Enjeksiyon Baskısının Temel Prensipleri

işleme sıcaklığına yükseltilir ve malzeme dışarı atılarak ocak temizlenir. Bütün atılan malzemeler soğuk suyun içine düşürülür. Eğer bir plastikten diğerine geçilirken makine doğal ve içinde alev giderici katkısı olmayan (none name retardant) grade PS veya PE ile temizlenir. ASLA POM (acetal) ve PVC (vinyl)'yi karıştırmayın veya birbiri ardından makinayı PE veya PS ile temizlemeden kullanmayın. Makineyi kapatmadan veya başka bir malzeme kullanırken daima doğru işlem sırası takip edildiği kontrol edilmelidir. Malzeme satıcılarının çok miktarda malzemelerin kullanımıyla ilgili bilgi ihtiva eden broşürleri vardır.

- Makine teknik datasına uygun olmalıdır. Örneğin kalanlar arasındaki açıklık, maksimum ve minimum kalıp yüksekliği, kalıp açma mesafesi ve hızlı kalıp kapatma özellikleri kalıba uygun olmalıdır.

- Makinenin elektriksel sinyal kapasitesi örneğin ütüleme basıncına enjeksiyon basıncından sonra geçiş hızı uygun olmalıdır.

2) Bütün makine ayarları kesin değerlere göre yapılmamalıdır. Fakat baskı ve malzemeyi mantıksal olarak göz önüne alarak yapılmalıdır.

Enjeksiyon baskı işlemi çok çeşitli faktörlerden etkilenir. Biz yalnızca makine kalıp ve malzemenin birbirine etkilerine değineceğiz. Bu konu üzerine biraz önce eğildik. Bundan dolayı her makine ayarını yalnızca tablodaki değerlere göre yapılmasının önemi büyüktür. Fakat bunun yerine her parametrenin mantıksal olarak dikkate alınıp diğer parametreler tarafından etkilenip etkilenmediğini görmek gereklidir. Örnek: Genellikle sıcaklık dereceleri her hammadde için belirtilmiştir. Eğer maksimum enjeksiyon hacminin küçük bir yüzdesi kullanılacaksa malın ocakta kalma süresi artacağından malzemenin sıcaklıktan dolayı zarar görmemesi için (degradasyon) sıcaklık düşük tutulmalıdır. Diğer taraftan büyük baskı kapasitesinde hızlı enjeksiyon yapma durumunda (yüksek üretim) malzemenin ocakta kalma süresi kısalacağından, malzemenin erime sıcaklığı olabilecek en üst düzeydeki sıcaklık olmalıdır. (malzeme 180-220°C eriyorsa 220 C olmalıdır). Vida hızı, arka basıncı ve vida boyutları da ocak sıcaklığı ayarında önemli rol oynar. Aynı örnekler diğer makine ayar parametreleri için de verilebilir. Bu parametreler; vida hızıyla vida boyutu, vida uzunluğu, sıkıştırması, ocak sıcaklığı, malzeme, baskı süresi vb. veya arka basıncı, malzeme, vida, ocağın eritme kapasitesi veya enjeksiyon hızı, malzen1c, silindir (ocak) sıcaklığı. yolluk, parça şekli, parça yüzeyi, kilitleme gücü vb. veya enjeksiyon basıncı. baskı kalitesi. soğutma işlemi, dahili stress (iç gerilim) vb.’dir.

3) Yalnızca iyi erimiş plastik degradasyona uğramaz ve iyi sonuç verir. Baskıda iyi eritme gereklidir. Malzeme eritilip amorf termoplastik durumuna getirilir. % 10 dan (bazı durumlarda % 20 den) az vida strokunu kullanmak malzemenin ocakta kalma süresini uzatacağından ısıya hassas malzemelerde degradasyona sebep olur. Akılda tutulması gereken bir hususta yalnızca ısıtıcı bantlardan ocağa ısı verilmez. Ayrıca vida dönmesi de sürtünmeyle plastiğin erimesine yardımcı olur. Bu sürtünme ısısı vidanın dönme hızına ve arka basınca bağlıdır. Ocağın eritme kapasitesi. plastiğin baskı süresinde yani ocakta kalma süresinde aldığı ısı miktarına bağlıdır.

4) Plastik baskı ve üretim hassas bir yaklaşım gerektirir.

- Kısa süreli enjeksiyon sağlar

- Kalıbın her tarafını aynı viskozitedeki (akma dirençli) erimiş plastikle doldurur ve böylece baskı içindeki dahili gerilimleri azaltır.

- Yarı kristal malzemelerde baskının her tarafında eşit kristalleşme sağlar - Düşük kalıp kapatma gücü sağlar

b) Düşük enjeksiyon hızının getirileri:

- Baskı yüzeyinin iyi çıkmasını sağlar

- Eğer baskıda keskin köşeler varsa erimiş plastiğin sürtünmesini (shearing) engeller

- Plastik akına yönünde ani değişiklik veya baskı et kalınlığında ani değişiklik varsa sürtünmeyi engeller

- Kalıp içindeki soğumuş parçanın kopmasını engeller.

- Kapıda (yolluk girişinde) erimiş plastiğin aşırı ısınmasına engel olur - Kalın duvarlı baskının rahatça dolmasını sağlar (genlle filiing)

Her kalıp boşluğunun düzgün biçimde fiskiye (fountain) şeklinde dolması sağlanır. Jetting (plastiğin yılan gibi fışkırarak kalıbı doldurması) ve buna bağlı baskı içinde kaynak oluşmasına engel olunur. Bundan dolayı doğru enjeksiyon hızının seçim önemlidir. Baskıda doğru enjeksiyon basıncı gereklidir. Enjeksiyon basıncını gerektiği kadar yüksek seçmelisiniz. fakat mümkünse olduğunca düşük tutmalısınız. Maksimum ütüleme basıncı da. yolluklar soğuduğu halde gerektiğinden fazla uzun süre uygulanırsa baskıyı daha iyi hale getirmez.

5) Kalıp da ayrıca uygun olarak kontrol altında olmalıdır ki kalıpta baskı oluşturulacaktır. İyi kalite baskı için doğru makine ayan kadar doğru kalıp sıcaklığı da önemlidir. Baskının her tarafının eşit oranda soğutulmasını sağlayan sıcaklık kontrolü gereklidir. Belirli malzemeler için doğru kalıp sıcaklığım seçmek gereklidir. Eğer baskı durdurulursa, kalıp soğutmada kalıbın aşırı soğumasına engel olmak için durdurulmalıdır. Eğer maça, vida gibi herhangi bir kalıp parçası yerinden çıkarılacaksa az bir yağlama kesinlikle iyi gelecektir. Her baskı yolluk (sprue) yönünde soğumaya başlar bundan dolayı ütüleme plastiğin soğuyup aşırı çekmesinden dolayı boyut değişikliğini azaltır, yolluk girişi soğuyana kadar ütüleme devam etmelidir.

Sonuç olarak yolluk girişi. baskının en kalın olduğu yerde olmalı veya kalıp sıcaklığı baskının farklı yerlerinde farklı değerde olmalıdır.

6) Makineyi ekonomik olarak çalıştıracak şekilde ayar ediniz. Yan otomatik makine çalışmasında dahi baskı süresindeki değişmezlik önemlidir. Baskı esnasındaki durmalar baskının kalitesini değiştirir. Sabit kalite belirli bir miktardaki baskıdan sonra tekrar kazanılır. Enjeksiyon

makinesinin düzgün çalışması önemlidir. Makinanın veya enjeksiyon ünitesinin ani olarak durdurulması. kalıp üzerinde veya enjeksiyon ünitesinde kötü etki yapar.

Hidrolik şoklara. hızdaki ani çok farklı değişimlere. makinanın ve kalıbın gereksiz yere eskimesini önlemek için engel olunmalıdır. Düzen ve sistematik çalışma karşılığını verir. Çok kısa süreli periyodik yağlama, gresleme, makine ve kalıba temizlik yapımı. saatlerce makine tamirine yapılacak masraftan daha karlıdır. Makineye uygun kalıbın takılması ve bu kalıbın doğru ayarlanması gereklidir. Kalıbın makine üstüne yerleştirilmesi önemli değildir. Tornavida, pense gibi aletlerin ocağa düşmesine engel olunmalıdır. Besleme kapağı daima kapalı tııtulmalı, kullanılacak hammadde kullanılmadan hemen önce açılıp makineye konulmalı, ağzı açık bırakılmamalıdır. Ocağın uzun üretimlerden sonra temizlenmesi ürün kalitesinin artırılmasına yardımcı olur. Ocağın ısıtıcıları üzerindeki plastikler ve memede veya makinanın altında plastiklerin bulunması düzensiz çalışmanın göstergesidir. Problem araştırılmalı. sebep belirlenip azaltılmalıdır. Geri dönüşümlü plastik (regrind) eğer temiz tutulduysa kullanılabilir. Çöplerle veya başka çeşit plastikle karışmışsa kullanılmamalıdır. Çalışma emniyetine dikkat etmelidir.

İnsan eli kalıp ünitesi kadar sert değildir. Makine operatörü makine çevresini temiz tutmalıdır, kaygan olmamalıdır. Kalıp ve memeyle çalışırken dikkatli olunmalıdır. Erimiş plastik insan eline yapışır. Onun için dışarı çıkmış plastik malzeme. bakır veya sarı bir çubukla alınıp atılmalıdır. Bu da makine durduğu zaman yapılmalıdır. Ocakta ki malı temizlerken {purge out) yüz ve eller korunmalıdır. Koruyucu kapakları çıkarmak makinenin daha hızlı çalışmasını sağlamaz, yalnızca daha tehlikeli durumu oluşturur. Bunu yapmayın. Makinenin emniyet parçaları bazen bozulurlar.

Bunların çalışıp çalışmadığını anlamak için ara sıra kontrol edilmesinde fayda vardır.

13.6. Makine Ayar Operasyonu