Doğum Ağırlığı ve Doğumda Vücut Ölçüleri

Buzağının doğum ağırlığı ve doğumdaki vücut ölçüleri, buzağının sütten kesim ağırlığı, daha sonraki dönemlerdeki büyüme ve verimleriyle ilişkili olması nedeniyle önemlidir (Akbulut ve ark 2002, Atıl ve ark 2005, Zakizadeh ve Rahimi 2010). Doğum ağırlığı buzağının önemli bir ırk özelliği olup ileriki dönemlerdeki et, süt ve döl verimini de etkileyebilmektedir (Arpacık 1982, Başpınar ve ark 1998, Kaygısız 1998, Akbulut ve ark 2002, Alpan ve Aksoy 2012). Doğum ağırlığıyla ilkine buzağılama arasındaki genetik korelâsyon da oldukça yüksektir (Akbulut ve ark 1998, Kaygısız 1998).

Doğum ağırlığı buzağının gelecekteki performansının belirlenmesinde en kolay elde edilen verilerden bir tanesi olması nedeniyle, ekonomik anlamda da çok önem taşımakta olup, özellikle etçi ırklarda sütçü ırklara nazaran önemi daha fazladır (Zakizadeh ve Rahimi 2010). Buzağıların doğum ve sütten kesim ağırlıklarına birçok faktör etki etmektedir (Akçapınar ve Özbeyaz 1999, Atıl ve ark 2005, Zakizadeh ve Rahimi 2010). Doğum ağırlığıyla sonraki aylardaki canlı ağırlıklar arasındaki regressif etkinin istatistiksel olarak önemli olduğu bildirilmiştir (Özlütürk ve ark 2007, Zakizadeh ve Rahimi 2010).

Esmer ırkı buzağıların doğum ağırlığı ve vücut ölçüleri üzerine; yetiştirme tipi, cinsiyet, doğum mevsimi, bakım besleme ve barındırma koşulları gibi faktörlere göre çok sayıda çalışma (Yanar ve ark 1999, Villalba ve ark 2000, Akbulut ve ark 2001, Casasus ve ark 2004, Güler ve ark 2006) mevcuttur.

Yetiştirme tipi yönünden yarı ekstansif ve entansif şartlarda yetiştirilen Esmer ırk buzağıların ortalama doğum ağırlıkları çeşitli araştırmalarda sırasıyla; 21,06 kg, 35,36 kg, 40,00 kg, 38,60 kg, 38,83 kg, 37,29 kg, 40,13 kg, 38,70 kg, 38,03 kg, 43,40 kg, 42,10 kg, 36,30 kg olarak bildirilmiştir (Shrivastas 1981, Tüzemen 1983, Tüzemen ve ark 1991, Turgut ve ark 1997, Başpınar ve ark 1998, Bayram 1998, Kaygısız 1998, Akbulut ve ark 2002, Çolak 2002, Casasus ve ark 2004, Sağsöz ve ark 2005, Kıyıcı ve Tüzemen 2012). Benzer şartlarda yetiştirilen Esmer ırk buzağıların doğumdaki ortalama göğüs çevresi sırasıyla; 75,50 cm, 74,70 cm, 78,05 cm; ortalama vücut uzunluğu; 62,37 cm, 62,10 cm, 64,05 cm ve ortalama cidago yüksekliği; 68,87 cm, 66,40 cm, 65,10 cm olarak belirlenmiştir (Tüzemen ve ark 1991, Akbulut ve ark 2002, Sağsöz ve ark 2005).

31 Esmer buzağıların cinsiyete göre doğum ağırlıkları ve doğumdaki vücut ölçülerinin tespit edildiği araştırmalar bulunmaktadır. Buna göre bazı araştırmalarda erkek ve dişi buzağıların doğum ağırlıkları sırasıyla; 38,20 kg ve 37,20 kg; 40,44 kg ve 34,75 kg; 40,26 kg ve 35,67 kg; 41,80 kg ve 35,40 kg; 38,80 kg ve 36,50 kg; 40,48 kg ve 35,27 kg (Altınel 1985, Işık 1994, Turgut ve ark 1997, Bayram 1998, Akbulut ve ark 2001, Çolak 2002) olarak belirlenmiştir. Bazılarında ise dişi buzağıların doğum ağırlıkları; 36,00 kg, 37,20 kg olarak saptanmıştır (Akbulut ve ark 1998, Ertuğrul ve ark 2000b). Doğumda cinsiyete göre Esmer ırk erkek buzağıların ortalama göğüs çevresi; 87,00 cm, 75,00 cm (Işık 1994, Bayram 1998), vücut uzunluğu 73,33 cm (Işık 1994) ve cidago yüksekliği; 77,70 cm, 66,50 cm (Işık 1994, Bayram 1998) olarak ölçülmüştür. Esmer ırk dişi buzağıların ise göğüs çevresi; 84,62 cm, 73,00 cm, 72,40 cm (Işık 1994, Akbulut ve ark 1998, Bayram 1998), vücut uzunluğu; 70,37 cm, 58,00 cm (Işık 1994, Akbulut ve ark 1998) ve cidago yüksekliği ise 78,12 cm, 65,00 cm, 65,00 cm (Işık 1994, Akbulut ve ark 1998, Bayram 1998) olarak saptanmıştır.

Esmer ırk buzağılarda doğum mevsimi temel alınarak yapılan çalışmalarda; Villalba ve ark (2000) sonbaharda doğan Esmer buzağıların doğum ağırlığını 44,70 kg, ilkbaharda doğanları ise 40,90 kg olarak saptamışlardır. Casasus ve ark (2002) sonbaharda doğan Esmer erkek ve dişi buzağıların doğum ağırlığını 42,60 kg ve 40,20 kg olarak tespit ederken, ilkbaharda doğan erkek ve dişi buzağıların doğum ağırlığını 39,60 kg ve 41,90 kg olarak tespit etmişlerdir.

Alpan (1968) Esmer buzağılarda ortalama doğum ağırlığını erkek ve dişilerde sırasıyla; üç yaşlı analardan doğanlarda 37,60 kg ve 33,30 kg, dört yaşlı analardan doğanlarda 37,90 kg ve 33,80 kg, dört yaştan yukarı analardan doğanlarda ise 41,10 kg ve 37,60 kg olarak tespit etmiştir.

Yanar ve ark (1999) tarafından yapılan çalışmada; Esmer buzağılarda ortalama doğum ağırlığı grup halinde yetiştirilenlerde 38,50 kg, bireysel + grup uygulamasında 38,30 kg ve bireysel yetiştirme sistemlerinde 37,45 kg olarak saptanmıştır.

Yanar ve ark (1998) süt emme döneminde beş farklı rasyon uyguladıkları Esmer buzağılarda ortalama doğum ağırlıklarını sıvı rasyon gruplarına bağlı olarak 35,30 kg ile 37,20 kg arasında tespit etmişlerdir. Güler ve ark (2006)’nın Esmer

32 buzağılara iki farklı süt ikame yemi vererek büyümelerini takip ettikleri çalışmalarında; asidik süt ikame yemi ile beslenecek buzağıların ortalama doğum ağırlığını 34,80 kg ve ticari süt ikame yemiyle beslenecek buzağıların doğum ağırlığı 35,70 kg olarak belirlemişlerdir.

Kahi ve ark (1995) Esmer melezlerinde yaptıkları çalışmada ortalama doğum ağırlıklarını, Esmer x Sahival buzağılarda 30,30 kg ve Esmer x Ayrshire buzağılarda 30,50 kg olarak saptamışlardır. Sağsöz ve ark (2005) Şarole x Esmer melezi buzağıların doğum ağırlığı, göğüs çevresi, vücut uzunluğu ve cidago yüksekliğini sırasıyla 45,82 kg, 82,09 cm, 67,50 cm ve 65,77 cm olarak tespit etmişlerdir.

Türkiye’nin yerli sığır ırkları arasında sayıca en fazla ve yayılma alanı en geniş ırkı olan Yerli Kara ırkı sığırların doğum ağırlığı ve vücut ölçülerini konu alan sınırlı sayıda araştırma (Arpacık 1982, Anonim 2004, Demirhan 2008, Yıldız ve ark 2008, Alpan ve Aksoy 2012) bulunmaktadır. Elazığ yöresinde yapılan bir araştırmada Yerli Kara buzağıların doğum ağırlığının 11,00 kg olduğu belirlenmiştir (Arpacık 1982). Başka bir çalışmada Yerli Kara buzağıların doğum ağırlıkları 17,79 kg olarak saptanmıştır (Yıldız ve ark 2008). Diğer bir kaynakta ise Yerli Kara erkek buzağıların doğum ağırlığı ortalaması 18,75 kg, dişi buzağıların 17,74 kg olarak bildirildiği görülmektedir (Anonim 2004). Alpan ve Aksoy (2012) Yerli Kara buzağıların doğum ağırlığının 15-20 kg kadar olduğunu ifade etmişlerdir. Demirhan (2008) tarafından Yerli Kara buzağılarda yapılan bir çalışmada; doğum ağırlığı 16,97 kg, göğüs çevresi 59,27 cm, vücut uzunluğu 53,60 cm ve cidago yüksekliği 54,83 cm olarak tespit edilmiştir.