Ele alınan derslik hacmi için yapma aydınlatma sistemine ilişkin

Ele alınan hacim için yapma aydınlatma sistemlerinden kaynaklanan UGR kamaşmasının hesaplanmasında Dialux simülasyon programı kullanılmıştır. Derslik genelinde yapma aydınlatmaya ilişkin kamaşmanın UGR yöntemi ile hesaplanabilmesi için oluşturulan Dialux modelinde hem bölgesel hem de noktasal analizler gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda, öğrencilerin oturdukları sıralarından yazı tahtasına doğru olan bakış doğrultusu ve öğretmenin öğrencilere doğru olan bakış doğrultuları inceleme için seçilerek UGR hesapları için iki adet bölge oluşturulmuştur. UGR hesapları için oturur konumdaki öğrencilerin göz seviyesi yüksekliği 0.97m, öğretmenin göz seviyesi yüksekliği ise 1.2m olarak tanımlanmış ve bu değerler modellemelerde dikkate alınmıştır. Sekil 5.30-a’da UGR hesapları için tanımlanan öğrenci ve öğretmen bakış doğrultuları ifade edilmektedir. Noktasal UGR analizleri için öğrencilerin oturdukları sıralardan öğretmen masasına doğru olan bakış doğrultuları, yapma aydınlatma sistemine bağlı oluşan kamaşma incelemesi için seçilmiştir. Derslikteki sıraların konumlarına göre oluşturulan

toplam dokuz adet bakış doğrultusu için UGR hesapları gerçekleştirilmiştir. Şekil 5.30.b’de öğrenciler için UGR hesaplarının gerçekleştirileceği bakış doğrultularına yer verilmiştir.

(a) (b)

Şekil 5.30 : UGR hesabı için analiz bölgeleri (a) ve öğrenci bakış doğrultuları (b). A0 kodlu senaryoda UGR bölgelerinde elde edilen sonuçlar Şekil 5.31.a ve 5.31.b’de bulunmaktadır. Buna göre öğrencilere ait bölgede karşılaşılan UGR sonuçları 24-10 arasında değişmektedir. EN 12464 Standardı’nda derslikler için izin verilen maksimum UGR değeri ‘19’ olarak belirtilmiştir. Gerçekleştirilen hesaplamalarda öğrenciler için belirlenen UGR analiz bölgesinde bu oran %33.3 oranında sağlanmakta ve %66.7 oranında 19 sınırının üzerinde UGR değerleri elde edilmektedir. Öğretmen için oluşturulan UGR bölgesinde ise UGR değeri 24 olarak belirlenmiş ve EN 12464 Standardı’nda istenen kriter değer sağlanamamıştır.

A0 kodlu senaryoya ilişkin noktasal UGR hesaplamaları, öğrenciler için belirlenen 9 bakış doğrultusu için gerçekleştirilerek elde edilen UGR sonuçları Çizelge 5.19’da verilmiştir. Bu değerler incelendiğinde Nokta 3 ve Nokta 6 haricinde istenen UGR değerinin sağlanamadığı belirlenmiş, sonuç olarak bu senaryo genelinde ele alınan hesap noktaları için istenen UGR değerlerinin %22.22 oranında sağlandığı tespit edilmiştir. Şekil 5.32’de A0 mevcut durum senaryosunda dokuz adet noktada hesaplanan UGR sonuçlarının grafiksel ifadesine yer verilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre bu dersliğe ilişkin yapma aydınlatma sistemi tasarımının tekrar ele alınması ve uygun bir aygıt seçiminin gerekliliği ortaya konmuştur.

(a) (b) Şekil 5.31 : Öğrenciler (a) ve öğretmen (b) için oluşturulan UGR analiz bölgeleri

...hesap sonuçları_A0.

Çizelge 5.19 : Hesap noktalarında elde edilen UGR değerleri_A0. Nokta1 UGR: 23 Nokta2 UGR: 21 Nokta3 UGR:15 Nokta4 UGR: 23 Nokta5 UGR: 21 Nokta6 UGR: 18 Nokta7 UGR: 24 Nokta8 UGR: 21 Nokta9 UGR: 20

Şekil 5.32 : Hesap noktalarında elde edilen UGR değerlerinin grafiksel ifadesi_A0. A1 kodlu senaryoda UGR bölgelerinde elde edilen sonuçlara Şekil 5.33’de yer verilmiştir. Buna göre öğrencilere ait UGR analiz bölgesinde karşılaşılan UGR değerleri 15-18 arasında değişmektedir. Bu senaryoda önerilen yapma aydınlatma

0" 5" 10" 15" 20" 25" 1" 2" 3" 4" 5" 6" 7" 8" 9" 23" 21" 15" 23" 21" 18" 24" 21" _20"

sistemi ile öğrencilerin bakış doğrultusundaki tüm bölgelerde EN 12464 Standardı’nda izin verilen kamaşma indisi değeri olan 19’un sağlandığı görülmektedir. Öğretmen için gerçekleştirilen UGR analizleri sonuçlarına göre mevcut durum senaryosunda (A0 senaryosu) 24 olan UGR değerinin A1 Senaryosu’nda 19-20 arasında olduğu belirlenmiştir. Öğretmenin masasında oturduğu konumuna en yakın bölgelerde UGR indisi 19 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak A1 kodlu senaryo, yapma aydınlatma sistemine ilişkin kamaşma değerlendirmesi açısından uygun bulunmuştur.

(a) (b)

Şekil 5.33 : Öğrenciler (a) ve öğretmen (b) için oluşturulan UGR analiz bölgeleri

...hesap sonuçları_A1.

A1 senaryosu için öğrenci bakış doğrultularını yansıtan 9 adet noktada hesaplanmış UGR değerlerine Çizelge 5.20’de yer verilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre bu senaryoda önerilen durum ile ele alınan bakış doğrultularının tümünde istenen UGR değerlerinin sağlandığı görülmektedir. A1 senaryosunda, elde edilen UGR değerlerinin 15-18 arasında olduğu belirlenmiştir. Bu durum, istenen UGR sınır değeri olan 19’un tüm bakış doğrultularında sağlandığını ortaya koymaktadır. Şekil 5.34’de elde edilen UGR değerlerinin grafiksel ifadesine yer verilmiştir.

Çizelge 5.20 : Hesap noktalarında elde edilen UGR değerleri_A1. Nokta1 UGR: 16 Nokta2 UGR: 17 Nokta3 UGR:18 Nokta4 UGR: 17 Nokta5 UGR: 17 Nokta6 UGR: 17 Nokta7 UGR: 15 Nokta8 UGR: 16 Nokta9 UGR: 15

Şekil 5.34 : Hesap noktalarında elde edilen UGR değerlerinin grafiksel ifadesi_A1. A2 kodlu senaryoda UGR bölgelerinde elde edilen sonuçlara Şekil 5.35’de yer verilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre öğrencilere ait UGR analiz bölgesinde karşılaşılan UGR değerleri 10-17 arasındadır. A2 kodlu senaryoda önerilen aydınlatma sistemi ile öğrencilerin bakış doğrultusundaki tüm bölgelerde EN 12464 Standardı’nda izin verilen kamaşma kriterinin sağlandığı görülmektedir. Öğretmen için gerçekleştirilen UGR analizleri sonuçlarına göre hesaplanan UGR değerlerinin 12-14 arasında olduğu belirlenmiştir. Bu senaryoda, önerilen yapma aydınlatma sisteminin UGR açısından uygun sonuçlar verdiği tespit edilmiştir.

Çizelge 5.21’de A2 koşulları için öğrenci bakış doğrultularını yansıtan 9 adet nokta için hesaplanmış UGR değerlerine yer verilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre A2 kodlu senaryoda tüm bakış doğrultularında istenen UGR değerlerinin sağlandığı belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre öğrencilere ait UGR analiz bölgesinde karşılaşılan UGR değerleri 11-15 arasındadır. Şekil 5.36 ’da ele alınan UGR hesap noktalarında belirlenen UGR değerlerinin grafiksel ifadesine yer verilmiştir.

0" 5" 10" 15" 20" 1" 2" 3" 4" 5" 6" 7" 8" 9" 16" ^{17" 18" 17" 17" 17"} _15" 16" _15"

(a) (b) Şekil 5.35 : Öğrenciler (a) ve öğretmen (b) için oluşturulan UGR analiz bölgeleri

...hesap sonuçları_A2.

Çizelge 5.21 : Hesap noktalarında elde edilen UGR değerleri_A2. Nokta1 UGR: 11 Nokta2 UGR: 15 Nokta3 UGR:14 Nokta4 UGR: 14 Nokta5 UGR: 15 Nokta6 UGR: 15 Nokta7 UGR: 12 Nokta8 UGR: 15 Nokta9 UGR: 12

Şekil 5.36 : Hesap noktalarında elde edilen UGR değerlerinin grafiksel ifadesi_A2. Mevcut duruma alternatif olarak önerilen A1 ve A2 kodlu senaryolar için gerçekleştirilen görsel konfor analizlerinin sonuçlarına göre gerek öğrenci gerekse öğretmenin derslik genelinde maruz kalabileceği yapma aydınlatma sistemlerinden

0" 2" 4" 6" 8" 10" 12" 14" 16" 1" 2" 3" 4" 5" 6" 7" 8" 9" 11" 15" 14" 14" ^{15" 15"} 12" 15" 12"

kaynaklanacak kamaşmanın kontrol altında olduğu ve istenen sınırları aşmadığı belirlenmiştir. Mevcut durum ile aynı kurulu güce sahip olarak önerilen A1 senaryosu ile görsel konfor koşullarının iyileştirilebildiği ortaya konmaktadır. Senaryo A2 ile hem yapma aydınlatmadan kaynaklanan kamaşma açısından en uygun seçenek elde edilmiş hem de görsel konfor koşullarından taviz verilmeyerek kurulu gücü daha az olan bir yapma aydınlatma sistem seçimi önerilmiştir. Çizelge 5.22’de ele alınan yapma aydınlatma senaryolarında elde edilen sonuçlara ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

Çizelge 5.22 : A0, A1 ve A2 senaryoları görsel konfor değerlendirmesi sonuçları.

A0 (Mevcut Durum) A1 A2

Lamba çeşidi: Tüp flüoresan Tüp flüoresan LED

Ra: 80 80 80 üzeri

Kurulu güç: 6 x 2 x 36 W 6 x 71 W 6 x 47 W

Ortalama aydınlık düzeyi: 323 lx 308 lx 307 lx

Düzgünlük: 0.5426 0,701 0,712

UGR (öğretmen) aralığı: 24 20-19 14-12

UGR (öğrenci) aralığı: 24-10 18-15 17-10

UGR 9 nokta ortalaması: 20,666 16,444 13,666

Aydınlık düzeyi denetimi: Olumlu Olumlu Olumlu

UGR kamaşması denetimi: Olumsuz Olumlu Olumlu

Düzgünlük denetimi Olumsuz Olumlu Olumlu

Renksel geriverim indisi denetimi

Olumlu Olumlu Olumlu

5.1.3 Ele alınan derslik hacmi için doğal ve yapma aydınlatma sisteminin