Dow Jones Sürdürülebilirlik Endeksi (DJSI)

Dünyada önde gelen firmaların finansal performansını, yönetim kalitelerini ve potansiyel gelecek performanslarını ekonomik, çevresel ve sosyal faktörleri göz önüne alarak ve geleneksel finansal analizlere sürdürülebilirlik kriterini de katarak değerlendiren Dow Jones Sürdürülebilirlik Endeksleri (DJSI), global sürdürülebilirlik karşılaştırmalarının ilk grubu olarak 1999 yılında ortaya atılmıştır. Bugün DJSI, başlıca kurumsal sürdürülebilirlik ölçütleri kapsamında dünya çapındaki yatırımcılar tarafından tanınmaktadır. DJSI, yatırımcılara sürdürülebilir yatırım portföylerini yönetmeleri için objektif ölçütler sağlayarak, dünyanın başlıca şirketlerinin performansını izlemektedir. Gittikçe artan sayıda şirket, DJSI’ya katılımı şirket amaçları olarak tanımlamaktadır çünkü bu endekslerin halka açık olması yatırımcılar açısından çekiciliğini artırmaktadır (Dow Jones Sustainability Index, 2012).

DJSI; Sam Grup tarafından “Kurumsal Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi (Corporate Sustainability Assessment)” uygulaması sonuçları dikkate alınarak oluşturulur. Kurumsal Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi; çevresel, sosyal ve ekonomik boyutlara ait sürdürülebilirlik göstergelerinin belirlenmesini gerektirir. Göstergelerin belirlenebilmesi için Sam tarafından işletmelere çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlar ile ilgili çevrimiçi anketler gönderilir. Kurumsal sürdürülebilirlik değerlendirmesinin yapısı aşağıda sunulmuştur.

Tablo 1.3 Kurumsal Sürdürülebilirlik Değerlendirme Yapısı

Boyutlar Kriterler Sorular

Ekonomik -Kurumsal Yönetim

-Risk ve Kriz Yönetimi -Uyumluluk Kuralları -Müşteri İlişkileri Yönetimi -Marka Yönetimi

-Tedarik Zinciri Yönetimi -Mahremiyet

-Yönetim Kurulu Yapısı -Sorumluluk Komite

-Şeffaflık Hesap Verilebilirlik -Risklere Karşılık Verme Stratejileri -İşletme İçi Kurallar

-Müşteri Memnuniyeti -Müşteri Değer Analizi -Marka Yönetimi Stratejileri -Tedarik Risklerinin Tespiti

Çevresel -Çevresel Raporlama

-Çevre Politikası/Yönetimi -Operatif Eko-verimlilik

-Çevresel Raporlama Kalitesi -Kurumsal Çevre Politikası -Çevresel Yönetim Sistemi -Sera Gazı Emisyon Miktarları -Enerji ve Su Tüketimi -Atık Üretimi

Sosyal -Sosyal Raporlama

-İnsan Hakları

-İnsan Sermayesi Gelişimi -Yeteneğin Korunması -Kurumsal Vatandaşlık -Paydaş İlişkileri

-Sosyal Raporlama Kalitesi -Personel Göstergeleri -İş ve İnsan Hakları

-Kişisel ve Örgütsel Öğrenme -Performans Değerlemesi ve - Ücretlendirme

-Çalışan Devir Hızı -Çalışan Memnuniyeti -Paydaş Katılımı

Kaynak: http://www.sustainability index.com/images/sample-questionnaire_tcm1071-337498.pdf, Akt. Aksoy, 2013: 88

Ankette yer alan sorular, kriterleri ve boyutları içerisinde ağırlıklandırılarak, işletmenin 100 üstünden değerlendirilen toplam sürdürülebilirlik skoru oluşturulur.

İKİNCİ BÖLÜM

ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME

2.1 Tanım ve Kavramsal Çerçeve

Karar verme, gruplar veya bireysel karar vericiler tarafından gerçekleştirilen günlük bir aktivitedir. Yaşanacak yeri seçerken veya gün için en uygun giysileri alırken, insanlar karar verme analiz kurallarını kullanırlar (Jankowski vd., 2001). Karar verirken sezgisel ve rasyonel analiz kuralları tercih edilir. Sezgisel kurallar sayesinde insanlar, çevrelerindeki bilgi yığınını kontrol altına alırlar. Bu kısa yollar sayesinde, kararlar daha hızlı alınır ve mantık yürütmeden çözüme ulaşılır. Enflasyondan zarar görmemek için altın alınması bireylerin karar verirken kullandıkları sezgisel kurallara örnek verilebilir. Diğer yandan insanlar karar verirken rasyonel kurallara da başvururlar. Rasyonel karar verme modelinde ise kişiler aklın kurallarına dayanan birtakım kriterleri göz önüne alırlar.

İnsanların günlük yaşamlarında karşılaştıkları durum veya problemler ile ilgili kararlar, genellikle birbirleriyle çelişen birden fazla amaç ve kriterleri bünyesinde barındırır. Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV), karar vericinin sayılabilir ya da sayılamayacak kadar fazla alternatiften oluşan bir küme içinde en az iki kriter kullanarak yaptığı seçimdir (Ersöz ve Kabak, 2010: 99).

Bir karar analizinde temel adımlar; sorunun tanımlanması, seçeneklerin belirlenmesi, karar verenin kontrolü dışındaki tüm olası olayların listelenmesi, her seçeneğin sonucunu gösteren karar tablosunun oluşturulması, bir karar modelinin seçimi, modelin uygulanması ve bir seçeneğin seçilerek karar verilmesinden oluşmaktadır (Topçu, 2000: 21).

Çok Kriterli Karar Verme, aynı anda uygulanan birden fazla kritere bağlı olan alternatifler arasından en iyi olanın seçilmesini sağlar (Mendoza ve Prabhu, 2000: 108). Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri, karar verme sürecini desteklemek ve birbirleriyle uyuşmayan kriterlere göre farklı özelliklere sahip alternatiflerin seçimi veya bu alternatiflerin belirlenen amaç doğrultusunda performanslarına göre sıralanması esasına dayanmaktadır (Hsieh vd., 2004: 573; Tiryaki ve Ahlatçıoğlu, 2005: 1).

Gerçek hayatta karşılaşılan birçok problem Çok Kriterli Karar Verme tanımlamasına uyar. İnsanlar, Çok Kriterli Karar Verme problemlerini değerlendirirken bireysel tercihlerini ortaya koyarlar. Az kriter ya da az alternatifin bulunduğu durumlarda

karar vermek çok da zor değildir. Fakat alternatif ve kriter sayıları arttıkça insanların bilgi işleme kapasitesi kısıtlanır, karar verme zorlaşır ve yardım gerekebilir. Böyle durumlarda, çok fazla bilgiyi bütünleştirip karar vermeye çalışmak yerine basit kural ve prosedürler uygulayıp, problemi aşamalı olarak değerlendirmek karar vermeyi kolaylaştıracaktır. Bu tür yaklaşımlar, karar vericilerin akılcı kararlar vermelerini ve verilen kararın amaca uygun olmasını sağlayacaktır (Taha, 1997).

Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri, karar verme problemlerinde nitel ve nicel kriterlere dayanan, uygulanması kolay olan ve farklı türde problemler için ortak çözüm sağlayabilen yöntemlerdir. İşletme uygulamalarında birçok problem çözümü için kullanıldığına dair örneklerle karşılaşılsa da özellikle ürün, çalışan ve işletme performansının değerlendirilmesinde ve diğer performans karşılaştırmalarında daha sık kullanılan bir yöntemdir (Eleren, 2007: 48).

Son zamanlarda yaşanan bilgi teknolojilerindeki ilerlemeler, uzun yıllardır kullanılan bu yöntemlere olan ilgiyi daha da artırmıştır. Böylece, ÇKKV problemlerinin analitik çözümleri kolaylaşmış ve uygun altyapı yardımıyla iş hayatında daha çok yer alması sağlanmıştır (Stewart, 1992: 569-571).