nin entegre bir parçası olarak baskı aracı tarafın-dan sağlanır. Böylelikle, söz konusu bina için ileride teş-hir zorunlu hale gelirse veya malikin gönüllü bir teşteş-hir yapmak istemesi durumunda teşhir formu hazırdır. Bir EPC’nin önceki mevzuat uyarınca düzenlenmiş olması durumunda, bu EPC’ye dayalı yeni bir gösterim, yönet-meliğin uygulanan versiyonunu belirtmeli. Almanya’da inşaat yılına göre müstakil binaların ısınması için orta-lama birincil ve nihai tüketim seviyeleri (kWh/(m².yıl)) birimi halinde verilmiştir.
Şekil 8. Birincil ve nihai enerji gereksinimleri
Enerji kimlik belgesi, bir binanın enerji verimliliği ve ma-ruz kaldığı enerji maliyetleri hakkında doğru ve güvenli Şekil 6. Almanya’da enerji tasarruflu binalar alanında
minimum birincil enerji ihtiyacı ve bina pratikleri
Şekil 7. Almanya’da binalarda enerji verimliliği ve nZEB kavramının tarihsel olarak gelişmesi
Şekil 9. Enerji verimliliği sınıflarının sınıflandırılması (Binada nihai enerji ihtiyacı, kWh/m2/yıl)
43
ǦA6+,9.Ǧ +6:@(265<:<
veri sağlamaya yönelik bir belge. Almanya’da binalarda enerji sınıflandırılması ve tüketecekleri enerji miktarı Tablo 1’de verilmiş.
Almanya’da enerji kimlik belgeleri sorgulanmış ve yak-laşık yüzde 80’inin binaların iklim dostu olduğuna dair güvenilir bilgi sağlamayan sözde “tüketim belgeleri” ol-duğu belirtilmiş.
Almanya’da tüm bölgeler tek İklim bölgesi olarak tanım-lanmış. Tablo 2’de konut tipi binalar, ofis tipi binalar, eğitim merkezleri ve sağlık merkezleri için minimum enerji performans gereksinimlerinin hesaplanması için referans bina zarfı bileşenlerinin U değerleri verilmiş.
Havalandırmasız binalarda hava sızdırmazlığı 3,0 1/h’in altında ve havalandırmalı binalarda 1,5 1/h’in altında ol-mamalı. Almanya Federal Hükümeti, 2050 yılına kadar bina stokunu neredeyse iklim açısından nötr hale ge-tirmek hedeflemekte. Bu hedefe ulaşmak için, binala-rın tekniğine uygun yalıtılması, ısıtmada enerji verimli cihazların kullanılması, ısıtmada/soğutmada kullanılan enerjinin daha fazla yenilenebilir enerjilerden sağlan-ması ve binaların daha enerji verimli hale getirilmesi hedeflenmekte.
2000 yılından bugüne, yaklaşık beş milyon konut sahibi, enerji açısından verimli bina yenilemeleri gerçekleştir-diler. Bu süreçte devlet sübvansiyonlarından yararlan-dılar. Kesin olan şey: Yenileme yapanlar, diğer şeylerin yanı sıra, ısıtma maliyetlerini düşürmeyi ve konforlu bir konut iklim şartları elde etmeyi hedeflemişler. Binaların enerji verimli, akıllı hale getirilmesi ve tekniğine uygun gölgelendirmenin uygulanması planlanıyor. Aydınlat-mada akkor ve halojen ampullerin kullanımına son ve-rilmiş ve LED lamba kullanımına geçilmiş.
Tablo 2. Yeni ve derin yenileme yapılacak bina zarflarının U değerleri Termal köprüler, U değeri; 0.05 W/m2K Tablo 1. Enerji Tasarrufu Kanunu (ENEV 2014) göre bina
enerji sınıfları ve tüketecekleri enerji
Şekil 10. Almanya’da tek aileli ve iki aileli evler veya çok aileli evler ile farklılaşan çeşitli enerji performans
sınıflarının nispi sıklığı
44 ǦA6+,9.Ǧ :,2;k9+,5/(),93,9
Y
apı malzemeleri sektöründe enerji tasarrufu sağ-layan, çevre dostu, sağlıklı bina projelerine katkı sağlayan Baumit, insanların sağlıklı, enerji verim-li ve güzel yapılarda yaşamaları misyonuyla tüm tasa-rımlarının, ürün ve çözümlerinin merkezine insanı koyu-yor. Bu anlayış doğrultusunda sürdürülebilir bir yaşam kalitesi için yenilikçi ısı yalıtım sistemleri geliştiren ve yalıtım bilincini topluma yaymaya odaklanan Baumit’in Dilovası’nda ki üretim tesisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen “Sıfır Atık Belgesi”ni almaya hak ka-zandı. Sıfır Atık belgesi; israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, oluşan atığın miktarının azal-tılması gibi kriterlerin değerlendirilmesiyle veriliyor.Tüm faaliyetlerinin odağında sürdürülebilirlik olduğunu söyleyen Baumit Türkiye Genel Müdürü Atalay Özdayı,
çalışmalarının Sıfır Atık belgesiyle taçlandırılmasından büyük mutluluk duyduklarını belirterek şunları söyledi: “Kocaeli, Dilovası’nda bulunan ve son derece modern, yüksek teknoloji içeren üretim tesisimiz, sektörün en ileri teknolojiye sahip tesislerinden birisi.
Fabrikamız dikey bir tasarıma sahip. 63 metre yüksekliğinde bir kuleye ev sahipliği ya-pıyoruz. Dikey üretim yöntemi ile hem üretim alanından hem de enerjiden tasarruf edi-yoruz. Tüm üretim süreçlerimizi ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemine göre yönetiedi-yoruz.
Çevreye ve insana saygılı ürünlerin; zararsız hammaddelerle, temiz enerji ve modern teknoloji ile donatılmış ekipmanlarla, ergonomik çalışma koşullarında üretilerek son kullanıcıya risksiz bir şekilde ulaştırılması için çalışıyoruz.
Geri dönüşüm imkânı olan her türlü ürünün yeniden kullanımını sağlayacak araştırma ve iyileştirmeleri sürekli yapa-rak, doğal kaynakları en verimli şekilde kullanma hedeflerimizi sürekli bir üst boyuta taşıyoruz. Üretimimizdeki temel kriter; insanların sağlıklı, enerji verimli ve güzel yapılarda yaşamaları. İnsan cildi gibi nefes alabilen, nem ve sıcaklığı dengede tutan, sağlıklı ve konforlu sistemler üreterek sürdürülebilir ve sağlıklı bir yaşam kalitesi için çalışıyoruz”.