Edirne ølindeki Kayıtlı øúsizler

øúsizlik kavramı Türkçede iúi olmayan anlamına gelen ve ‘iú’ kökünden türeyen bir kavramdır. øúsizlik ise iktisatçılar tarafından úöyle tanımlanır: Çalıúma arzusu olan ve çalıúmaya muktedir, cari ücret düzeyinde belirli sürelerde iú aramasına ra÷men iú bulamayan kimseye iúsiz, bu olguya da iúsizlik denmektedir.146

Çalıúma ça÷ında ve gücünde olan, çalıúmak isteyen, kuruma baúvurdu÷unda asgari ücret düzeyinde gelir getirici bir iúi olmayan, kurum tarafından henüz kendisine iú bulunamayan aktif kayıtlardaki kiúilerdir. Kayıtlı iú gücünden, daha iyi úartlarda iú arayanlar, emeklilerden iú arayanlar ve belli bir iú yerinde çalıúmak isteyenler çıkarıldı÷ında geri kalanlar kayıtlı iúsiz sayılmaktadır.147

Kayıtlı iúsiz= Kayıtlı øú Gücü – (Daha iyi úartlarda iú arayanlar, emekli olup iú arayanlar, belli bir iúyerinde çalıúmak isteyenler)

Edirne ilinde toplam kayıtlı iúsiz sayısı ve Türkiye genelinde toplam kayıtlı iúsizler karúılaútırılarak Tablo 16 hazırlanmıútır. øl genelinde en yüksek kayıtlı iúsiz 

146 _{Kuvvet Lordo÷lu, Nurcan Kaplan, Çalıúma øktisadi, Der Yayıncılık No:358, østanbul 2003, s. 393.} 147 _{Türkiye øú Kurumu Çalıúma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı÷ı, Türkiye østatistik Yıllı÷ı 2008, Ankara}

2009 yılında kayıt altına alınmıútır. 5.853 ile Edirne ilinde en yüksek olan kayıtlı iúsizler aynı úekilde Türkiye genelinde de 2009 yılında en yüksek rakama ulaúarak 1.689.349 kayıtlı iúsiz olmuútur. 2010 yılına gelindi÷inde Türkiye genelindeki kayıtlı iúsiz rakamı düúmüútür, bu fark 275.349’tür ve bu kadar iúsiz kayıtlı iúsiz statüsünden çıkmıútır. Edirne ilinde de aynı úekilde en yüksek kayıtlı iúsiz rakamı 2009 yılındadır bu rakam 5.853 kiúidir ve 2010 yılında da 5.387 kiúi ile ikinci yüksek rakama ulaúılmıútır.

Tablo 16. Yıllar øtibariyle Edirne ve Türkiye’deki Toplam Kayıtlı øúsizler Yıllar _{Toplam Kayıtlı øúsiz}Edirneølinde _{Toplam Kayıtlı øúsiz}Türkiye Genelinde

1999 780 487.525 2000 2.550 730.496 2001 2.787 718.665 2002 421 464.228 2003 2.638 587.479 2004 3.197 811.946 2005 3.712 881.261 2006 4.889 1.081.853 2007 2.467 696.538 2008 3.658 987.840 2009 5.853 1.689.349 2010 5.387 1.414.000

Kaynak:øú Kur østatistik Yıllıkları 1999-2010

Edirne ilinde en düúük kayıtlı iúsiz rakamını 421 kiúi ile 2002 yılındadır. Türkiye genelinde de aynı úekilde en düúük rakamı verdi÷i yıl oldu÷unu söyleyebiliriz (464.228 kiúi). Bu karúılaútırmadan çıkan sonuca göre Türkiye geneli ve Edirne ili genel toplam kayıtlı iúsiz rakamları birbirine paralel olarak artıú ve azalıú göstermiútir. Türkiye genelinde en yüksek ve en düúük rakamların görüldü÷ü yıllarda Edirne ili de paralellik göstererek aynı yüksek ve düúük rakamlara ulaúmıútır. En düúük ve en yüksek rakamlara ulaúılan yıllar Türkiye’de görülen ekonomik krizlerden sonraki dönemlerde yaúanmıútır. Bu krizler 2001 krizi ve 2009 yılında yaúanmıútır. Buradan çıkarılacak sonuç úudur ki; iúsizli÷e karúı Edirne ilinde gereken önlemler alınmıútır ki bu dönemlerde en yüksek olan rakamlar bir sonraki dönemlerde düúüúe geçerek azalmıútır.

2.2.3.1. Cinsiyete Göre Kayıtlı øúsizler

Kadın ve erkek kayıtlı iúsiz rakamları 1999-2010 yılına ulaúılmıútır. Bu rakamların karúılaútırmasına gidilmeden önce OECD ülkeleri arasında 2004 yılında yapılan araútırma sonucuna göre “OECD Ülkelerinin hepsinde kadınlardan daha fazla oranda erkek istihdam edilmektedir. Türkiye, Meksika, øtalya, Yunanistan, øspanya ve Polonya’da kadınların %50’sinden azı, øzlanda, Norveç, Danimarka, øsveç ve øsviçre’de %70’inden fazlası ücretli biçimde istihdam edilmektedir. Cinsiyet farkı en çok Türkiye ve Meksika’da dikkati çekmektedir.”148øúgücü piyasası cinsiyet temelinde de÷erlendirildi÷inde kadın iúgücünün erkek iúgücüne göre dezavantajlı oldu÷u görülmektedir. 149

Tablo 17. Edirneøli Kadın ve Erkek Kayıtlı øúsizler

Yıllar Kayıtlı iúsizler _Erkek Kayıtlı iúsizler _Kadın Yıllar Kayıtlı iúsizler _Erkek Kayıtlı iúsizler _Kadın

1999 566 214 2005 2.242 1.470 2000 1.726 824 2006 3.589 1.280 2001 1.912 875 2007 1.765 702 2002 322 99 2008 2.382 1.276 2003 1.886 752 2009 3.716 2.137 2004 2.131 1.088 2010 3.472 1.915

Kaynak:øú Kur østatistik Yıllıkları 1999-2010

Türkiye genelindeki erkeklerin kadınlardan daha fazla istihdam edilebilmesi ve cinsiyet farkının en çok oldu÷u ülkeler arasında olması itibariyle Türkiye ile ilgili bu çıkarımı Tablo 17’deki Edirne rakamlarıyla do÷rular niteliktedir. Tabloya göre de kayıtlı kadın iúsiz rakamı kayıtlı erkek iúsize göre daha azdır.

Erke÷in iú gücüne katılma oranı kadına göre daha fazla oldu÷u için aynı úekilde kayıtlı iúsiz sayısı da yüksektir. Yukarıda gösterilen rakamlarda kayıtlı erkek iúsiz sayısının fazlalı÷ını görmekteyiz. øú hayatında kadının eskiye göre daha aktif rol 

148

Türkiye øúveren Sendikaları Konfederasyonu, OECD Ülkelerinde Kadınlar ve Erkekler Raporu “østihdam ”, Yayın No: 289, østanbul 01/2008, s. 2.

149_{“ølknur Tenekeci, Türkiye’de Kadın østihdamının De÷erlendirilmesi,}

oynaması günümüzde kadınların istihdam rakamları ve iúe olan taleplerinin artması sonucunu meydana getirir, kadınların bu talepleri de iúe yerleútirilmelerine kadar olan süreçte onları kayıtlı iúsiz statüsünde tutar. Günümüze kadar gelinen yıllarda kayıtlı iúsiz rakamlarının sürekli artmıú olması kadının ilerleyen dönemlerde daha fazla çalıúma ihtiyacı hissetmesi ve iú hayatında bulunmak istemelerinin sonucudur. En düúük kayıtlı iúsiz rakamları erkeklerde 566 kiúi ile 1999 yılında, en düúük kadın kayıtlı iúsiz rakamı da 99 kiúi ile 2002 yılındadır. En yüksek erkek kayıtlı iúsiz rakamı 3.716 kiúi olarak 2010 yılında, en yüksek kadın kayıtlı iúsiz rakamı olan 2.137 kiúi 2009 yılındadır.

2.2.3.2. E÷itim Durumlarına Göre Kayıtlı øúsizler

øùKUR istatistik yıllıklarından elde edilen veriler ıúı÷ında Edirne ilinin 1999- 2010 yılları arasında kayıtlı iúsizlerin e÷itim durumları ele alınırken okuma yazma bilmeyenler, okuryazar olanlar, ilkö÷retim, ortaö÷retim, önlisans, lisans, master & doktora mezunlarının kayıt altına alınmıú iúsizler incelenmiú bu rakamlar bir tablo halinde hazırlanmıútır (Bkz. Tablo 18).

Tablo 18. Edirne ølinde Yıllar øtibariyle E÷itim Durumuna Göre øúsiz Sayısı

Yıllar O k u m a Y az m a B il m ey en le r O k u r Y az ar O la n la r øl k ö÷ re ti m O rt aö ÷r et im Ö n li sa n s L is an s M as te r & D ok to ra 1999 9 16 444 274 - 4 - 2000 7 11 750 1465 - 317 - 2001 7 13 1005 1471 - 291 - 2002 7 8 249 125 - 32 - 2003 16 41 1498 847 123 111 1 2004 10 32 1622 1169 208 155 1 2005 17 28 2210 1113 163 182 1 2006 42 89 2492 1690 265 331 5 2007 2 2 1462 740 165 94 2 2008 6 4 2199 936 295 210 8 2009 32 43 3241 1626 561 338 12 2010 32 50 2834 1705 500 259 7

Okuma yazma bilmeyenler arasında kayıtlı iúsiz rakamlarına Tablo 18’den bakacak olursak, 1999 yılında 9 kayıtlı iúsiz varken bu yıldan sonraki yıldan 2002 yılı da dâhil olmak üzere kayıtlı iúsiz 7 kiúidir. 2003’te bu rakam 16’dır; 2 kattan daha fazla artmıútır. 2004 yılında azalma vardır (10 kiúi). 2005 yılında 17 kiúi, 2006 yılında ise en yüksek okuma yazma bilmeyen kayıtlı iúsiz rakamına ulaúarak 42 olmuútur. 2007 yılında ise bu yüksek rakamın tersine kayıtlı iúsiz en düúük rakama gelmiútir (2 kiúi).2008 yılında 6, 2009 yılında 32 kiúidir.Bu rakamlarda görünen úudur; Edirne ilinde okuma yazma bilmeyen kiúilerin sayıları di÷er e÷itim durumlarındaki iúsizlere göre azdır. Okuryazar olanların iúsiz kayıtlarında en yüksek rakama 2006 yılında 89 kiúi kayıt altında olarak görülür. Hemen ertesindeki sene de 2007 yılında ise yüksek olan kayıtlı iúsiz kiúi sayısı azalarak en düúük rakamı 2 kiúi olarak belirtilmiútir.

ølkö÷retim mezunu kayıtlı iúsizlerin rakamları di÷er okuma yazma bilmeyen ve okuryazar olanlara göre yüksektir. ølkö÷retim mezunu iúsiz rakamlarında ele alınan 1999 yılından (444 kiúi) en fazla iúsizli÷in oldu÷u 2009 yılına kadar yaklaúık 8 kat iúsizlik artıúı olmuútur (3241 kiúi). Yıldan yıla ilkö÷retim mezunu kayıtlı iúsizler 2002 yılı hariç rakamlar hep artmıútır. Bütün e÷itim durumlarına göre en fazla iúsizlik ilkö÷retim mezunlarında olmuútur.

Orta ö÷retim mezunu kayıtlı iúsizler hesaplanırken meslek lisesinden mezun Anadolu teknik mezunları hepsi toplanarak belirlenmiútir. 2002 yılında en düúük iúsiz sayısı 125 ile kayıt altındadır. En yüksek rakam 1705 kiúi ile 2010 yılındadır. Ortaö÷retim mezunlarının iúsizli÷inin kayıtlarında dönemsel dalgalanmalar olsa da, ilkö÷retim mezunu olanlardan sonra en yüksek iúsizlik rakamlarına sahip oldu÷u gözlenmektedir.

Önlisans mezunu kayıtlı iúsiz sayısında yıldan yıla artıú olmuú, en yüksek rakama 561 kiúi ile 2009da ulaúılmıútır (Bkz. Tablo 18). En düúük olarak da 2003 yılında 123 kiúidir. Lisans mezunu iúsizlerde 1999 yılında 4 kiúi ile en düúük rakam, en yüksek rakamda 2009 yılında 338 kiúinin iúsiz olmasıdır. Master ve doktora

mezunu kiúilerde görülen iúsizlik rakamları di÷er e÷itim durumundaki kiúilere göre en azdır.

Tablo 18’den çıkan sonuca göre Edirne ilinde genel anlamda en fazla kayıtlı iúsizler ilkö÷retim ve ortaö÷retim mezunlarında görülmektedir. En az kayıtlı iúsizler de en düúük e÷itim durumundaki ile en yüksek e÷itim durumundaki kiúilerdir. ùöyle ki daha sonraki baúlıklarda e÷itim konusunda de÷inilmiú olan Edirne ilinde okuma yazma bilmeyen kiúi sayılarında azalmalar oldu÷u görülmüú buna istinaden de kayıtlı iúsiz sayısı bu e÷itim durumundaki kiúi sayılarının düúük olması do÷aldır.

2.3. Edirne’nin Ekonomik Yapısı

Co÷rafi konumuyla Edirne, tarihinin her döneminde ekonomik açıdan canlı ve hareketli bir úehir olmuútur. Vakıf yolu ile kurulup yönetilen imaret sistemi, ilin kuruluú ve geliúmesinde temel rol oynarken, ekonomik hayatın canlanmasında ve geliúmesinde de ana etken olmuútur. Bu sebeple úehre yabancıların giriúi sa÷lanmıú, yaygın olarak el sanatlarına dayalı sanayi körelmiú, sanayi ve ticaret azınlıkların eline geçmiú, buna ra÷men tarım kesimi canlılı÷ını büyük oranda korumuú, østanbul'un tahıl ambarı ve mandırası olma konumunu sürdürmüútür.150

Co÷rafi konumu Edirne’yi ekonomi boyutunda etkilemesi Cumhuriyet’in ilanından sonra da sürmüútür. Sınır úehri olmanın halkta yarattı÷ı güvensizli÷e II. Dünya Savaúı sırasında askeri birliklerin geri çekilmesi de eklenince, 1940'larda Edirne önemli bir nüfus kaybına u÷ramıú, ilin ekonomik hayatı ikinci defa yo÷un bir durgunlu÷a girmiútir. øldeki azınlıkların kentimizden ayrılması ile birlikte, onların geliútirdi÷i ipek böcekçili÷i ve ba÷cılık tamamen yok olmuútur. Buna karúı Edirne'ye