Elektronik Sağlık Kaydı

On yıllardır tıbbi kayıtların doğası bir dosya veya bir dizi kağıt şeklinde süregelmiştir. Bu kayıt sistemi sağlık ve BT uzmanları arasında yaratıcılığa ve ortak gelişime yol açmıştır ve son kırk yılda bilgi biliminde önemli ilerlemelere sebep olmuştur. Bu gelişmeler, sağlık profesyonellerini, bilgi ağlarından ve modern iletişim

araçlarından bilgi depolayabilen, işleyebilen ve iletebilen bilgisayar tabanlı elektronik tıbbi kayıtlar tasarlamaya ve oluşturmaya teşvik etmiştir (Alajluni, 2011, s. 53).

Elektronik sağlık kaydı, hasta için elektronik bilgiler içeren yasal bir belge olarak tanımlanabilir. Sağlık ekibi üyelerinin bu bilgileri kullanması kolaydır ve bu bilgiler gizli kalır. Kayıtları yalnızca doktor ve hasta kullanır (Banat, 2014, s. 53).

Hastanın kişisel bilgileri (ad, cinsiyet, doğum tarihi, iş ve adres), hastanın tıbbi geçmişi ve tanısı, ilaç kaydı, tıbbi testler ve röntgen resimleri gibi tüm tıbbi olayların tam bir raporunu içeren dijital kayıtlar, elektronik sağlık kaydı olarak tanımlanır (Alghurbawy, 2014, s. 25). Ayrıca, hastanın tıbbi muayenesi sırasında oluşturulan hasta hakkında tıbbi bilgiler uzun süreli elektronik kayıt olarak tanımlanır ve genellikle notlar, ilaçlar, varsa tıbbi kayıtlar ve hastayı muayene eden herhangi bir hastanede doktor tarafından onaylanan verileri içerir (Virginia, 2006, s. 1).

3.6.1.1. Elektronik Tıbbi Kayıtların Avantajları

Elektronik tıbbi kayıtların en önemli avantajlarından biri bilgiye erişimde kolaylık sağlamasıdır. Kağıt kayıtlarda bilgilerin düzgün bir şekilde belgelenmemesi gibi birçok sorunun oluşması nedeniyle elektronik tıbbi kayıt sağlık kurumlarında kağıt kayıt işlemlerinin de azalmasına katkı sağlar. E-sağlık kaydı tüm bilgi sistemlerinin buluşma noktasıdır. Çünkü hasta için tıbbi sonuçları, tanıları, tedavileri ve ilaçları depolayan bir e-sağlık dosyasıdır. Doktorlar, hemşireler, teknisyenler ve yöneticiler dâhil olmak üzere sağlık ekipleri arasında iletişim olanağı sağlar. Elektronik sağlık kayıtları, bilimsel araştırmaların geliştirilmesine katkıda bulunan ve hastane faaliyetlerine hizmet eden tıbbi ve idari raporlar, istatistikler sağlayan birçok bilgi içerir. Elektronik veri alışverişi ve sağlık desteğinin paylaşılması, hastaneler için siteler arasında dosya aktarımı yapmak zorunda kalmadan tıbbi kayıt içeriğinden çevrimiçi olarak yararlanabilir. Zamanında gerekli bilgileri vererek hastaya verilen sağlık hizmetinin kalitesini artırmaya yardımcı olur. Ayrı birimlerdeki memurlar ve doktorların aynı anda tek bir hastanın kaydına erişmesine kaydın birden fazla sitede görüntülenebilmesine imkan sunar. Doktorun bu kayıttaki verilere dayanarak entegre ve doğru bir tıbbi kayıt hakkında karar vermesine izin veren karar desteği sağlar (Beaver, 2003, s. 261).

3.6.1.2. Elektronik Sağlık Kaydını Uygulama Adımları

Hastanelerin elektronik sağlık kaydını aktive etmesi için uygulaması gereken bir dizi adım vardır (Alarabi, 2018, s. 60):

 Doktorlar, hastane yöneticileri ve işverenler arasında elektronik sağlık kayıtları sisteminin nasıl uygulanacağı konusunda bir diyalog başlatmak.

 Gelişmiş bir sistem oluşturmak için bilgi teknolojisi altyapısının geliştirilmesi üzerinde çalışmak.

 Doktorları elektronik sağlık kayıtlarını önceden belirleme sürecine dâhil etmek.

 Altyapı geliştirmeye dâhil edilmesi gereken yerel toplumu dâhil etmeye başlamak.

 Bu alandaki doktorlar ve diğer profesyoneller ile çalışarak gizli belge akışını yeniden tasarlamak.

 Klinik bilgi sistemleri tarafından geliştirilmesi gereken hizmet düzeylerini belirlemek.

 Tıbbi hataların kapsamını ölçmek ve elektronik sağlık kaydı uygulamak için potansiyel tıbbi ve finansal faydaları değerlendirmek üzere kapsamlı bir hasta güvenliği değerlendirmesini yapmak.

 Tüm hizmet düzeylerinde kaynaklar, proje öncelikleri, proje yönetimi ve kullanıcı memnuniyeti için bir e-sağlık kaydı şablonu oluşturmak.

 Özellikle, gizlilik ve güvenlik gerekliliklerine uygunluğu sağlamak.

3.6.1.3. Elektronik Sağlık Kaydının Karşılaştığı Zorluklar

Sistemin geliştirilmesi sırasında, elektronik sağlık kaydının karşılaştığı bazı zorluklar şunlardır (Alqasimi & Tawbia, 2012, s. 20):

Kullanıcıların bilgi ihtiyacı: Sistem geliştirme sürecinin karşılaştığı temel

zorluklardan biri, kullanıcıların bilgi ihtiyacıdır. Deneyimler, başarılı sistemlerin programcılar tarafından geliştirildiğini, doktorlar ve sağlık uzmanlarının yardımıyla bilginin doğası, özellikleri ve tıbbi bakım sürecinin nasıl kullanılacağı konusunda daha fazla farkında olduklarını göstermiştir.

Kullanım kolaylığı: Sistem geliştiricileri, özellikle doktorların doğası ve

ihtiyaçları ile bilgisayar uzmanları arasındaki farkı dikkate alarak birkaç noktayı göz önünde bulundurmalıdır.

Standartlar: Standartlar, farklı kurumlar arasındaki doğruluğu ve

tamamlayıcılığı arttırmaya, hataları ve maliyetleri azaltmaya, bilimsel araştırmanın değerini arttırmaya, yatırım ve geliştirme çabalarının entegrasyonunu geliştirmeye yardımcı olur.

Sosyal ve yasal zorluklar: Elektronik tıbbi bilgilerin gizliliği ve güvenliği ile

ilgili konular. Bu bilgilere ne kadar kolay erişilirse bilginin kullanımını ve erişimini düzenleyen güvenlik ve gizlilik kuralları oluşturmak da o kadar önemlidir.

Karşılık gelen maliyetler ve faydalar: Elektronik tıbbi kayıt sistemleri,

endüstrinin karşı karşıya olduğu en önemli ekonomik güçlüklerdir. Gerekli özellikler ne kadar yüksek olursa bunların üretimi ve arzı o kadar fazla olmalıdır. Aralarında uygun bir denge bulunmalıdır.

3.6.1.4. Sağlık Kayıtlarının Güvenliği

Kişisel sağlık kayıtlarının güvenliğini ve hasta bilgilerinin gizliliğini sağlamak için, tüm sağlık kurumlarında aşağıdaki gibi uyulması gereken temel kurallar vardır (Esatoğlu & Köksal, 2010, s. 134-135):

 Veri güvenliğinde üç temel ilke dikkate alınmalıdır. Bunlar gizlilik, bütünlük ve erişilebilirliktir.

 Yetkisiz kişiler hastanın sağlık kayıtlarına erişemez. Gerekirse hasta bilgilerini yalnızca kalifiye personel görebilir.

 Hasta hastaneden taburcu olduktan sonra, kurumdaki çalışan sağlık kaydına erişemez.

 Hiçbir çalışan hastanın sağlık bilgilerini, hastanın akrabaları dışındaki herhangi bir üçüncü tarafa, kuruma veya yere aktaramaz ve hastanın rızası olmadan alınamaz.

 Dosyanın bir kopyası hastaya verilmelidir, hastanın kaydı elektronik veya kağıt ortamdaki üçüncü taraflara veya kurumlara verilemez ve ilgili yasal hükümler ihlal edilemez.

 Hastanın dosyasının izlenmemesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. [Hasta dosyalarının gelişigüzel ortada bırakılmaması, bilgisayar ekranının başkalarınca okunabilecek şekilde bırakılmaması gibi]

 Telefonla konuşurken, üçüncü şahıslar tarafından hastanın gizli bilgilerinin toplanmamasına dikkat edilmelidir.

 Hastaların tıbbi kayıtlarının güvenliğini sağlamak için, bu belgeler halka açık olmamalı ve çevrimiçi olarak erişilebilir olmamalıdır.

 Tüm hasta sağlığı kayıtları fiziksel olarak korunan yerlerde tutulmalıdır.

 Hasta tarafından yazılı olarak yetkilendirilen sağlık uzmanları dışında, hasta bilgilerine elektronik sağlık kaydından erişilemez.

 Hasta sağlığı bilgileri korunmalı ve kârlı amaçlar için üçüncü taraflara ifşa edilmemelidir. Hasta reçeteleri, diyet programları ve sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından önerilen bazı tıbbi önerileri içerir.