Doğrudan Değmeli Kurutucuda Kurutulan Reyhan Yapraklarının Uçucu Yağ

Uçucu yağ analizi yaĢ ürün ve kurutulmuĢ ürünler için ayrı yapılmıĢtır. Bütün örneklerin uçucu yağ miktarı (ml) 100 g kuru maddeye göre hesaplanmıĢtır. Bulunan uçucu yağ değerlerine Duncan testi uygulanmıĢ ve Çizelge 4.11’de verilmiĢtir. Çizelge 4.11 incelendiğinde reyhan bitkisinin yaĢ ve kuru örnekleri arasında uçucu yağ bakımından fark olduğu görülmektedir.

Çizelge 4.11. Doğrudan değmeli kurutucuda kurutulan reyhan yapraklarının uçucu yağ oranları (ml/100 g kuru madde)

KURUTMA PROGRAMI DENEME NUMARASI I. II. SABĠT 0,48d 0,47d KADEMELĠ 0,58b,c,d 0,59b,c,d DALGALI 0,52c,d 0,45d KARIġTIRMA VE HAVALANDIRMA YAPILMADI 0,77a,b,c,d 1,06a

YAġ 0,83a,b,c 0,85a,b

Uçucu yağ oranları arasındaki farklar harflerle (p<0,05) gösterilmiĢtir.

Sabit sıcaklıkta, kademeli sıcaklıkta ve dalgalı sıcaklıkta kurutma programlarında yapılan reyhan kurutma iĢlemi uçucu yağ oranlarında kayıplara sebep olmuĢtur. Sabit sıcaklıkta reyhan kurutmada uçucu yağ kayıpları ortalama % 43,5 seviyesindedir.

86

Kademeli sıcaklıkta reyhan kurutmada uçucu yağ kayıpları ortalama %30,36 seviyesindedir. Diğer taraftan, karıĢtırma ve havalandırmanın olmadığı kurutma denemelerinde uçucu yağ kaybı olmamıĢtır. Bu durumda, doğrudan değmeli kurutucuda uçucu yağ kaybına sebep olan etken, karıĢtırmaya bağlı mekanik zedelenme olduğu tahmin edilmektedir.

Uçucu yağlarda gaz kromatografisi kullanılarak bileĢen analizleri yapılmıĢ ve reyhan bitkisi içerisinde çoğunlukta bulunan uçucu yağlar tespit edilmiĢtir. Reyhan bitkisi içerisinde linalool, eugenol, metil eugenol, δ_kodinen ve kadinol bileĢenleri tespit edilmiĢtir. Linalool ve eugenol uçucu yağları için Duncan testi uygulanarak kurutma programları arasında olası farklar tespit edilmiĢ ve Çizelge 4.12’de sonuçlar verilmiĢtir.

Çizelge 4.12. Doğrudan değmeli kurutucuda kurutulan reyhan yapraklarında bulunan uçucu yağ bileĢenleri (%)

KURUTMA PROGRAMI DENEME NUMARASI REYHAN BĠLEġENLERĠ LĠNALOOL EUGENOL SABĠT I. 32,83a 5,792 II. _31,05a 5,052 KADEMELĠ I. 26,70 a 4,752 II. _29,79a 9,011,2 DALGALI I. 30,11 a 3,942 II. _27,17a 7,561,2 KARIġTIRMA VE HAVALANDIRMA YAPILMADI I. _28,98a 8,381,2 II. _33,04a 8,241,2 YAġ I. 24,58 a,b 12,641 II. _16,67b 7,311,2

Linaool uçucu yağı arasındaki farklar (p<0,05) harflerle,

Çizelge 4.12 incelendiğinde, yaĢ örneklerin Linalool içerikleri arasında sayısal olarak bir fark olmasına rağmen istatistiki açıdan önemli sayılabilecek bir fark olmadığı bulunmuĢtur. Bir çok aromatik ve tıbbi bitkilerin uçucu yağ bileĢenlerinin, bitkilerin hasat dönemine (olgunluk dönemi) göre değiĢtiği bilinmektedir. Bu araĢtırmada yaĢ yaprakların birinci ve ikinci denemelerine ait linalool bakımından 7,91 puanlık bir değiĢim olmasına rağmen Duncan testi sonucunda aynı çıkmıĢtır. Bu durum, gerek örnek hazırlamada gerekse de bileĢen analizinde önemli hata kaynaklarının varlığını göstermiĢtir. Diğer taraftan kurutma iĢlemi, farklı miktarlarda olmakla birlikte linalool içeriğini arttırıcı bir etkisi olmuĢtur. Kurutma iĢlemleri sonunda linalool içeriği % 16,67-24,58’den % 26,70-33,04’ye kadar yükselmiĢtir. Sabit sıcaklıkta kurutma denemelerinde linalool içeriği sayısal olarak en yüksek değerini almıĢ olmakla birlikte, diğer kurutma denemeleriyle arasında istatistiki açıdan bir fark yoktur.

Birinci ve ikinci tekerrüre ait yaĢ örneklerin eugenol içerikleri arasında önemli bir sayısal fark olmasına rağmen istatistiki olarak birbirinden farklı bulunmamıĢtır. Bu farklılığın sebebi hasat zamanındaki farklılıklardan ve/veya örnek alırken oluĢan varyasyondan kaynaklanabilir. Bazen reyhan bitkisinin içerisindeki genetik farklılıklardan dolayı aynı tarladaki ve aynı çeĢit içerisinde uçucu yağ bileĢenlerinde fark olabilmektedir. KurutulmuĢ örneklerin eugenol içeriği % 3,94 ile 9,03 arasında değiĢmiĢtir. Kurutma programlarından elde edilen kurutulmuĢ reyhan örneklerinin eugenol içeriğinde önemli bir farklılık bulunmamıĢtır. KarıĢtırma ve havalandırmanın yapılmadığı kurutma denemesinde eugenol içeriğinin nispeten daha yüksek olması, kuruyan reyhan örneklerinin daha az hava ile temas etmesinden kaynaklanabilir. YaĢ örneklerin birinci tekerrürü ile bazı kurutma denemelerine ait eugenol oranları arasında istatistiksel bir fark olduğu tespit edilmiĢtir.

5. SONUÇ VE ÖNERĠLER

GeçmiĢten günümüze tıbbi ve aromatik bitkiler, insan sağlığının iyileĢtirilmesi/korunması ve yiyeceklere aroma kazandırılması için yaygın olarak kullanılmaktadır. Tıbbi ve aromatik bitkilerin çoğu hasat edildiklerinde yüksek nem içeriğine sahip olup, hemen kurutulmaları veya bir baĢka yöntemle iĢlenmeleri (uçucu yağlarının çıkarılması gibi) gerekmektedir. Bu bitkilerin en önemli kalitesel özelliklerinden olan uçucu yağ içeriği ve bileĢenleri; genetik yapı, uygulanan tarımsal yöntemler ve hasat sonrası iĢleme yöntemlerinden büyük oranda etkilenmektedir. GeçmiĢten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kurutulmasında, sergi yerlerinde açık hava Ģartlarında doğal kurutma yaygın olarak kullanılmaktadır. Hasat sonrası ilk nem içeriklerinin yüksek olması ve doğal kurutmanın tamamen çevre Ģartlarına bağlı olması sebebiyle, kurutulan bitkisel materyallerin kalitesi değiĢken olmaktadır. Çoğu zaman yetersiz kurutma sebebiyle bitkiler üzerinde mikrobiyal aktiviteler artmakta, bitki içerisinde biyokimyasal bozuĢma reaksiyonları hızlanmakta ve insan sağlığında tehdit oluĢturabilecek, albenisi kaybolmuĢ ürün elde edilmektedir. Bu gerçekler, tıbbi ve aromatik bitkilerin kurutucularda kontrollü Ģartlar altında kurutulmasının bir zorunluluk olduğunu ortaya koymaktadır.

AraĢtırma kapsamında doğrudan değmeli kurutucunun tasarımı ve imalatı yapılmıĢtır. Denemelerde, reyhan (Ocimum basilicum) bitkilerinin yaprak ve dallarının ilk nem içeriklerinin ve kurutma sonrası son nem içeriklerinin farklı olduğu belirlenmiĢtir. Reyhanın yapraklarının ilk nem içeriği (~%87) dallardan (~% 84) yüksek olmuĢtur. Reyhan bitkisinde, bitkinin ticari değeri olan kısmının sadece yaprakları olduğu durumlarda, yaprakların kuruma süresince nem içerikleri takip edilmeli ve son nem seviyesine eriĢtiğinde kurutma iĢlemi tamamlanmalıdır. Dalların, son nem seviyesine düĢmesi beklendiğinde ise yapraklar aĢırı kurumaya bağlı uçucu yağ kayıpları artabilmekte ve tüketilen enerji miktarı yükselmektedir. AraĢtırma süresince yaĢanan zorluklardan bir tanesi de anlık nem tayininde yaĢanan zorluklardır. Standart nem tayininde etüv kullanılmakta ve 24 saat sürmektedir. Kurutuma iĢleminin yaprakların tavsiye edilen son nem seviyelerinde tamamlanabilmeleri için yaprakların nem içeriğinin kısa sürede tayin edilmesi zorunludur.

Bu sebeple kurutucuya, içerisine bitki doldurulmuĢ delikli kap yerleĢtirilerek bitki örneklerinin nem değiĢimi takip edilmiĢtir. Sonuçlar, delikli kap içerisine konan örneklerin serbest kuruyan örneklerden çok daha yavaĢ nem kayıp ettiğini göstermiĢtir. Anlık nem tayininde mikrodalga kullanılmıĢ ve örneklerin nem içerikleri büyük doğrulukla tespit edilmiĢtir. Mikrodalgada nem tayinin standart yöntem olarak kullanılması için daha ayrıntılı bilimsel çalıĢmalara gerek bulunmaktadır.

Doğrudan değmeli kurutucuda reyhan kurutma denemelerinde dört farklı kurutma programı kullanılmıĢtır. Denenen kurutma programları sabit sıcaklıkta karıĢtırma/ havalandırmanın yapıldığı kurutma, dalgalı sıcaklıkta karıĢtırma/havalandırmanın yapıldığı kurutma, kademeli sıcaklıkta karıĢtırma/havalandırmanın yapıldığı kurutma ve kademeli sıcaklıkta karıĢtırma/havalandırmanın yapılmadığı kurutmadır. Sabit sıcaklıkta kurutmada, sabit sıcaklıktaki su kurutucu tabanında dolaĢtırılmıĢ ve karıĢtırma/havalandırma arabası belirli aralıklarla otomatik çalıĢarak kuruyan materyali karıĢtırmıĢ ve havalandırmıĢtır. Kuruyan ürüne enerji geçiĢi, iki türlü olmuĢtur. Bunlar: ısıtılmıĢ sudan kurutucuya ve kuruyan ürüne temas yoluyla ısı iletimi, bakır boruya temas eden havanın akımıyla oluĢan ısıl taĢınımdır.

Sabit sıcaklıkta kurutma denemelerinde kurutucu masası tabanında ve kurutucuya su giriĢ/çıkıĢ bölümlerinde ölçülen havanın sıcaklığı, denemeler arasında değiĢmekle birlikte 34,21°C ile 42,54 °C aralığında olmuĢtur. Suyun sıcaklığı sabit olmakla birlikte ölçülen sıcaklıklar arasında oluĢan bu farklıklara, sıcaklık/bağıl nem algılayıcısının bakır boruya temas durumunun sebep olduğu düĢünülmektedir. Bakır borular arasında 85 mm aralık bulunduğu için, bakır borudan uzaklaĢtıkça havanın sıcaklığı değiĢmektedir. Doğrudan değmeli kurutucuda oluĢan sıcaklık farklılıkları sebebiyle heterojen kurumanın önüne geçebilmek için kuruyan materyalin karıĢtırılması ve havalandırılması gerekmektedir.

Kademeli sıcaklıkta kurutma denemelerinde ise kurutma masası tabanında ölçülen hava sıcaklıklarının su sıcaklığının kademeli artıĢıyla yükseldiği gözlenmiĢtir.

90

Fakat, gerek ısı geçiĢi/hava akıĢının çoklu etkenlere bağlı olması ve dinamik bir yapıya sahip olması sebebiyle ölçülen hava sıcaklıklarında farklı değiĢimlerin meydana geldiği gözlemlenmiĢtir.

Doğrudan değmeli kurutucuda reyhan kurutma süreleleri 24 ile 33 saat arasında değiĢmiĢtir. En kısa kuruma süresi kademeli sıcaklıkta ve dalgalı sıcaklıkta kurutma denemelerinde elde edilmiĢtir. IsıtılmıĢ suyun sıcaklığının yüksek olması ve karıĢtırma iĢlemi reyhanın kurumasını hızlandırmıĢtır.

Doğrudan değmeli kurutucuda kurutulan reyhan yapraklarının kuruma eğrileri oluĢturulmuĢ ve farklı ince tabaka kuruma modelleriyle tanımlanmıĢtır. Modellerin tahminleme iyilikleri beĢ farklı kritere göre tanımlanmıĢtır. Kriterlerden bir tanesi olan ortalama yüzde hatanın (MPE), kurumanın sonlarına doğru nem oranı değerlerinin sıfıra çok yaklaĢması sebebiyle tahminlemede yapılan hatayı çoğaltarak modellerin performansı konusunda yanlıĢ bilgilendirdiği görülmüĢtür. Bu sebeple, ortalama yüzde hata kriteri matematiksel kuruma modellerinin kıyaslanmasında kullanılmamıĢtır. Ġleride yapılacak benzer çalıĢmalarda kullanılması tavsiye edilmemektedir. Diğer dört kriter olan p-değeri, belirtme katsayısı (R2), ortalama taraflılık hatası (MBE) ve ortalama kareler hatası kökü (RMSE) değerleri; Page eĢitliği ve Logaritmik modelin birbirine yakın tahminleme baĢarısına sahip olduğunu göstermiĢtir. Dört parametreye sahip olan iki terimli matematiksel kuruma modeli en düĢük tahminleme baĢarısına sahip olmuĢtur.

Modellerin tahminleme baĢarısına, parametre sayılarından daha çok matematiksel yapıları etki etmiĢtir. Page eĢitliğinin Logaritmik modelden daha az parametreye sahip olması ve kısmen daha iyi tahminleme baĢarısı göstermesi sebebiyle, kuruma eğrilerinin tanımlanmasında kullanımı uygun bulunmuĢtur. Daha önce yapılmıĢ birçok çalıĢmada da en uygun model olarak Page eĢitliği seçilmiĢtir ( Arabhosseini ve ark., 2009; Demir ve ark., 2004).

Doğrudan değmeli kurutucuda kurutulan reyhan yapraklarının renklerinde önemli değiĢimler meydana gelmiĢtir. Kurutmadan en fazla yaprakların parlaklık (L*) ve yeĢil/kırmızılık (a*) değerleri etkilenirken, sarılık/mavilik (b*) değeri ise daha az etkilenmiĢtir. Uygulanan sıcaklık profilleri, renk değiĢimine birbirlerine farklı etkiler yapmamıĢtır. Diğer taraftan ise doğrudan değmeli kurutucuda karıĢtırma/havalandırma iĢleminin yapılmaması renk değiĢimini azaltmıĢtır. Reyhan yapraklarının renklerinde meydana gelen değiĢimler, hesaplanan renk kriterlerine (kroma değeri, hue açısı, toplam renk değiĢimi ve kahverengileĢme indeksi) ait değerleri de etkilemiĢtir. Kurutma iĢlemi reyhan yapraklarında kararmaya sebep olmuĢtur. Meydana gelen renk değiĢimine kuruma süresinin uzun olması ve ürün yapraklarında meydana gelen mekanik zedelenmelerin etkili olduğu tahmin edilmektedir. Sosyal (2000) yaptığı araĢtırmada nane (Mentha piperata) yapraklarının renginin kurutma esnasında karardığını rapor etmiĢtir. 60 °C ve daha üzeri sıcaklıklarda kararma daha çok artmıĢtır. Kurutmadan ençok etkilenen renk kriterlerinin parlaklık (L*) ve yeĢillik/kırmızılık olduğu rapor edilmiĢtir. 45 °C kurutma havası sıcaklığında kurutulan nane yapraklarının parlaklık (40,40’dan 36,54’e) ve yeĢillik (-11,05’den -6,63) değerlerinde çok az bir değiĢimin olduğu ifade edilmiĢtir.

Bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin mikrodalga fırında çok kısa sürelerde kurutularak renk değiĢiminin önlendiği halihazırda rapor edilmiĢtir (AlibaĢ, 2007; Arslan ve Özcan, 2008). Fakat, mikrodalga fırında kurutma iĢleminin uçucu yağ oranını fazlaca azaltması, mikrodalga yardımıyla tıbbi ve aromatik bitkilerin kurutulmasındaki en büyük engeldir (Heindl ve Müller, 2007; Jaganmohan Rao ve ark., 1998). Mikrodalga kurutma sonunda, yaprak yüzeyinin yapısı değiĢime uğramaktadır (Therdthai ve Zhou, 2009). Bu değiĢimin uçucu yağ kayıplarını artırdığı tahmin edilmektedir. Doğrudan değmeli kurutucuda tıbbi ve aromatik bitkilerin kurutulmasında karĢılaĢılan en büyük sorunun renk değiĢimi olduğu görülmektedir. Mekanik zedelenmenin ve kuruma sürelerinin renk değiĢimine olan etkileri ayrıntılı olarak araĢtırılmalıdır.

Kurutma iĢlemlerinde büyük miktarlarda enerji tüketilmektedir. Enerji masraflarının azaltılması, kurutma iĢleminin daha ekonomik olması ve enerji tasarrufu sağlanması açısından çok önemlidir.

92

Genelde enerji tüketimin az olduğu kurutma yöntemlerinde ürün kalitesi düĢük ve kuruma süreleri uzun olmaktadır. Bu duruma en güzel örnek, sergilerde açık havada yapılan doğal kurutma iĢlemleridir. Yüksek kaliteli ürün istenmesi durumunda kurutma iĢleminin enerji ve yatırım masrafları artmaktadır. Bu çalıĢmada farklı kurutma metodu (sıcak havayla kurutma ve temas yoluyla kurutma) ve sıcaklık profilleri kullanılarak enerji tasarrufu sağlanmaya çalıĢılmıĢtır. Doğrudan değmeli kurutucuda 15 kg reyhanın kurutulmasında harcanan enerji 32,64 ile 45,6 kWh arasında değiĢmiĢtir. Enerji tüketimini, kuruma süresi kurutma sıcaklığından daha fazla etkilemiĢtir.

Kurutma iĢlemlerindeki enerji kullanım etkinliği iki farklı özgül enerji tüketimi kriteriyle değerlendirilmiĢtir. Çevre havası sıcaklığı ile ısıtılan havanın sıcaklığı arasındaki fark, birinci özgül enerji tüketim kriterinde (ÖET1) dikkate alınmazken, ikinci özgül enerji tüketim kriterinde(ÖET2) dikkate alınmıĢtır. ÖET2 kriteri farklı çevre koĢullarında yapılan kurutma denemelerine ait enerji kullanım etkinliklerinin kıyaslanması için daha uygun olduğu düĢünülmektedir. Doğrudan değmeli kurutuda 15 kg reyhanın kurutulmasında ÖET1 ve ÖET2 değerleri sırasıyla 2,79-3,32 kWh/kg su ve 0,16-0,20 kWh/(kg su°C) olmuĢtur. Kurutma masası tabanındaki havanın sıcaklığındaki bölgesel değiĢkenliklerin varlığından dolayı ÖET2 kriterinin kullanımı uygun bulunmamıĢtır. ÖET2 kriteri sıcak havayla kurutma yapan kurutucuların kıyaslanmasında kullanımı tavsiye edilmektedir. Adaçayı kurutmada, kurutma havası sıcaklığının 30 °C’den 40 °C’ye yükseltilmesi, enerji tüketimini 3,61 kWh/kg kuru adaçayı değerinden 11,67 kWh/kg kuru adaçayı değerine yükseltilmiĢtir. Kurutma havası sıcaklığının 45 °C’ye yükseltilmesi enerji tüketimini 6,11 kWh/kg kuru adaçayı değerinden 3,61 kWh/kg kuru adaçayı değerine düĢürmüĢtür (Müller, 2007). Enerji tüketimindeki bu düĢüĢe kuruma süresinin kısalması etkili olmuĢtur. Yığın halindeki nane bitkisinin sıcak havayla kurutulmasında özgül enerji tüketimi 2,53 ile 3,89 kWh/kg su aralığında olmuĢtur (Martinov ve ark., 2006). Yığın kalınlığının 60 cm’den 40 cm’ye düĢürülmesi özgül enerji tüketimini 2,69 kWh/kg su değerinden 3,89 kWh/kg su değerine yükseltmiĢtir (Martinov ve ark., 2006). Tepsili kurutucuda nane kurutmada özgül enerji tüketim değerleri 1,39 ile 1,7 kWh/kg su arasında değiĢmiĢtir (Soysal, 2000).

Özgül enerji tüketim değerlerinin nispeten daha düĢük olmasının sebepleri, kurutucudan çıkan havanın tekrar kullanımı, son nem seviyesinin % 14,5 (y.b.) olması ve çevre havası sıcaklığının yüksek olmasıdır.

Taze reyhan örneklerinin uçucu yağ oranları 0,83-0,85 ml/100 g kuru madde bulunmuĢtur. Doğrudan değmeli kurutucuda reyhan kurutma iĢlemi, reyhanın uçucu yağ oranı ortalama %30,36-43,5 oranında azaltmıĢtır. KarıĢtırmanın yapılmadığı denemelerde uçucu yağ kaybı olmamıĢtır. KarıĢtırmaya bağlı mekanik zedelenmenin uçucu yağ kaybını artırdığı düĢünülmektedir. 45 °C’ ye kadar ısıtılmıĢ havayla veya dondurarak kurutma yöntemiyle kurutulan reyhan yapraklarında sırasıyla %28,6 ve % 27,4 oranlarında uçucu yağ kaybı olmuĢtur (Diaz-Maroto ve ark., 2004). Ortalama sıcaklığı 29°C olan çevre havasıyla reyhanların kurutulmasında uçucu yağ kaybı çok daha az (% 13,6) olmuĢtur (Diaz-Maroto ve ark., 2004).

Taze reyhan örneklerinin uçucu yağ içerisinde iki bileĢenin, çok büyük oranlara sahip olduğu görülmüĢtür. Bu bileĢenler; linalol (% 16,67-24,58) ve eugenol (7,31-12,64)’dur. Doğrudan değmeli kurutucuda reyhanın kurutulması genel olarak linalol oranını (% 26,70-33,04) artırırken eugenol (% 3,94-9,01) oranını azaltmıĢtır. 50-60 °C’deki sıcak havayla reyhanın kurutulması, yapraklarının linanool içeriğini en üst seviyeye çıkardığı önceki bir çalıĢmada da rapor edilmiĢtir (Soares ve ark., 2007).

Tekerrürler arasındaki bileĢen oranlarında önemli değiĢimlerin olduğu görülmüĢtür. Bu farklılığın, hasat edilen reyhan bitkisinin olgunluklarındaki değiĢimlerden kaynaklandığı düĢünülmektedir.

KAYNAKLAR

Akpınar, E.K., 2006. Mathematical modelling of thin layer drying process under open sun of some aromatic plants. Journal of Food Engineering, 77, 864-870.

AlibaĢ I., 2007. Energy Consumption and Colour Characteristics Of Nettle Leaves During Microwave, Vacuum and Convective Drying, Biosystems Engineering, 4, 96, 495-502.

Anwar M., Patra, D.D., Chand S., Alpesh K., Naqvi A.A., Khanuja S.P.S., 2005. Effect of Organic Manures And Ġnorganic Fertilizer on Growth, Herb and Oil Yield, Nutirent Accumulation, and Oil Quaility of French Basil, Communications in

Soil Science and Plant Analysis, 36, 1737-1746.

Arabhosseınnı A., Huisman W., Boxtel van A., Müller J., 2009. Modeling of Thin Layer Drying of Tarragon (Artemisia dracunculus L.), Industrial Crops and

Products, 29, 53-59.

Arslan D., Ozcan M.M., 2008. Evaluation of drying methods with respect to drying kinetics, mineral content and colour characteristics of rosemary leaves, Energy

Conversion and Management, 49, 1258-1264.

Asekun O.T., Grierson D.S., Afolayan A.J., 2007. Effects of drying methods on the quality and quantly of the essential ail of Mentha longifolia L. subsp. Capensis. Food Chemistry 101, 995-998.

Baydar, H. 2005. Tıbbi, Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayın No:55.

Bent S., Ko R., Commonly Used Herbal Medicines in the United States: A review. The

American Journal of Medicine, 116, 478-485, (2004).

Cesare L.F., Forni E., Viscardi D. and Nani R.C., 2003. Changes in the chemical composition of basil caused by different drying procedures. Agric. Food Chem. 51, 3575-3581.

Demir V., Günhan T., Yağcıoğlu A.K., Değirmencioğlu A., 2004. Mathematical Modeling and the Determination of Some Quality Parameters of Air-dried Bay Leaves, Biosystems Engineering, 88, 325-335.

Diaz-Maroto, M.C.,Palomo, E.S., Castro, L., Vinas M.A.G., Perez-Coello, M.S. 2004. Changes produced in the aroma compounds and stuructural integrity of basil (Ocimum basilicum L.) during drying. J. Sci. Food Agric. 84:2070-2076.

Doymaz, Ġ., 2006. Thin-layer drying behaviour of mint leaves. Journal of Food Engineering, 74, 370-375.

ErgüneĢ G., Tarhan S., 2006. Color retention of red peppers by chemical pretreatments during greenhouse and open sun driying. Journal of Food Engineering. 76:446- 452.

Halvorsen B.L., Holte K., Myhrstad M.C.W., Barikmo I., Hvattum E., Remberg S.F., Wold A-B., Haffner K., Baugerod H., Andersen L.F., Moskaug J.O., Jacobs D.R., Blomhoff R., 2002. A Systematic Screening of Total Antioxidants in Dietary Plants. J. Nutr, 132, 461-471.

Hatay, A., 2000. Hatay yöresinde doğal olarak yetiĢen oğul otu (Melissa officinalis L.)’ nda farklı hasat dönemlerinin ve kurutma yöntemlerinin uçucu yağ miktarına etkilerinin araĢtırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Antakya.

Heındl A.G.W., Müller J., 2007. Microwave Drying of Medicinal and Aromatic Plants,

Stewart Postharvest Review, 4, 5, 1-6.

Jaganmohan Rao I., Singh M., Raghavan B., Abraham, K.O., 1998. Rosemary (Rosmarinus officinalis L.): Impact of Drying On Its Flavor Quality, Journal of Food Quality, 21, 107-115.

Kennedy J., 2005. Herb and Sublement Use in the US Adult Population. Clinical

Therapeutics, 27:1847-1858.

Kocabıyık, H., Demirtürk B.S., 2008. Nane yapraklarının infrared radyasyonla kurutulması. Onsekiz Mart Üniversitesi. Tarım Makinaları Bölümü, Çanakkale.

Koller, W.D. and Raghavan, B., 1995. Quality of dried herbs. Poster presented at the 9th World Congress of Food Science and Tecknology, Budapest, Hungary.

Lange D., 2005. International Trade in Medicinal and Aromatic Plants (Chapter 11). In: (Editörler: R.J. Bogers, L.E. Craker, D. Lange) Proceedings of the Frontis Workshop on Medicinal and Aromatic Plants, Wageningen, The Netherlands. Martınov M.; 2006. Adamovic, D.; Ruzic, D.; Abrel, D. Investigation of medicinal

plants drying in batch dryers- quality and energy characteristics. Energy Efficiency and Agricultural Engineering (EE &AE 2006), Rousse, Bulgaria, June 7-9.

Marotti, M., Piccaglia, R., Giovanelli, E., 1996. Differences in essential oil composiyion of basil ( Ocimum basilicum L.) Italian cultivars related to morhological

characteristics.J.Agric.Food Chem.44, 3926-3929.

Mcguırer.G., Reporting of objective color measurements, HortScience, 27, 1254-1255, (1992).

MengeĢ, O.Y., Ertekin, C., 2007. ViĢne kurutmada kurumanın çeĢitli modellerle açıklanması. Journal of Food Engineering, 77, 119-125.

Müller, J., Heindl, A., 2005. Drying of medical plants (Chapter 17). In: (Editörler: R.J. Bogers, L.E. Craker, D. Lange) Proceedings of the Frontis Workshop on Medicinal and Aromatic Plants, Wageningen, The Netherlands, 17-20.

Müller, J., 2007. Convective drying of medicinal,aromatic and spice plants:a review. Hohenheim Üniversitesi, Germany.

Özcan, M., Arslan, D., Ünver, A., 2005. Effect of drying methods on the mineral content of basil (Ocimum basilicum L.). Journal of Food Engineering. 69:375- 379.

Öztekin, S., Soysal, Y., 2001. Çiçeğin yararlanılan aromatik bitkiler için tasarlanan bir raflı kurutucu Çukurova II.Tarımsal Mekanizasyon 19. Ulusal Kongresi Bildiri Kitabı pp:357-362 ISBN:975-442-075-0 Erzurum.

Rocha, T., Lebert, A. and Marty-Audouin, C., 1993. Effect of pretreatments and drying conditions on drying rate and colour retention of basil (Ocimum basilicum). Lebensm.-Wiss. u.-Technol. 26:456-463.

Rohloff, J., Dragland, S., Mordal, R., Iversen, T-H., 2005. Effect of harvest time and drying method on biomass production, essential oil, and quality of peppermint (Mentha piperita L.) J. Agric. Food Chem. 53:4143-4148.

Romagnolı B., Menna V., Gruppioni N., Bergamini C., 2007. Aflatoxins in Spices, Aromatic Herbs, Herb-teas, and Medicinal Plants Marketed in Italy, Food

Control, 18, 697-70.

Sağdıç O., Özcan M., 2003. Antibacterial Activity of Turkish Spice Hydrosols, Food

96

Soares R.D., Chaves M.A., da Silva A.A., da Silva M.V., Souza B.D., 2007. Influence of Drying Temperature and Air Velocity Related to Essential Oil and Linalool Contents of The Basil (Ocimum basilicum L.). Ciencia E Agrotechnologia, 4, 31, 1108-1113.

Soysal, Y., 2000. ĠĢletme ölçeğinde çeĢitli tıbbi ve aromatik bitkilerin kurutulmasına yönelik bir araĢtırma. Çukurova üniversitesi. Tarım Makinaları Anabilim Dalı, Adana.

Strumillo, C., Jones, P.L. and Zylla R., 1995. Energy aspects in drying in: Handbook of Industrial Drying, Marchel Deccer Inc., Edited by Arun S. Mujumdar. Vol:2 pp.1241-1275.

Tanko H., Carrier D.J., Duan L. and Clausen E., 2005. Pre- and post-harvest processing of medicinal plants. Plant Genetic Resources, 3(2); 304-313.