Emzirme Eğitim Yöntemleri

Emzirme eğitimleri ebe, hemşire, hekim veya diyetisyen gibi tüm sağlık personeli tarafından verilebilmektedir. Bunun yanı sıra emzirme eğitimine

26

gönüllü hizmet eden bireyler, eğitimci akranlar da emzirme danışmanlığı hizmeti sunmaktadır. Eğitimler bireysel olarak sürdürülebileceği gibi destek grupları içerisinde de yürütülebilmektedir. Emzirme eğitimlerinin amaçlı olarak planlaması, uygulanması ve izlemlerin belirli aralıklarla sürdürülmesi gerekmektedir (Tarrant vd., 2011; Wanjohi vd., 2016). Uygulanacak eğitim programları çerçevesinde annelerin emzirme öz yeterliliğinin gelişimi ve iyilik halinin sürdürülmesi için kendi sağlık denetimleri üzerinde daha fazla rol almalarının gerekliliği vurgulanmaktadır. Emzirme öz-yeterliliğinin gelişimi birçok değişkenden etkilenmektedir. Ancak, annenin öz bakım becerilerinin arttırılması ve bebeğini anne sütüyle beslemek konusunda teşvik edilmesiyle doğru orantılı olarak artış göstereceği ifade edilmektedir. Doğum sonu annenin öz bakımını geliştirmek ve sağlığının korunması amacıyla çeşitli teori, yaklaşım modelleri ve metotlar kullanılmaktadır. Bu yaklaşım modellerinden biri de Öğrendiğini Anlat (Teach-Back) yöntemidir (Akbarzadeh vd., 2012; Kim ve Dee, 2017; Tol vd., 2013; Wilson vd., 2008).

2.9.1 Akran eğitimi

Günümüzde emzirmenin akran desteğiyle yürütülmesine ilgi giderek artmaktadır. Anneler özellikle emzirmenin başlatılması aşamasında profesyonel desteğe gereksinim duymaktadır. Annelerin destek erişimi konusunda sorun yaşayabildiği durumlar için akran desteği programları geliştirilmiştir (L.

Hannula, Kaunonen ve Tarkka, 2008). Akran desteği, iki kişi ya da bir grup ile sistemli olarak yürütülen destek olarak tanımlanmaktadır. Akran desteği programlarını yürüten kişilerin çoğunlukla sağlık profesyonelleri dışında emzirmeye ilişkin bilgiler sunan kişilerden oluştuğu belirtilmektedir. (Kaunonen, Hannula ve Tarkka, 2012). Akran destekli emzirme eğitimlerinin etkilerinin incelendiği çalışma sonuçları; emzirme pratiğinin geliştirilmesi, emzirmenin başlatılması ve sürdürülmesinde olumlu katkı sağladığını göstermektedir (Chapman, Morel, Anderson, Damio ve Pérez-Escamilla, 2010; Sudfeld, Fawzi ve Lahariya, 2012; Tylleskär vd., 2011). Ancak, akran destek eğitimlerinin içeriği

27

yeterince belirlenmemiş olup geliştirilmeye ihtiyacı olduğu belirtilmektedir.

Ayrıca bu programların anneleri ve sağlık çalışanlarını nasıl etkilediğine ilişkin kapsamlı araştırma bulunmadığı bildirilmektedir (Kaunonen vd., 2012).

2.9.2 Telefon danışmanlığı

Emzirme ve anne sütünün önemi konularında eğitim verildiğinde, eğitimin sürekliliğinin sağlanması amacıyla kadının ev ziyaretleri veya iletişim araçları sayesinde izlemlerinin yapılmasının önemi vurgulanmaktadır. Telefon destekli sağlık danışmanlığının bireyler açısından kolaylıkla erişim, rahatça kendini ifade edebilme, yargılanma korkusu yaşamama gibi avantajlarının bulunduğu belirtilmektedir. Diğer bir açıdan ise; sosyoekonomik veya sosyokültürel farklar gözetilmeksizin eşit sağlık hizmeti sunularak sağlık sorunlarının çözümünde önemli bir sorunun ortadan kaldırılmasına yardım ettiği ifade edilmektedir.

Telefonla danışmanlık hizmetlerinin dil sorunu, kaynak ve alıcı arasında yaşanan anlaşma güçlükleri, belirtilen kelimelerin iletilen mesajın içeriğine uygun olarak kullanılmaması gibi güçlükleri bulunmaktadır (C.-L. Dennis ve Kingston, 2008).

Profesyonel olarak sunulan telefon destekli emzirme eğitimlerinin standart emzirme eğitimleriyle karşılaştırıldığı bir çalışmaya göre; telefon destekli sunulan emzirme eğitimlerinin erken doğum sonu dönemden başlayarak emzirmenin başlatılması ve sürdürülmesi bakımından olumlu etkilerinin olduğu belirtilmektedir. Emzirmenin doğum sonu erken dönemde sağlık profesyonellerinin desteğiyle başlatılmasının, özellikle ilk bir ay süresince telefonla emzirme desteğinin sürdürülmesinin ilk altı ay anne sütü alma oranlarının artırılmasında önemli olacağı vurgulanmaktadır (Fu vd., 2014).

2.9.3 Online danışmanlık

Günümüzde hızlı erişim sağlaması ve herhangi bir uzmanlık gerektirmeden kullanılıyor olması bakımından internet sıklıkla bilgi edinmek amaçlı kullanılmaktadır. İnternette bilgi aramanın, özel veya genel bir konuyu araştırmanın günlük bir refleksimiz haline geldiği ifade edilmektedir (Ethgen,

28

Slomian ve Walker, 2016). Özellikle gebelik, doğum, doğum sonu dönem ve emzirmeye ilişkin bilgi gereksiniminin fazlasıyla arttığı vurgulanmaktadır (Lagan, Sinclair ve George Kernohan, 2010). İnternet, bilgiye ulaşmanın kolay olması, her yerden erişim imkânının bulunabiliyor olması, diğer bireylerle iletişim imkânı sağlaması, düşük maliyetli bir hizmet olması gibi olanaklarıyla emziren ya da emzirmeyi düşünen kadınlar tarafından da oldukça fazla kullanılmaktadır (Giglia ve Binns, 2014; Rojjanasrirat, Nelson ve Wambach, 2012).

İnternet tabanlı video konferans kullanılarak verilen emzirme eğitiminin emzirme başarımına etkilerini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilen bir çalışmada; karşılıklı olarak aynı kalitede olmaması, yeterli ses ve görüntü gönderimi sağlanamaması gibi sorunlar yaşanmasına rağmen, emzirme desteği sağlamada web tabanlı konferans yönteminin kullanılabileceği belirtilmektedir.

Ayrıca emzirme desteği sunan video konferans çalışmalarının sayıca arttırılmasının, yöntemin geliştirilmesi açısından önemli olacağı belirtilmektedir (Rojjanasrirat vd., 2012).

2.9.4 Profesyonel destek

Emzirme bilgi ve beceri gerektiren doğal bir süreçtir. Bu süreçte özellikle doğum sonu ilk bir saat içerisinde sağlık profesyonellerinin anne ve bebeğe yeterli desteği sağlayarak sürecin başlatılmasında yol gösterici olması beklenmektedir (Fu vd., 2014).

Sağlık personellerinin annelerin emzirmeye yönelik bilgi-becerilerini geliştirmek ve güvenlerini arttırmak amacıyla ayrıca iyi bir iletişime sahip olmaları gerekmektedir. Özellikle emzirme ve laktasyonun desteklenmesinde ebe ve hemşirelerin anneye rahat bir ortam sağlamaları, zaman ayırmaları ve aceleci davranmamaları önemli olmaktadır. Anne ve sağlık personeli arasındaki iletişimin zayıf olması, annede emzirme ile ilgili kontrol kaybına, stres, anksiyete, yanlış anlaşılmalara ve annenin destek alma isteğinin azalmasına neden olmaktadır (Pollard, 2013).

29