DYY, ampirik literatürde uluslararası bilgi taşmalarının başlıca kanallarından biri olarak kabul edilmektedir. Birçok çalışma, DYY kaynaklı uluslararası bilgi taşmalarının ev sahibi ülkelerdeki etkilerini incelemiş ve DYY'nin yerel firmaların gerek verimlilik gerekse de ekonomik performanslarını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşmışlardır (Blomström ve Sjöholm, 1999; Liu vd., 2000; Zhu ve Tan, 2000; Todo, 2006; Gorodnichenko vd., 2007; Blalock ve Gertler, 2009; Uttama ve Peridy, 2010; Liu vd., 2016; Zhang, 2017).
Endüstri düzeyindeki DYY kapsamında, yabancı firmaların piyasaya girişi, yerli firmaları, rekabet güçlerini sürdürmek amaçlı olarak, teknoloji ve yönetim becerilerini güncellemeye ittiğinden, verimliliğe etkide bulunan dolaylı taşma etkileri yaratmaktadır. DYY, teknolojinin ve inovasyonun ev sahibi ekonomiye aktarılmasını, diğer kanallara kıyasla daha hızlı bir şekilde gerçekleştirmektedir. Ayrıca yabancı iştirakler, ev sahibi ülkelerdeki ticaret veya araştırma birliklerine üyelik yoluyla da dolaylı taşma etkilerine konu olabilirler. Fabrika ziyaretleri, seminerler ve ticaret fuarları, yabancı firmaların çalışma uygulamalarının ve üretim yöntemlerinin iç pazara sunulduğu faaliyetlerdir. Buna karşılık, bireysel düzeyde, bir firmanın verimliliği hem dolaylı DYY taşmalarından hem de yabancı sermaye iştirakı aracılığıyla doğrudan
bilgi transferinden etkilenmektedir. Yabancı katılım, ev sahibi ekonominin sanayi yapısını dönüştürebilir. Yabancı firmalar genellikle daha fazla AR-GE faaliyeti üstlendikleri için, giriş engellerinin yüksek olduğu piyasalara girme kabiliyetleri daha yüksektir. Bu yolla ortaya çıkan rekabet, yerel firmaları daha üretken ve verimli hale getirmeye zorlamaktadır (Zhu ve Tan, 2000: 510; Liu vd., 2016: 217-218).
DYY’nin ticari çevrede yarattığı değişimler, yerel firmaların faaliyetlerine bağlı olarak iki farklı etkinin sonucudur. Bunlardan ilki, belirli bir sektöre yönelik DYY'nin varlığıyla ortaya çıkan endüstri içi taşmalar ya da daha iyi bilinen ismiyle “yatay bilgi taşmalarıdır”. Yatay bilgi taşmalarıyla alakalı tartışmalar, yerel firmaların aynı sektördeki çok uluslu firmalardan bilgi edinimi yoluyla verimliliklerini artırabileceği üzerine yoğunlaşmaktadır. İkincisi ise, diğer sektörlerdeki yabancı firmaların arz ve talep zincirleri oluşturarak, yerel firmalar ile bağlantılar kurdukları durumda ortaya çıkan sektörler arası veya “dikey” bilgi taşmalarıdır (Jeon vd., 2013: 106). Bununla birlikte, bazı ampirik çalışmalar, yerli ve yabancı firmalar arasındaki teknolojik kapasite farkı düşük bir seviyedeyse ve aynı zamanda yerli firmalar yeterli bir bilgi sokuna sahipse, DYY’nin yurtiçi verimlilik artışına anlamlı bir katkıda bulunabileceğini göstermektedir (Kokko, 1994; Liu vd., 2000; Gorodnichenko vd., 2007; Blalock ve Gertler, 2009).
Çizelge 23.1.DYY Kaynaklı Bilgi Taşmalarının Potansiyel Kanalları
Potansiyel Kanallar Verimlilik ve Büyümenin Kaynakları
İmitasyon Yeni üretim yöntemleri ve yönetim pratiklerine adaptasyon.
Beceri Edinme İşgücünde artan verimlilik. Örtük Bilgi.
Rekabet Piyasalarda etkinlik. Yeni teknolojilere daha hızlı uyum sağlanması.
İhracat Ölçek ekonomileri. İhracata dayalı öğrenme.
Kaynak: Görg ve Greenaway, 2004: 173.
DYY kaynaklı bilgi taşmalarıyla ilgili yukarıda bahsedilenlerin genel bir özeti Çizelge 2.1’de yer almaktadır. Bu kapsamda DYY’nin firma ve endüstri düzeyinde ortaya çıkardığı ilave birtakım sonuçlardan da bahsetmek mümkündür. Bunlardan birisi, çokuluslu firmalar tarafından yerel piyasalara sunulan bilgi yoğun malların taklit edilmesiyle (imitasyon) ilgilidir. İmitasyon genel itibariyle, yeni ürünler ve süreçlere
imkân veren klasik bir iletim mekanizmasıdır. Taklit etme yoluyla yerel teknolojilere ilişkin gerçekleşen herhangi bir güncelleme, yerel firmalara yönelik bir taşma etkisi olarak değerlendirilebilir. DYY kaynaklı bilgi taşmalarının potansiyel kanallarından bir diğeri, yabancı fimaların görece vasıflı işgücü tercihleriyle alakalıdır. Çokuluslu firmalar bir yandan mesleki eğitime önemli bir seviyede yatırım yaparken, diğer yandan emek piyasalarında nitelikli işgcünün mobilitesi sürekli şekilde devam etmektedir. Dolayısıyla, yabancı firmalardaki işçilerin diğer mevcut ya da yeni firmalara transferi, işgücünün üretim süreçlerine sağladığı tamamlayıcı katkılar ve bu işçilerin firmalara taşıdıkları bilgi yoluyla taşma etkileri yaratabilmektedir (Görg ve Greenaway, 2004: 173). Ev sahibi bir ülkede, yabancı firmalar tarafından gerçekleştirilen AR-GE faaliyetlerinin, yabancı firmalardan yerli firmalara doğru gerçekleşen mevcut bilgi taşmalarının ölçeğini genişletmesi de muhtemeldir. Bu durum, AR-GE yapan yabancı firmalarda çalışan yerel işçiler ve mühendislerin, AR- GE yapmayan yabancı firmalarda çalışanlardan daha fazla bilgi sahibi olmalarıyla ilgilidir. İşçiler ve mühendisler tarafından elde edilen bu ilave bilgi, işle alakalı çeşitli fikir alışverişleri ve ileri/geri yönlü bağlantılar yoluyla, bilgi taşmalarının şiddetini artırmaktadır (Todo ve Miyamoto, 2006: 174). DYY kaynaklı bu taşmalar ihracat aracılığıyla da ortaya çıkabilmektedir. Bu bağlamda, yerli firmalar yabancı firmalardan ihracat yapmayı öğrenebilirler. İhracat faaliyetleri, dağıtım ağları kurmaya, ulaştırma altyapısı oluşturmaya, tüketicilerin beğenilerini ve yabancı piyasalardaki farklı düzenlemeleri öğrenmeye bağlı olarak bazı sabit maliyetler içermektedir. Çokuluslu firmalar genellikle bu tür bilgilere zaten sahiptir ve bu bilgiyi ev sahibi ülkelerdeki ihracat faaliyetlerinde kullanmaktadır. Bu nedenle, yerli firmalar, işbirliği veya taklit yoluyla, ihracat pazarlarına nasıl gireceklerini öğrenebilirler (Görg ve Greenaway, 2004:174).
DYY'nin verimlilik ve büyüme üzerindeki olası pozitif etkisine karşılık bu etkinin, firma veya endüstri düzeyindeki çeşitli faktörlere bağlı olarak, tersi bir durumla sonuçlanabileceğini ileri süren bazı yaklaşımlar da mevcuttur (Blomström ve Kokko, 1998; Aitken ve Harrison, 1999). Bu yaklaşımlarda, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki yerel bilgi stoku kaynaklı eksikliklerin, DYY’nin ortaya çıkardığı bilgi taşmalarının olumlu etkisini sınırlayabileceğine yer verilmektedir.