Diğer Eserler - SİYASÎ DURUM - Abdulkerîm el-Muderris ve Mevâhibu'r-Rahmân adlı eserinin nahiv

1.1. SİYASÎ DURUM

1.5.8. Diğer Eserler

1- el-Barakâtu'l-Ahadiyye fî Şerhi's-Samediyye: el-Muderris, bu eseri, 1340/1921 yılında telîf etmiştir.229

2- Manzûmetu'n-Nûr ve's-Sabâh: el-Muderris, bu eseri, 1346/1927 yılında kaleme almıştır.230

3- et-Tecvîdu'l-Manzûm bi'r-Recez: el-Muderris, bu eserinde tecvide dair bilgileri recez bahriyle nazmetmek suretiyle ele almıştır. Bu eser, 1348/1929 yılında telif edilmiştir.231

4- İkbâlnâme: el-Muderris'in bilgelikle ilgili olan bu eseri, manzum olarak kaleme alınmıştır.232_{Bu eser, 1354/1935 yılında telîf edilmiştir.}233

5- Bârân-ı Rahmet234_{: el-Muderris'in dinî meselelerle ilgili yazmış olduğu bu}

eseri, 1354/1935 yılında telîf edilmiş ve 1958 yılında da basılmıştır.235

6- Nâm-ı Hakîkât: el-Muderris bu eseri, 1362/1943 yılında telîf etmiştir.236

7- Bağç-ı Marifet: el-Muderris Kürtçe olarak kaleme aldığı bu eseri, 1373/1954 yılında telif etmiştir.237

228_{Bkz.: www.almaktabah.net/vb/showtheread.php.?t= 99067, 04.01.2016.} 229_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 225.}

230_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.} 231_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 225.} 232_{el-Muderris, ‘Ulemâunâ, s. 340.}

233_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 222.}

234_{el-Muderris, ‘Ulemâunâ, s. 340; Kûrkis‘Avvâd, Mu‘cemu'l-Muellifîne'l-‘Irâkîyyîn, c. II, s. 314.} 235_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 222.}

236_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.} 237_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.}

8- Manzûmetu't-Tecvîd: el-Muderris, tecvîd kurallarını ihtivâ eden bu eseri, 1373/1954 yılında kaleme almıştır.238

9- Cevâhiru'l-Ahkâm: el-Muderris, bu eseri, 1956 yılında kaleme almıştır. Bu eser, 1993 yılında basılmıştır.239

10- el-Vesîle fî Şerhi'l-Fadîle: el-Muderris, bu eseri, büyük âlim ve edebiyatçı seyyid Abdurrahîm el-Mevlevî'nin, din esaslarına dair nazmettiği ve iki bin otuz bir beyitten oluşan el-Vesîle adlı manzûm eserine şerh olarak kaleme almıştır.240_el-

Muderris'in 1376/1956 yılında telif etmiş olduğu bu eseri, 1972 yılında basılıp neşredilmiştir.241

11- Gulizâr-ı Hikmet: el-Muderris, bu eseri, 1377/1957 yılında telîf etmiştir.242 12- Vutâr-ı Ayn-ı Bu Rojân Heynı: el-Muderris'in Kürtçe olarak kaleme aldığı bu eseri, Cuma hutbelerini ihtivâ etmektedir. Bu eserde yer alan hutbeler, Arapça olarak yazılmış beraberinde Kürtçe tercümelerine de yer verilmiştir.243_{Bu eser, 1382/1962}

yılında kaleme alınmış ve 1970 yılında da basılmıştır.244

13- Nam-ı Bahtiyâr: el-Muderris, vaaz ve öğütleri içeren bu eseri, 1384/1964 yılında telîf etmiştir.245

14- Nûru'l-Kur'ân: el-Muderris, bu eserinde Kur'ân-ı Kerîm'in sûre ve âyetlerinin nüzul tarihleriyle ilgili bilgiler vermekte ve tecvit kurallarını zikretmektedir.246 el-Muderris'in 391/1971 yılında kaleme aldığı bu eseri, 1985 yılında basılıp neşredilmiştir.247

238_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.} 239_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 225.} 240_{el-Muderris, Ulemâunâ, s. 340-341.} 241_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 224.} 242_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.} 243_{el-Muderris, ‘Ulemâunâ, s. 339.}

244_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.} 245_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.} 246_{el-Muderris, ‘Ulemâunâ, s. 341.}

15- Miftâhu'l-Edeb: el-Muderris, bu eserinde, ahlâkla ilgili meseleleri ele alıp incelemektedir. el-Muderris, bu eseri, 1973 yılında telif etmiştir.248

16- Bahâr-u Gülizâr: el-Muderris, hem manzum hem de mensur olarak kaleme almış olduğu bu eserinde, öğüt, hikmet ve güzel ahlâk gibi konulara yer vermekte, bazı âyet ve hadîsleri de tefsîr ve tahlîl etmektedir.249_{Bu eser, 1977 yılında basılmıştır.}250

17- İsnâdu'l-A‘lâm ilâ Seyyidi'l-Enâm: el-Muderris, bu eserinde Hz. Peygamber (a.s)'e nisbet edilen isimleri zikretmektedir. Müellifin 1981 yılında kaleme almış olduğu bu eseri, 1983 yılında basılıp neşredilmiştir.251

18- Rîgeh-ı Rehber: el-Muderris, bu eseri, 1982 yılında kaleme almıştır. Bu eser, 1985 yılında basılmıştır.252

19- Mektûbât-ı Kek-ı Şeyh Ahmed: el-Muderris'in bu eseri, Şeyh Ahmed'in yazdığı mektupları ihtivâ etmektedir. Bu eser, 1984 yılında basılmıştır.253

20- Senâ-u Sukâla: el-Muderris'in 1986 yılında kaleme almış olduğu bu eseri, 1987 yılında basılmıştır.254

21- Tarîku'l-Cenne: el-Muderris'in bu eseri, 1987 yılında basılmıştır.255

22- İrşâdu'l-Enâm ilâ Ahkâmi'l-İslâm: el-Muderris'in İslâm'ın ahkâmıyla ilgili telif etmiş olduğu bu eseri, 1987 yılında kaleme almış ve bu eser, 1990 yılında da basılmıştır.256

23- Nam-ı Hoşyâr: el-Muderris'in 1988 yılında kaleme almış olduğu bu eseri, 1992 yılında basılmıştır.257

248_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 224.} 249_{el-Muderris, ‘Ulemâunâ, s. 339.}

250_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.} 251_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 225.} 252_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.} 253_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.} 254_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.} 255_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 222.} 256_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 225.} 257_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 221.}

24- er-Risâle ve Envâruhâ: el-Muderris, bu eserinde Hz. Peygamber (a.s.)'in risâletinden söz etmektedir. Müellifin bu eseri, 1989 yılında basılmıştır.258

25- Fevâidu'l-Vefâ': el-Muderris, bu eseri, Mevlevî'nin bir manzumesini şerh ve tahlîl etmek amacıyla yazmıştır. Bu eser, 1992 yılında kaleme alınmış ve 1995 yılında basılmıştır.259

26- Sosın-ı Kevser: el-Muderris'in vaaz ve öğüde dair olan bu eseri, 1419/1998 yılında kaleme alınmıştır.260

27- Munâcât ‘İnde Kâdi'l-Hâcât: el-Muderris'in bu eseri, munâcât ve duâları ihtivâ etmektedir.261

28- Şemâme-i Bındar: el-Muderris'in bu eseri, öğüt ve felsefe ile ilgili konuları ihtivâ etmektedir.262

29- Şerhu Fethi'l-Karîb263: el-Muderris, bu eseri, Fethu'l-Karîb adlı esere bir şerh olarak telîf etmiştir.

30- Risâletu Şimşîr Kârî: el-Muderris bu eseri, taklîd ve içtihâdı kabul etmeyenlere karşı bir reddiye olarak yazdığı belirtilmektedir.264_{Fakat bazı kaynaklarda}

bu eserin, Ayetullâh Muhammed el-Merdûhî es-Senendecî'nin Nesîmi Rostegarî adlı eserine bir reddiye olarak yazıldığı kaydedilmektedir.265

31- Şihâb-ı Semâ der Recm-ı Cinn: el-Muderris, bu eseri, Ayetullâh Muhammed el-Merdûhî es-Senendecî'nin Cinler Recm-i hakkında yazdığı Cânn Nâme adlı eserine bir reddiye olarak yazmıştır.266

258_{el-Bahrkî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 225.} 259_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.} 260_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.} 261_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 225.}

262_{el-Muderris, ‘Ulemâunâ, s. 341; el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 222.} 263_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 222.}

264_{el-Muderris, ‘Ulemâunâ, s. 339.}

265_{el-Bahrakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.} 266_{el-Bahriakî, Hayâtu'l-Emcâd, c. II, s. 223.}

32- Fuyûdât-ı Hudây-ı Zû'l-Minen: el-Muderris, bu eseri, Ayetullâh Muhammed el-Merdûhî es-Senendecî'nin Yezdan ve Ehrimen adlı eserine bir reddiye olarak kaleme almıştır.267

İKİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK MEVÂHİBU'R-RAHMÂN

Mevâhibu'r-Rahmân, Abdulkerîm el-Muderris'in, tefsir alanında Arapça olarak

kaleme aldığı en büyük ve en önemli eseridir. Müellif, bu eserinde, Kur'ân-ı Kerim'i baştan sona kadar kolay ve anlaşılır bir dille tefsîr etmiştir. Müfessirin, bu eserini okuyan kişi, onun çok yönlü ve büyük bir âlim olduğunu fark edecektir. Çünkü onun bu eseri, tefsîr ile ilgili gerekli bütün ilimleri ihtivâ etmektedir. Nitekim el-Muderris, bu eserinde, âyetlerin kıraât vecihlerine değinmiş, 268 âyet ve sûrelerin nüzûl sebeplerini zikretmiş,269_{nazil oldukları yer ve çevre hakkında bilgi vermiş ve onların hangisinin}

Mekkî veya Medenî olduğunu belirtmiştir.270_{Müellif, fıkıh, hadis, âkâid ve kelâm}

ilimlerinde derin bir âlim olduğundan dolayı bu eserinde sahîh kaynaklardan naklettiği rivâyetlere çokça yer vermiş,271_{fıkhî ve itikâdî mezheplerin görüşlerine sıkça değinmiş}

ve yer yer onlar hakkında önemli değerlendirmelerde bulunmuştur.272_{Bunların dışında}

o bu eserinde, nahiv,273_sarf,274_lügat275_{ve belâgat}276_{gibi Arap diline ait ilimlere geniş}

bir şekilde yer vermiştir. el-Muderris'in, bu eserinde, yukarıda zikedilen hususların dışında, güncel meselelere yer vermiş olması, siyere ve tarîhî vakalara değinmesi,277

268_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 192; c. II, s.156.}

269_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 128, 142, 165, 220, 231, 235; c. II, s. 71, 83.} 270_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. II, s. 220; c. III, s. 66, 217; s. IV, s. 56, 83, 91, 92, 156,}

197.

271_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 180, 281, 210, 284; c. II, s. 12, 13, 100; c. III, s.} 17, 109, 157.

272_{Bkz.: el-Muderris, Mevahibu'r-Rahmân, c. I, s. 126-127, 140, 210, 223, 287, 217, 219; c. II, s. 7, 52-} 52, 65; c. III, s. 31, 78.

273_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 131-132, 134; c. II, s. 144, 221; c. III, s. 109, 117,} 242, 259; c. V, s. 147, 167, 265; c. VI, s. 89, 236, 329.

274_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 70, 167, 184; c. IV, s. 13, 140, 134, 259.}

275_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 161; c. II, s. 2, 11, 52, 149; c. IV, s. 52; c. VI, s. 348.} 276_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 81, 96, 152, 218; c. II, s. 65, 114, 197; c. IV, s. 23,}

105, 206, 212; c. VI, s. 235.

277_{Bkz.: el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân, c. I, s. 109; c. II; s. 89, 173-177; c. V, s. 222, 300; s. VI, s.} 305.

felsefî ve kelâmî tartışmalara girmiş olması, onun bu eserinin ne kadar geniş kapsamlı bir tefsîr olduğunu göstermektedir.278

Yedi ciltten oluşan söz konusu eserin ilk baskısı, 1986 yılında Bağdât'ta, Muhammed Alî el-Karadâğî tarafından yapılmıştır.279_{Bu eser, daha sonra 2014 yılında,}

Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî tarafından Beyrut'ta tekrar basılmıştır.280

2.1. ADI VE ABDULKERÎM el-MUDERRİS'E AİDİYETİ

Bu eserin tam adı, Mevâhibu'r-Rahmân fî Tefsiri'l-Kur'ân'dır. el-Muderris, tefsîrin mukaddimesinde, eserine bu ismi vermiş olduğunu açık ve net bir şekilde ifade etmektedir.281 Ayrıca mevcut kaynaklardan elde edilen bilgilere göre, bu adın dışında, bu esere ait başka her hangi bir isim yoktur.282 el-Muderris'in, Mevâhibu'r-Rahmân fî

Tefsiri'l-Kur'ân adlı bu eserin ismi, "Kur'ân Tefsirinde Allah'ın Bağışları" anlamına

gelmektedir.283

el-Muderris, Mevâhibu'r-Rahmân'ın mukaddimesinde, ismi, yazılış nedeni, metodu, muhteva ve kaynakları hakkında önemli bilgiler vermektedir. Onun mukaddimede verdiği bütün bu bilgilerden, bu tefsîrin ona ait olduğu anlaşılmaktadır.284

Ayrıca onun bu kitabı üzerinde yapılan çalışmalar, onun hayatını ve eserlerini konu alan bütün kaynaklar, bu eserin ona ait olduğu konusunda ittifak etmektedirler.285

Belgede Abdulkerîm el-Muderris ve Mevâhibu'r-Rahmân adlı eserinin nahiv açısından incelenmesi (sayfa 52-58)