Dow Teorisi

Modern Teknik Analizin atası olarak nitelendirilen Charles Dow’un The Wall Street Journal Gazetesi’nde 1900-1902 yılları arasında yayınlanmış makalelerin derlenmesiyle ortaya çıkarılan Dow Teorisi, teknik analiz metotlarının en eskisi ve hakkında en çok araştırılma yapılmış olanıdır.

Teorinin amacı, hisse senedi piyasasının yönü (trendi) ile genel iş dünyasının gidişatını birbiri ile ilişkilendirmek, kısa vadeli fiyat hareketlerini göz ardı ederek hisse senedi piyasasının genel gidişatını tahmin etmeye çalışmak ve böylelikle belirlenen trendin doğru zamanda doğru tarafında yer alabilmektir.

Dow Teorisi şu şekilde açıklanabilir:

i. Ortalamalar (endeksler) her şeyi anlatır: Bu ifade, teknik kuramın temel varsayımlarından bir tanesi olup burada, sadece tek bir piyasa yerine piyasaların ortalaması referans alınmaktadır. Bu ilke, arz ve talebi etkileyen her türlü etkenin piyasaların ortalamasına yansıyacağını ifade etmektedir. Deprem gibi doğal afetler, bu tür etkenlere dahil olmayan istisnalardır. Piyasa, doğal afetler gibi etkenleri önceden tahmin edemese de bu tür etkenler hızlı bir biçimde piyasa tarafından değerlendirilmekte ve fiyat hareketine dahil olmaktadır.

Bir hisse senedinin fiyatı, o hisse ile ilgili anlık veya potansiyel tüm duygu, yargı ve haberleri yansıtmaktadır. Yatırımcılar duydukları haberleri anında başkalarına

iletmektedir. Haberin olumlu ya da olumsuz oluşu arz ve talebi, dolayısıyla hisse senedinin fiyatın etkilemekte, bu nedenle piyasa katılımcılarının bilgisi dahilinde olan her şey fiyatı etkilemekte, fiyat verileri ile hesaplanan endeksler de her şeyi anlatmaktadır.

ii. Piyasada üç temel hareket (trend) vardır: Dow Teorisi’ne göre hisse senetlerinin üç önemli hareketi vardır. Bunlardan birincisi ana hareket, ikincisi hisse senedinden elde edilecek gelirlerin piyasadaki alıcılar tarafından indirgenmesi aşamasındaki yanılmalar neticesinde ortaya çıkan kısa süreli hareketler, sonuncusu ise spekülatörlerin yol açtığı ve piyasanın genel gelişme yönünü yansıtması açısından önemli olmayan seanslık ve günlük hareketlerdir.

iii. Dow’un trend tanımı şu şekildedir: Her bir yüksek değer ve düşük değer, bir önceki yüksek değer ve düşük değerden daha yukarıda oluşuyor ise bir yukarı trend söz konusu demektir. Diğer bir deyişle bir yukarı trend yükselen tepeler ve tabanlara sahip bir görünümde olmalıdır. Aşağı trendde ise bunun tersi olarak düşen tepe ve tabanlar görülmektedir. Bu tanım, trendin temel tanımı olup bütün trend analizlerinin başlangıç noktasıdır. Dow, trendi üç bölüme ayırır:

• Birincil trend (primary trend) • İkincil trend (secondary trend) • Küçük trend (minör trend)

Birincil trend bir yıldan daha uzun süren trend, ikincil trend üç hafta ile üç ay arasında sona eren ve son olarak küçük trendler ise üç haftadan daha kısa süren trendleri ifade etmektedir.

Aşağıdaki grafikte, sırasıyla A, B ve C birincil, ikincil ve küçük trendi göstermektedir. Buna göre A ile gösterilen bölgede fiyatların uzun bir süre yükseldiği; B ve C ile gösterilen bölgede ise fiyat düşüşlerinin belli bir eğilimi izlediği görülmektedir. B bölgesindeki fiyat hareketlerinin C bölgesindeki fiyat

hareketlerine göre daha uzun bir zaman diliminde gerçekleştiği ortadadır. C bölgesindeki fiyat oynamaları daha düşük bir zaman aralığında gerçekleşmiştir.

Şekil 2. 4 Dow Teorisi’ndeki Üç Temel Hareket Kaynak: http://analiz.ibsyazilim.com/egitim/dow.html

(Erişim Tarihi 31. 08. 2009)

iv. Ana trendler üç aşamadan oluşmaktadır: Ana trend olarak nitelendirilen hareket 3-4 yıl kadar sürmektedir. Fiyatların yükseldiği bir hareket söz konusu ise bu dönem yükselen (boğa) piyasası, fiyatlar düşüyorsa bu dönem alçalan (ayı) piyasası olarak adlandırılmaktadır.

Yükselen piyasa üç aşamadan oluşur. Birinci aşama, fiyatların çok düşük düzeylerden yükselmeye başladıkları dönemdir. Fiyatların büyük ölçüde yükselmeyi sürdürdüğü dönem ikinci aşamayı oluşturmaktadır ve bu aşama en uzun süren aşamayı oluşturmaktadır. Üçüncü aşamada yükselen piyasa sona ermektedir.

Alçalan piyasa da üç aşamadan oluşur. Yükselen piyasanın üçüncü aşaması, alçalan piyasanın birinci aşamasıdır. İkinci aşama panik satışlarının gerçekleştiği ve

fiyatların çok düştüğü aşamadır. Üçüncü aşama ise paniğe kapılmış ve cesaretleri kırılmış yatırımcıların fiyatların iyice düşmesine sebep oldukları aşamadır. (Civan, 247-250)

Aşağıdaki grafikte boğa piyasasında gerçekleşmiş olan aşamalar gösterilmiştir:

Şekil 2. 5 Yükselen Piyasanın Aşamaları

Kaynak: http://analiz.ibsyazilim.com/egitim/dow.html (Erişim Tarihi 31.08.2009)

Birinci aşama bilinçli yatırımcıların ekonomik iyileşme ve uzun vadeli büyüme beklentilerinden kaynaklanan yoğun alımları ile başlamaktadır. Genel piyasa koşulları sıkıntılı ve karamsardır. Bilinçli yatırımcılar bu sıkıntıdan etkilenerek satılan hisse senetlerini satın alırlar. İkinci aşamada genel ekonomik koşullarda düzelme ve şirket karlarında artışlar görüldükçe piyasadaki diğer yatırımcılar da alıma başlarlar. Üçüncü ve son aşamada ekonomik koşullar oldukça iyi görünmekte ve şirket karlılıkları rekor düzeylerde gerçekleşmektedir. Bu olumlu piyasa artlarında, karamsar yatırımcılar da dahil olmak üzere herkes fiyatların daha da yükseleceği düşüncesi ile daha çok hisse senedi almaya başlar. Bu aşamada bilinçli yatırımcılar devreye girerler ve düşüş beklentileri olduğu için ilk aşamada satın almış

oldukları hisse senetlerini satmaya başlarlar, yani karlarını realize eder, ve olası düşüşlere karşılık önlem almaya başlarlar.

Teknik analiz yöntemi, grafikler yardımıyla yatırımcılara yol gösteren bir analiz türüdür. Bunun için teknik analizde çubuk, çizgi, mum ve nokta ve şekil grafikleri olmak üzere bazı grafik türlerinden yararlanılmaktadır.