Ekonomik Varsayımlar

Enerji sektörü yatırım maliyetleri hesaplanırken kullanılan, küresel olarak kabul edilmiş temel ekonomik varsayımlar Çizelge5.3'de gösterilmiştir [65]. Bu tablo genel olarak enerji santralleri için kullanılabilir olsada, proje ve ülke bazında değerlendirildiğinde bazı farklılıklar oluşmaktadır. Örneğin Türkiye için gelir vergisi değeri çizelgede belirtildiği gibi %38 değil, %35’dir. Küresel ekonomik varsayımlara ek olarak, bu çalışmada Türkiye finansal yapısına ve piyasa fiyatlarına göre faiz ve vergi oranları, işletme ve bakım alt kalemleri (işgücü maliyeti, sarf malzemeleri, vb.) kullanılmıştır. Bu çalışmada karbon vergisi (emisyon vergisi) hesaplamalara dahil edilmemiştir.

Baz yıl sermaye harcamalarının yapıldığı ilk yıldır. Önemli sermaye harcamalarının yaklaşık % 10' u baz yılda yapılır. İndirgenmiş nakit akışı (discounting cash flows) için temel yıl olarak kullanılır [68]. Bu çalışmada baz yıl olarak 2015 yılı seçilmiştir.

Çizelge 5.3. Global ekonomik varsayımlar.

1 İnşaat sırasında sermaye maliyetlerindeki artış nominal ortalama yıllık % 3,6 oranı varsayılmaktadır. Bu oran, 1947 ve 2008 yılları arasında CEPCI’ye göre proses tesisi inşaat maliyetleri için nominal ortalama yıllık artış oranına eşdeğerdir.

2 Yıllık ortalama enflasyon oranı %3.0 olarak kabul edilir. Bu oran, çeşitli üretici fiyat endekslerinin "başlık endeksi’(headline index) olarak adlandırılan mamul mallar için ABD Çalışma Bakanlığı'nın üretici Fiyat Endeksi için 1947 ve 2008 arasındaki yıllık ortalama artış oranına eşdeğerdir.

Parametreler Değerler

VERGİLER

Gelir vergisi oranı (Income Tax Rate) % 38

Sermaye Amortismanı (Capital Depreciation) 20 yıl, %150azalan bakiyeler yöntemi

Yatırım Vergisi Kredisi (Investment Tax Credit) %0

Vergi Tatili (Tax Holiday) -

TAAHHÜT VE FİNANSMANŞARTLARI

Sözleşme Stratejisi Mühendislik Tedarik İnşaat Yönetimi (işletme sahibi

performans, program ve maliyet için proje risklerini üstlenir)

Borç Finansmanı Türü Rücu dışı (borcu güvence altına alan teminat, projenin

gerçek varlıkları ile sınırlıdır)

Borcun Geri Ödeme Süresi 15 yıl

Borç Geri Ödemesinde Ödemesiz Dönem -

Borç Rezerv Fonu -

ANALİZ ZAMAN PERİYOTLARI

Sermaye Harcama Dönemi 5 Yıl(Kömür Santralleriiçin)

Faaliyet Dönemi 30 Yıl

Ekonomik Analiz Periyodu (IRROE için) 35 Yıl (Sermaye Harcama Dönemi ve Faaliyet Dönemi

toplamı) SERMAYE MALİYETİ Sermaye harcama döneminde sermaye

maliyetinin artması (nominal yıllık oran)

% 3.6 1

Toplam gecelik sermayenin Sermaye harcama dönemi boyunca dağılımı (eskalasyondan önce)

5 yıllık periyot: %10, % 30, %25, %20, %15

İşletme Sermayesi Bütün parametreler için sıfır

Değer kaybeden Toplam Gecelik Sermayenin Yüzdesi

% 100

İŞLETME GELİRLERİNİN VE MALİYETLERİNİN ARTMASI COE (gelir), İşletme ve Bakım Maliyetleri, Yakıt

Maliyetleri (nominal yıllık oran) eskalasyonu

Uygulanan sermaye yapısı % 45 borç ve % 55 özkaynak olacak şekilde kabul edilmiştir. Uzun vadeli borçlanma finansman faiz oranı % 5,5 olarak kabul edilmiştir. Eskalasyon faktörü yılda % 3 olarak kabul edilmiştir. Enflasyon genel olarak tüketim malzemelerinde veya hizmette meydana gelen fiyat artışları iken, eskalasyon belirli bir ürün yada hizmette yaşanan arz-talep dengesi, politik unsurlar vb. nedenlerlemeydana gelen spesifik bir artış olarak tanımlanabilir. Eskalasyon faktörü, elektrik, buhar ve yakıt fiyatlarında ve O&M maliyetlerinde santralin ticari olarak çalışmaya başlamasından itibaren uygulanmıştır. İnşaat dönemi için eskalasyon faktörü uygulanmamıştır. Bu çalışmada kabul edilen önemli finansal varsayımlar Çizelge 5.4'de görülmektedir.

Çizelge 5.4. Temel ekonomik varsayımlar.

Parametre Varsayılan Değer

Kapasite Faktörü 85%

Sermaye Harcama Dönemi 5 Yıl

Tesis ekonomik ömrü 30 yıl

İnşaat Başlama Süresi- Baz Yıl 2015

Tesis İnşaat Süresi 5 yıl

Sermaye Maliyet Artışı 3.6%

Gelir vergisi oranı 35%

Amortisman Dönemi 20 yıl

İşletme Sermayesi 0

Artış Oranı (Elektrik Fiyatı -COE, İşletme Bakım Maliyeti

O&M, Yakıt maliyeti) 3%

Borç Oranı 45%

Özkaynak Oranı 55%

Borç Geri Ödeme periyodu 15 yıl

Yıllık iskonto oranı 10%

İşletme ömrü sonunda tesis değeri 0

Borç Faizi 5.5 %

Orhaneli Kömür Fiyatı 30$/Ton

Buhar Satış Fiyatı 5 $/ton

Bir elektrik santralinde elektrik satışı, buhar satışı, yan ürünlerin satışı ve CO2 satışından gelir elde edebilir. Bu çalışmada tesis gelirlerinin yalnızca elektrik ve buhar

pazarlanabilirliği nedeniyle yan ürünlerin satışından elde edilecek kazanç miktarları hesaplamalara dahil edilmemiştir. CO2’in ürün olarak satışı, CO2’nin belirli oranlarda saflaştırılması ile mümkün olmaktadır. Bu çalışmada CO2 yakalama ve sıkıştırma ünitesi tasarlanmıştır. CO2 saflaştırma ünitesi tasarlanmamıştır. Bu nedenle CO2 satışı da dikkate alınmamıştır. Farklı kuruluşlar tarafından CCS hesaplamalarında kullanılan bazı ekonomik, finansal varsayımlar Çizelge 5.5’de verilmiştir.

Çizelge 5.5. Farklı kuruluşlar tarafından CCS hesaplamalarında kullanılan ekonomik varsayımlar [78].

Organizasyon CCP CMU EPRI GCCSI GHG IA NETL NZEC MIT

İskonto Oranı (Discount rates) 10% 9‐10% 9% 10% 10% 10% İşveren Maliyeti (Owner's cost 5‐7% 15% 7% 15‐25% 7% 10% Kapasite Faktörü 75% 80% 85% 85% 85% 85% 85%

Tesis Ekonomik Ömrü 30 yıl 30 yıl 30 yıl 25 yıl 30 yıl 25 yıl 20 yıl

İnşaat Süresi 4 yıl 4 yıl 3 yıl 3 yıl 3yıl

CCS li Beklenmedik Maliyet

20% 5‐30% 13‐14% 5‐20% 10% 15‐20% 10%

Santrallerin hurda değerinin ekonomik olarak belirgin bir değeri olmasada vergilendirme amacıyla amortisman değerlerinin bilinmesi önemlidir. [75]. Bu çalışmada 20 yıllık amortisman dönemi için azalan bakiye (declinining balance) yöntemi ile hesaplamalar yapılmıştır.

CCS teknolojilerini daha cazip hale getirmek için hükümetler teşvik sağlamalıdır. Halen CCS projeleri için önemli bir teşvik bulunmamakla birlikte, bu teşviklerin uygulanması, CCS projelerinin ekonomik olarak uygulanabilirliğini daha kolay hale getirecektir [75]. Cumhurbaşkanlığı yatırım ofisinden alınan bilgiye göre, termik

enerji santrali projeleri Sanayi Bakanlığı altında yer alan Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından ‘genel yatırm teşvikleri’ başlığı altında desteklenmektedir. Bu teşvikler yatırım kapsamında satın alınacak makine ve ekipman

yatırımın yapıldığı bölgeye ve yatırım büyüklüğüne göre 2012/3305 sayili yatirimlarda devlet yardimlari hakkindaki karar kapsamında değişebilmektedir. Yatırım Teşvik Belgesi almaya hak kazanan projeler için yurt içinden alınan yada ithal edilecek her türlü makine ve teçhizatın yada bazı yazılımların katma değer vergisinden muaf olması durumu söz konusudur.