E-ticaret hacminin her geçen gün arttığı günümüz ekonomisinde işletmelerin hayatta kalabilmeleri için bu alandaki gelişmelere altyapılarını güncelleştirerek uyum sağlamaları gerekmektedir. E-ticaret faaliyetlerine başlamadan önce, işletmelerin uygun altyapıyı tesis edip hazırlık sürecinde belirli unsurları tamamlamaları gerekecektir.
Geleneksel ticarette olduğu gibi e-ticarette de ticari faaliyetlerin yürütülmesini sağlayacak araçlardan oluşan bir altyapının oluşturulması gerekmektedir. E-ticaretin teknik altyapısı temel olarak şu unsurlardan oluşur (Koçer, 2000: 13):
• Donanım (bilgisayarlar, sunucular vb.)
• Network hizmeti sunucuları
• E-ticarete uygun yazılım
• E-ödeme, belgeleme hizmetleri
• Reklam ve Lojistik
Teknik açıdan bakıldığında, birbirini tanıyan ve birlikte çalışabilen elektronik araçlar e-ticaretin başlangıç noktasını oluşturur. E-ticaretin çalışabilmesi için ön şart teknik yeterlilik açısından gelişmiş bir altyapıyı ekonominin bütününde inşa etmektir. Dolayısıyla gerek işletmeler gerekse tüketiciler açısından uygun donanım ve internet altyapısına sahip olmak ön şarttır. Kaliteli ve düşük maliyetli internet altyapısının tesis
edilmesinde şüphesiz devletin önemli bir rolü vardır. Bu anlamda internete ulaşımın yaygınlaştırılması e-ticaretin gelişimine katkı sunacaktır. E-ticaretin evrensel özelliği dikkate alındığında bu durum uluslararası rekabet açısından da önemlidir.
E-ticaret sisteminin işleyebilmesi ve gelişimi için teknik altyapı yeterliliğinin yanında sistemi düzenleyecek idari ve hukuki altyapının da tesis edilmesi gerekmektedir. Ticari faaliyetleri düzenleyen mevcut yasalar, e-ticarette taraflar arasında oluşabilecek bazı hukuki sorunların çözümünde yetersiz kalabilir. Bu durumda devletlerin bu yeni ticaret şeklini desteklemek için yasal ve idari altyapıyı yeniden yapılandırması gerekecektir. E-ticaretin uluslararası yönü düşünüldüğünde hukuki ve idari altyapının uluslararası normlara da uygun olması sağlanmalıdır. Bu noktada bir diğer önemli faktör güvenlik ve gizliliktir. Güvenlik, e-ticaretin gelişiminde, sözü edilen altyapı unsurlarının tamamlayıcısı niteliğindedir. Güvenliğin sağlanamadığı durumda her türlü altyapı faaliyeti boşa harcanmış zaman demektir. E-ticaretin gelişmesi, tarafların internet üzerindeki bilgi güvenliğinin sağlanması, güvenli ödeme sistemleri ve özel hayatın gizliliğinin korunmasıyla yakından ilişkilidir.
Özellikle son yıllarda bilgi güvenliği konusunda atılan adımlar ve güvenli ödeme sistemlerinin oluşturulması e-ticarete yönelik artan ilginin önemli unsurlarındandır.
Başta teknik altyapı olmak üzere sistemin sahip olması gereken diğer altyapı unsurlarının yeterliliği e-ticaret faaliyetlerinin gelişmesi ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlayacaktır. E-ticaret yapmak isteyen işletmeler her şeyden önce kendi teknik altyapılarını sistem ile uyumlu hale getirmek zorundadır. Bu aşamadan sonra işletmelerin e-ticarete hazırlık süreci başlayacaktır.
E-ticaret yapmak isteyen işletmelerin bilgisayar kullanımının yanında internet kullanımı ve web tasarımı konusunda yeterli bilgiye sahip olması gerekir. Çünkü ilk olarak yapılması gereken, gerçekleştirilecek ticari faaliyete uygun bir web sitesinin hazırlanmasıdır.
Bu noktada ayrıca bağlantı hızı yüksek ve kaliteli hizmet sunan bir servis sağlayıcısının seçilmesi ve işletmeye uygun bir alan adı alınması da gerekecektir. İşletmelerin web sitesi hazırlarken dikkate alması gereken hususlar aşağıda kısaca özetlenmiştir (Küçükyılmazlar, 2006: 28):
E-Ticarette Devlet Teşvikleri ve Muhasebeleştirilmesi
- Zihinde kalıcı, kolay anlaşılabilir ve kullanılabilir nitelikte olmalı ve müşterinin ilgisini çekebilecek yönde planlanmalı, - Hedef kitleye işletmeyi anlatabilecek uygunlukta olmalı ve bu
doğrultuda işletmenin organizasyon şeması, iş süreçleri, kalite kontrol sistemi gibi bilgilere yer verilmeli,
- Satılan mal ve hizmete ilişkin güncel ve doğru bilgiler verilmeli ve bunların fiyatı, sevkiyat zamanları, ödeme şartları, garanti durumu vb. hususları açıkça belirtilmeli,
- Uluslararası platformlarda yer alabilmek için Türkçenin yanında farklı dillerde de hizmet verebilecek şekilde tasarlanmalı ve iletişim bilgilerine yer verilmeli,
- Site altyapısı iletişim kesintilerine yer vermeyecek şekilde hazırlanmalı ve bu altyapının kurulmasında güvenlik kriterlerine azami önem verilmeli,
- Sitenin internet ortamında kolay bulunabilir olması için gerekli reklam çalışmaları yapılmalı ve site sürekli güncel tutulmalı, - Kullanıcı geri bildirime özendirilmeli ve bu geri bildirimlerin
düzenli takibi yapılarak, satış sonrası hizmetler hakkında bilgi verilmeli.
E-ticarete hazırlık sürecinde işletmeler, bir yandan teknik altyapıya yönelik hazırlıklar sürdürülürken diğer yandan da işletmenin organizasyon yapısını, gerçekleştirilmek istenen e-ticaret faaliyetine göre düzenlemelidir. Bu çerçevede, organizasyon içerisinde e-ticarete yönelik yeni birimler kurulmalı, iş akışı e-ticarete uygun hale getirilmeli ve çalışanlara gerekli eğitimler verilerek e-ticaret sürecine uyum becerileri artırılmalıdır.
E-ticarete hazırlık sürecinde, işletmelerin detaylı ve gerçekçi bir iş planı hazırlaması, işletmenin e-ticarette önceliklerinin ve yol haritasının belirlenmesi açısından önemlidir. Yapılacak iş planı çerçevesinde işletme, faaliyet yürüteceği pazarın durumu ve potansiyelini, pazardaki muhtemel rakiplerini ve pazar trendlerini iyi analiz etmelidir. Bu noktada pazardaki müşteri profilini iyi analiz etmek de farklılaşabilmek ve rakiplerin önüne geçebilmek açısından önemlidir. Pazara yönelik tüm bu
analizlerle birlikte işletme, iş planı çerçevesinde bir pazarlama planı ortaya koymalı, pazarlama stratejileri ve ücret politikaları belirlemelidir.
Bu aşamada bir diğer önemli husus, hazırlık sürecinde işletmelerin satın alma, depolama ve kargolama gibi lojistik faaliyetlerini detaylı olarak planlanmasıdır. Son olarak hazırlanacak iş planı finansal planları da içermelidir. Buna göre işletme, e-ticaret faaliyetleri için gerekli yatırım ve işletme sermayesi ihtiyacını ve potansiyel finansal kaynakları belirleyecek, tahmini nakit akışı ve karlılığı hesaplayacaktır. İşletmelerin finansal ihtiyaçlarını karşılama noktasında başvurabileceği önemli kaynaklardan birisi devlet tarafından e-ticaret yapacak işletmelere sağlanacak hibe ve kredi şeklindeki doğrudan veya dolaylı desteklerdir.
İşletmeler e-ticarete hazırlık sürecinde söz konusu destekleri araştırmalı ve destek sağlayan ilgili kurumlara başvurarak ihtiyaç duyulan sermayenin finansmanı için desteklerden yararlanmalıdır.
(Büyükyıldırım, 2014: 13-21). Tüm bu süreçler etkin bir şekilde tamamlandığında işletme e-ticarete hazır hale gelecektir.