Tablo 4.5 Walt Disney konser salonu genel bilgiler Genel bilgi
Ana kullanım alanı Konser salonu
Đnşa Periyodu ve yeri 1999-2003 / South Grand Ave, Los Angeles, USA
Taşıyıcı Sistem Tipi Çelik çerçeve
Tasarım
Mimari Tasarım Frank Owen Gehry
Đnşaat mühendisi Dowco Consultants Ltd.
Akustik sistem Nagata Acoustics Inc.
Yapı elemanı
Bina yüzeyi Paslanmaz çelik kaplama
Çatı Paslanmaz çelik kaplama
Şekil 4.23 Walt Disney Konser Salonu giriş cephesi, Gehry Partners
Los Angeles Müzik Merkezi’ne ait üçüncü salon olan Walt Disney Concert Hall’in tam adresi 111 South Grand Avenue, Los Angeles’dir. Hope Street, Grand Avenue, 1st Street ve 2nd Street caddelerinin kesiştiği bölgede yer alan bu konser salonunun en büyük fonksiyonu 2.265 kişilik konser salonudur. Birçok başka yan hizmetleri de olan bina Los Angeles Filarmoni Orkestrası’na ve Los Angeles Büyük Korosu’na ev sahipliği yapmaktadır. Walt Disney’in eşi Lillian Disney’in 1987
yılında hem Los Angeles sakinlerine hem de kocasına adadığı bu projenin tasarlanması fikri doğmuş. Frank Gehry’nin tasarladığı bu konser salonu 23 Ekim 2003 tarihinde resmen açılmıştır. Salonun akustik tasarımı ise Yasuhisa Toyota tarafından gerçekleştirilmiştir. Başlangıçta, 100 milyon dolara 1992 yılına bitmesi düşünülen yapı, 274 milyon dolara on beş yıl sonra tamamlanmış. Bu zor süreçte, tasarım değişmiş, farklı malzemeler dahil edilip, proje son formunu almıştır.
Şekil 4.24 Walt Disney Konser Salonu zemin kat planı, Gehry Partners
Temel öğesi, bir dış meydan üzerine doğru taşan, eğilmiş bir metal iskeletle kaplı kütlesel bir fuayedir. Yapı yükseldikçe dış metal yüzeyler bir basamak arkaya çekilerek, ziyaretçilerin tırmanıp yürüyebileceği platformlar sağlar; yüzeylere yakınlaşan, bu balkonlar kent merkezinin panoromik manzaralarını sunar. Balkonlar, yapı çevresinde, ikinci katta yer alan Garden Plaza'da başlayıp yine orada biten bir hat oluşturur. Bu taş kaplı teraslandırılmış Garden Plaza'da, iki küçük anfitiyatro ve bir çeşme bulunur. Ziyaretçiler, kıvrımlı ana giriş merdivenini çıktıktan sonra içeriye, dış metal cephenin eteklerinden süzülerek girerler. Ana lobi mekanında, 6.5 metre
yüksekliğinde, içine aydınlatma ve havalandırma elemanları gizleyen ağacı anımsatan kolonlar bulunur. Her zaman kamuya açık olan bu mekan, caddenin paralelinde uzanır ve gün boyunca iyi havalarda katlanabilen cam panellerin kalkmasıyla Grand Avenue'ye doğru yayılır. (Bekiroglu, 2003)
Şekil 4.25 Walt Disney Konser Salonu oditoryum kesiti, Gehry Partners
Kimi kullanıcılar için bu sosyal çevre, işlerine giderken kullandıkları bir geçiş mekanına dönüşebilir, kullanıcılar caddeden ya da otopark alanından giriş yaparak kafeye, bilet gişesine, restorana, hediyelik eşya dükkanına gidebilir ya da hiç bir aktiviteye katılmadan sadece bu mekanda vakit geçirebilirler. Bu sosyal ortam, yapının sadece entellektüel sanat ve izleyenlerine ev sahipliği yaptığı diğer konser salonlarının aksine günlük hayatın bir parçası olarak kullanılabilmesine olanak tanır. Lobileri geçtikten sonra, içeride, merkezi sahneyi 360° derece çevreleyen 2.265 kişilik bir oditoryum saklıdır. Sahnenin merkezde yer alması ve oturma alanlarının sahneye çok yakın mesafede olması, samimi bir ortam yaratmıştır.
Walt Disney konser salonunun yapısı, iki parçadan oluşur. Đlk parça, 1992 ve 1996'ın arasında yedi kat aşağıda inşa edilen garajdır. Đkinci parça, 2000 ve 2003 yılları arasında inşa edilen beş katlı, konser salonunun olduğu yukarıdaki bölümdür. Aşağıdaki otoparkın yapısal sistemi, betonarme plak döşemelerin sütunlarla birbirine bağlı olduğu düz döşeme tasarımından oluşur. Döşemeler, ön gerilimlidir ve en üst döşeme hariç 9-11 inç kalınlığındadır. En üst yer döşemesi ise 45 inç kalınlığındadır.
Şekil 4.27 Walt Disney Konser Salonu, çelik iskelet sistem üzerine kurulan paslanmaz çelik levha detayları, (http://rebes.info/resources/dch+composite)
Gehry tarafından ilk başta kireçtaşı olarak tasarlanan WDKS 'nin, daha sonra işverenin metal malzemesini tercihi ve bütçe kısıtlamaları nedeniyle, dış kaplaması işlenmiş paslanmaz çelikle değiştirilmiştir. 2005 yılında yapının paslanmaz çelik cephesi sürücülere ve yerel sakinlere rahatsızlık veren yansıtıcı etkisini azaltmak için püskürtülen kumla matlaştırılmıştır.Günün saatine göre yapı, ışığı farklı yansıtan dış yüzeyiyle beklenmedik etkiler doğurur ve her seferinde ziyaretçileri farklı bir görsel deneyim sunarak onlara sürpriz yapar. Vakıf sahiplerinin odası diye anılan kütle, parlak ve ayna gibi yansıtıcı yüzeyiyle genel yapıdan ayrışır. Bu burkulmuş dış
yüzey interaktif bir etki oluşturup çevreyi, deforme ederek yeniden bizlere yorumlar. (Bekiroglu, 2003)
Şekil 4.28 Oditoryum Đç Mekan ve Üç Boyutlu Modeli, Gehry Partners
Mimarisinin yanı sıra, konser salonunu başarılı kılacak olan bir diğer unsur da akustik özellikleridir. Projenin başından beri Gehry ile birlikte çalışan Japon akustik danışmanı Yasuhisa Toyota'nın önerileri üzerine tavanın ahşap bantlarını eğerek ideal ses elde edilmiştir. Salon inşa halindeyken, bazı müzik testleriyle akustik optimizasyonu artırmak amacıyla, bantların açıların ve ahşap yüzeylerin konumlarının ince ayarları yapılmıştır. Dıştan gelecek sese karşı yalıtım için ise salon iki kat alçı duvarla çevrelenerek izole edilmiştir. Oditoryumun iç kaplaması bal renkli Douglas köknar kerestesinden yapılmış panellerden oluşur. Asılı bir kumaş gibi duran ahşap tavan, orkestranın 150 metre üzerinde yüzer. Ritmik yerleştirilmiş ahşap bantlar ve gizli çatı ışıklıkları ile indirekt gün ışığının içeri alınmıştır. (Bekiroglu, 2003)
Gehry nin tasarladığı Walt Disney konser salonu mimarın bilgisayar teknolojisini geniş kullanımını ile yapılabilmiştir. CATIA'in kullanımı olmadan (Bilgisayar- yardımcılı üç boyutlu etkileşimli uygulama), konser salonunun inşası, imkansız olmuş olacaktı. Havacılık ve araba tasarımı endüstrileri için geliştirilmiş olan Fransız yapımı CATIA adlı programı ile bu tarz geleneksel olmayan tasarımların üretimi ve imalatı mümkün kılınmıştır. Söz konusu yazılım, ileri karmaşık yüzey anlayışı ile malzeme kapasitesini sayısal olarak kontrol eder ve inşa giderlerinin düşmesine yardımcı olur. Mimar artık maketlerini yapıp bilgisayara doğrudan girebilmektedir.
Böylelikle çalışma maketlerine tamı tamına uyan karmaşık uygulama çizimleri üretebilmektedir. Bilgisayar, biçimlerini oluşturmada ayrılmaz bir bileşen değil, Gehry’nin öngörülerinin yaşama geçebilmesi için bir araç işlevini görmektedir.
Şekil 4.29 Walt Disney Konser Salonu yapının üç boyutlu modeli, Gehry Partners
Konser salonunun sayısal teknolojiler kullanılarak tasarım ve üretim süreci şöyle gelişmiştir; Başlangıç olarak Gehry bir skeç yapmıştır. Sonra tasarım ekibi kil, plastikten, ve diğer malzemelerden elleriyle fiziksel bir model yapmış. Yüzeylerin tasarımı, bu modellerde sonuçlandırıldığı zaman, lazerin kullanılmasıyla CATIA' ya aktarılmıştır. Bu süreç, fiziksel modelin her yüzeyi boyunca lazer kalem rehberliğinde yapılmıştır. Birçok düzeltmeyle, tasarım ekibi, onun neredeyse tam olarak, fiziksel şekilde gözüktüğü gibi bilgisayarda 3D modelini oluşturmuşlardır. Program ayrıca yüzeyden yüzeye daha iyi bir geçiş elde etmek için dış yüzeyleri yumuşatabilir. Bilgisayarda 3D model tamamlandığı zaman, CATIA gerçek ölçekte modele strüktürü ( I kesitli çelik elemanlarla) ekleyebilir. Đnşaat için gerçek boyutlar verilerek inşaatta kullanılacak materyallerin listesi oluşturulabilir. Programın bu yeteneği, tasarımcıya çelik kirişlerin tam boyutlarını, gerçek yaşamda 3D modelini inşa etmek için ihtiyaç duyulan malzemenin metrajını verir. Bu bilgi, ne kadar malzemenin ve emeğin, inşada ihtiyaç duyulacak olduğunu tam olarak tahmin etmeye ek olarak binanın fiyatını tahmin etmekte aşırı derecede değerlidir. Bu ayrıca inşa evresi esnasında inşaat sürecinide kolaylaştırır çünkü her parça, tam olarak kesilmiş ve etiketlenmiştir.