Elemanlarının üretimi

Bu deneysel çalışmada ve devamındaki aşamalarında çok sayıda deney elemanına ihtiyaç olduğundan, elemanlarının üretimine başlamadan önce, PBA eleman üreten fabrikalara gidilerek incelemeler yapılmıştır. Uygulanan seri üretim teknikleri yerinde görülmüş ve ilgili teknik elemanlardan bilgi toplanmıştır.

Çelik kalıplar

Deney elamanlarının çelik kalıpları, PBA fabrikalarındaki üretim yöntemleri incelenerek, tekrarlı beton dökümüne uygun olacak şekilde üretilmiştir. Kalıp yüzeyleri 2 mm saçtan, taşıyıcı sistemi ise U profillerden imal edilmiştir.

Şekil 4.6’da model kolonun çelik kalıbı görülmektedir. Kolon kalıbı düz kısım ve kısa konsoldan oluşmaktadır. Kısa konsol kısmının kalıbı da, makas filizinden dolayı, iki parçadır. Çelik kalıpların hızlıca kurulabilmesi ve ince ayar yapılabilmesi için üzerlerine, burgulu çelik çubuklar ve bunlara uygun sıkma kelebekleri monte edilmiştir.

Şekil 4.6 PBA kolon çelik kalıbı

Oluk çelik kalıbı Şekil 4.7’de görüldüğü gibi, iç yüzeyi 2 mm saçdan, taşıyıcı ve takviye sistemi çeşitli metal profillerden üretilmiştir.

Şekil 4.7 PBA model oluk çelik kalıbı

Oluk kalıbının şekilde görülen üst kısmı alt kısmından bir cm daha geniştir.

Ortadaki kalıbın ise üstü altından bir cm kısadır.Yapılan bu tasarım ile betonun dökümünden bir gün sonra elemanlar kalıplardan yukarıya doğru çıkarılabilmektedir.

Makas çelik kalıbı tasarımı ve yapımı,gövde kalınlığının uzunluğa göre çok küçük olmasından dolayı, çok zaman almıştır. Taban taşıyıcı sistemi tek parça olarak, I profil ve kutu profillerden yapılmıştır. Yan yüz kalıpları her yüzde ikişer adet olmak üzere dört parçadan oluşmaktadır (Şekil 4.8).

Makaslar depremlerde en çok hasar gören elemanlardan biri olmasından dolayı, modellemede mevcut yapılardaki detaylar modele yansıtılmıştır. Makas yan kanatları, tabanda mafsallı bağlantılar, üstte ayarlı mesnetler ile açılıp kapatılmaktadır (Şekil 4.9).

Şekil 4.8 PBA Model Makas çelik kalıbı montajı

Şekil 4.9 Makas çelik kalıbı montajı-2

Aşık kalıpları, Şekil 4.10’da görüldüğü gibi, beşli bir gurup olarak sabit profiller üzerine oturtulmuştur. Aşık kalıp kesiti yamuk şeklinde olup, üst ölçüsü alt ölçüsünden 2 cm büyüktür. Bu geometri sayesinde, beton dökümünden bir gün sonra model aşıklar kalıptan alınabilmektedir.

Şekil 4.10 PBA model aşıkların çelik kalıbı

Donatıların hazırlanması ve yerleştirilmesi

Deney elemanlarının donatıları prefabrik eleman üretimindeki teknikler ile hazırlanmıştır. Boyuna donatılar BÇIII ve enine donatılar BÇI demirinden, laboratuarda hazırlanmış ve kalıplara yerleştirilmiştir. Şekil 4.11’de kolon enine donatıları, etriyeler, görülmektedir.

Şekil 4.11 PBA kolon etriyeleri

Kolon donatıları Şekil 4.12’da görüldüğü gibi önceden seri olarak hazırlanmış ve istiflenmiştir. Dışarıda hazırlanmış olan donatılar kolon kalıplarının hazırlanıp yağlanmasından sonra yerleştirilmiştir. Daha sonra, kısa konsol bölgesine, makas montajı için pim yerleştirilir. Kolon üst kapağındaki deliklerden geçirilerek oluk pimleri yerleştirilir.

Şekil 4.12 PBA kolon donatılarının çelik kalıba yerleştirilmesi

Model aşık ve oluk donatıları önceden laboratuarda projelerine uygun olarak hazırlanmış ve istiflenmiştir. Kalıpların her türlü temizliği ve yağlanmasından sonra donatılar yerleştirmiştir. Daha sonra aşık ve oluk uç kısımlarındaki montaj delikleri için hazırlanmış olan borular yerleştirilmiştir.

Şekil 4.13’de donatıları hazırlanmış ve çelik kalıbına yerleştirilmiş aşıklar görülmektedir. Oluk donatısının kalıptaki yerleşimi ve montaj delikleri için yerleştirilen çelik boru kılıflar Şekil 4.14’ görüldüğü yapılarak betona hazır duruma getirilmektedir.

Şekil 4.13 Aşık donatılarının çelik kalıplara yerleştirilmesi

Şekil 4.14 Oluk donatısı ve kalıbı

Makas donatısı Şekil 4.15’da görülüğü gibi, tamamen önceden, hazırlanmıştır. Şekil 4.16’de makas donatısının çelik kalıba yerleştirilmiş durumu görülmektedir.

Şekil 4.15 Makas donatısı

Şekil 4.16 Makas donatısının kalıba yerleştirilmiş durumu

Temel donatısı Şekil 4.17’de görüldüğü gibi soket boşlukları bırakılarak hazırlanmıştır.

Şekil 4.17 Temel donatısı

Donatının tamamlanmasından sonra, temellerin dış kalıpları saç panolar ve bu sistem için hazırlanan köşe bağlantıları ile kapatılmıştır (Şekil 4.18).

Şekil 4.18 Temel donatısının kalıba yerleştirilmiş durumu

Soket kalıpları Şekil 4.19’de görüldüğü gibi donatıların arasında bırakılan boşluğa metal profiller ile asılmıştır. Tüm sistem tekrarlı kullanıma elverişli bir şekilde kurulmuştur.

Şekil 4.19 Temellerde perde ve kolon soket kalıplarının yerleştirilmesi

Beton dökümü ve istifleme

Deney elemanlarının kalıp ve donatı işleri tamamlandıktan sonra son kontroller yapılır. Bu kontroller; kalıpların temizliği, pas payları, kaldırma kancaları, filizler, montaj delikleri için konulan borular olarak sayılabilir. Betona başlamadan önce vibratörlerin çalışması mutlaka kontrol edilmelidir. Şekil 4.20’de model perdeye beton dökümü görülmektedir.

Aşık beton dökümü, kesitin çok küçük ve donatı aralarının dar olmasından dolayı, çok dikkatlice yapılmıştır (Şekil 4.21).

Şekil 4.20 PBA perde betonu dökümü

Şekil 4.21 Aşıkların beton dökümü

Şekil 4.22’da kolon elemanın beton dökümünde görüldüğü gibi beton el abraları ile taşınmaktadır. Taşıma ve yerleştirme sırasında betonun ayrışması önlenmiştir. Şekil 4.23 ve Şekil 4.24’de görüldüğü gibi beton dökümünden sonra deney elemanlarının yüzeyi ve çevresi iyice temizlenmiştir. Beton dökümü tamamlan elemanların kürü su ile yapılmıştır.

Şekil 4.22 Kolon beton dökümü

Şekil 4.23 Makas- beton dökümünden sonra

Şekil 4.24 Beton dökümünden hemen sonra elamanlar

Deney elemanlarına beton dökümü sırasında, her dökümden, numuneler alınmış ve basınç testi yapılmıştır (Şekil 4.25).

Şekil 4.25 Betondan alınan küp numuneler

İstifleme işi, bu gibi çok sayıda deney elemanın olduğu çalışmalarda, çok sistemli bir şekilde yapılmalıdır. Elemanların üretimi, yerine montajı, deney süreci ve yerinden sökülüp uygun bir alanda istiflenmesi işlemlerinin zamanlaması programlanarak, istifleme yapılmıştır. Elemanların numaralandırılması sistematik, net ve kalıcı olmalıdır.

Şekil 4.26’da temel ve makas, Şekil 4.27’de kolonlar, oluklar, ve Şekil 4.28’de aşıkların istiflenmiş durumu görülmektedir.

Şekil 4.26 Tamamlanmış makas ve temel

Şekil 4.27 Deney elamanlarının istiflenmesi

Şekil 4.28 Aşıkların istiflenmesi