Araştırmada uygulanan TGA etkinlikleri araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. TGA Etkinliklerinin Geliştirilme Süreci;
MEB 2013 Öğretim Programında yer alan yer alan Ortaokul 6. Sınıf Fen Bilimleri dersi Fiziksel ve Kimyasal Değişimler konusunun kazanımı incelenmiştir.
MEB 2015 6.sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı ve MEB 2012 6.sınıf Fen ve Teknoloji Öğretmen Kılavuzu’ ndan faydalanılmıştır.
Fiziksel ve Kimyasal Değişimler Konusu ve TGA stratejisiyle ilgili çeşitli makaleler, tezler ve kitaplar incelenerek TGA stratejisine yönelik etkinliklerin düzenlenmesine ilişkin bilimsel ve biçimsel fikirler alınmıştır.
Etkinliklerin geliştirilmesi sürecinde geliştirilen sorular ortaokul öğrencilerinin gelişim dönemi özelliklerine uygun olarak hazırlanmıştır.
İncelenen kaynaklardan alınan fikirler doğrultusunda materyallerin taslakları oluşturulmuştur. Geliştirilen etkinliklere ait çalışma yapraklarının taslak halleri, 4 öğretim üyesi, İzmir ilinde çeşitli ortaokullarda çalışan tecrübeli 2 Fen Bilimleri öğretmeni ve 1 dil bilimcisinin incelemesine sunulmuş, görüşleri alınarak gerekli düzeltmeler yapılmış ve etkinliklerin konu alanlarını kapsadığına karar verilmiştir. Uzmanlardan gelen görüşler doğrultusunda amaca hizmet etmeyen bazı soruların sorulmasından vazgeçilmiş, bazı sorular birleştirilmiş ve anlaşılmayan sorular ise yeniden düzenlenmiştir. Etkinliklerde gerekli görülen düzenlemeler yapılarak materyallerin pilot uygulama süreçlerine geçilmiştir.
Pilot uygulama İzmir ilindeki bir ortaokulda 30 öğrenci ile geçekleştirilmiştir. Hazırlanan materyallerin aksayan yönlerini belirleyebilmek için uygulama sonrasında öğrencilerden alınan yansıtıcı yazılar ve araştırmacı tarafından alınan notlar kullanılmış ve bunlar dikkate alınarak materyallerde bazı düzenlemeler yapılmıştır.
Pilot uygulama sonrasında yapılan düzenlemelerle ilgili alanında uzman 4 öğretim üyesi, 2 fen bilimleri öğretmeni ve 1 dil bilimcisinin görüşleri alınmış ve alınan görüşler doğrultusunda materyaller yeniden düzenlemiştir.
Materyallerin asıl uygulamalarına geçilmiştir.
Literatürdeki kuramsal bilgiler dikkate alınarak etkinliklerdeki tahmin, gözlem ve açıklama aşamaları yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak düzenlemiştir. Uygulama
süresince Fiziksel ve Kimyasal Değişimler konusuna ait görsellerin gösteriminde Microsoft Powerpoint 2007 yazılımından faydalanılmıştır.
Etkinliklerin ilişkili olduğu konu alanları Tablo 3.2’de gösterilmiştir. Etkinliklere ilişkin çalışma kâğıtları Ek D ’de, etkinlik fotoğrafları ise EK E ’de verilmiştir.
Tablo 3.2
Etkinliklerin ilişkili olduğu konu alanları
No Etkinliğin Adı İlişkili Konu Alanı
1 Maddeleri Keselim, Bölelim, Parçalara Ayıralım! Fiziksel Değişim
2 Madde Aynı Madde Mi? Fiziksel Değişim
3 Yeni Bir Madde Oluşur Mu? Kimyasal Değişim
4 Tentürdiyot Yapalım! Kimyasal Değişim
5 Kabarcıkları İzleyelim! Fiziksel ve Kimyasal Değişim 6 Maddedeki Değişimleri Keşfedelim! Fiziksel ve Kimyasal Değişim 7 Maddeleri Karıştıralım Fiziksel ve Kimyasal Değişim
Hazırlanan etkinlikler aşağıdaki sırayla uygulanmıştır;
Birinci ve ikinci etkinlik Fiziksel Değişim konu alanına yönelik olarak hazırlanmıştır. Birinci etkinliğin Tahmin aşamasında öğrencilere ip, kumaş ve gazetenin makasla kesilmesi, küp şekerin havanda ezilmesi ve kalemtıraşla kalemin açılması durumlarının her birinde yapılan etkiyle değişime uğrayan maddenin başka bir maddeye dönüşüp dönüşmediği sorulmakta ve öğrencilerin gözlemlemeleri sağlanmaktadır. İkinci etkinliğin tahmin aşamasında ise kumun ıslatılması, kâğıdın buruşturulması, balonun şişirilmesi, metal ataşın eğilip bükülmesi ve mumun erimesi durumlarının her birinde yapılan etki sonucunda maddenin kendi özelliklerini kaybedip kaybetmediği sorulmakta ve ardından öğrencilerin gözlem yapmaları sağlanmaktadır. Birinci ve ikinci etkinliklerin amacı, öğrencilere maddenin sadece görünümünün değiştiği olayları fark ettirerek günlük hayatlarından örnekler vermek ve fiziksel değişimlerde değişen maddelerin kimlik değiştirmediğini vurgulamaktır.
Üçüncü ve dördüncü etkinlik Kimyasal Değişim konusuna yönelik hazırlanmıştır. Üçüncü etkinliğin Tahmin aşamasında öğrencilere dilimlenmiş elmanın bir gün oda
sıcaklında bekletilmesi, süte sirke damlatılması, kabartma tozuna sirke eklenmesi ve mumun yanması durumlarının her birinde yapılan işlem sonucunda maddenin kendi özelliğini kaybederek yeni bir maddeye dönüşüp dönüşmediği sorulmakta ve öğrencilerin gözlemlemeleri sağlanmaktadır. Dördüncü etkinliğin tahmin aşamasında ise iyot kristallerinin etil alkol ile karıştırılması durumunda iyot kristallerinin kimliğinde değişiklik olup olmadığı sorularak öğrencilerin durumu gözlemlemeleri sağlanmaktadır. Üçüncü ve dördüncü etkinlikte, öğrencilere bir maddenin değişerek başka bir maddeye dönüştüğü olaylara örnekler vererek, öğrencilerin maddenin kimliğinin değiştiği olayları fark etmelerini sağlamak hedeflenmektedir.
Beşinci, altıncı ve yedinci etkinlik Fiziksel ve Kimyasal Değişim konusuna yönelik hazırlanmıştır. Beşinci etkinliğin Tahmin aşamasında öğrencilere suyun kaynaması, karbonata limon sıkılması, suya pipetle üflenmesi ve küp şekerin suya konulması durumlarının her birinde yapılan etki sonucunda maddedeki değişimin fiziksel mi kimyasal mı olduğu sorulmakta ve gözlem yapmaları sağlanmaktadır. Bu etkinliğin amacı, değişime uğrayan maddedeki kabarcık oluşumunun hangi tür değişime sebep olduğunun öğrenciler tarafından fark edilmesini sağlamak ve bu değişimleri fiziksel-kimyasal değişim olarak adlandırmalarını sağlamaktır. Altıncı ve yedinci etkinliklerin tahmin aşamalarında ise öğrencilere yapılan etkiler sonucunda maddede meydana gelen değişimin fiziksel mi kimyasal mı olduğu sorulmakta ve öğrencilerin durumları gözlemlemeleri sağlanmaktadır. Altıncı etkinlikte öğrenciler sarımsağın havanda ezilmesi, suya birkaç damla zeytinyağı eklenmesi, toz şekerin deney tüpünde ısıtılması ve yumurtanın yarım kavanoz sirkede iki gün bekletilmesi durumlarının her biri için tahmin yaparken, yedinci etkinlikte yoğurdun suyla karıştırılması, kola ve sütün karıştırılması, tuzun suyla karıştırılması, küp şekerin suyla karıştırılması ve kahvenin sıcak suyla karıştırılması durumları için tahmin yapmaktadırlar. Altıncı ve yedinci etkinliklerin amacı, öğrencilerin günlük hayatlarında meydana gelen değişimleri fark ederek fiziksel ve kimyasal değişimleri birbirinden ayırt etmelerini, konuyla ilgili öğrendiklerini pekiştirmelerini ve varsa hatalı, eksik bilgilerini görmelerini sağlamaktır.