• Sonuç bulunamadı

Bir destinasyonda konaklayan turistlerin memnuniyet düzeyi sadece belirli turistik hizmetlerden kazandığı deneyimlere değil aynı zamanda ağırlama, konukseverlik, güvenlik, temizlik gibi daha soyut faktörlere de bağlı olarak gelişmektedir. Bu sebeple, bir destinasyonun başarısı birbirine bağlı birçok unsura dayanmaktadır (European Communities, 2003, s.4). Bir destinasyonun mevcut performansının değerlendirilebilmesi için destinasyonun sahip olduğu somut ve soyut unsurların bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, destinasyon performansının ölçümünde nicel ve nitel faktörlerden faydalanıldığı söylenebilir. Destinasyonların performanslarının değerlendirilebilmesi için destinasyonlara özgü ölçekler geliştirilmesi ve kullanılması gerekmektedir. Geliştirilecek ölçekler yardımı ile destinasyonların mevcut performansının ölçülmesi ve belirli zaman aralığına göre değişimlerin izlenebilmesini mümkün olabilmektedir (Kozak, 2004, s.183). Performans ölçümüne dayalı olarak ortaya çıkan sonuçların analiz edilmesi, problemlerin erken tanımlanmasını kolaylaştıracağı gibi problemlerin kaynağında düzeltilmesine de olanak sağlayabilecektir.

Mevcut literatür incelendiğinde destinasyon performansının ölçülmesine yönelik farklı yöntemler geliştirildiği ve farklı boyutlar ele alınarak destinasyonların performans değerlendirmesinin yapıldığı görülmektedir. Avrupa Topluluğu (European Communities, 2003, s.8) tarafından turistik destinasyonların performanslarının değerlendirilebilmesine yönelik olarak hazırlanan kılavuzda destinasyon performans ölçümü 16 değişkenden oluşan ve iki kategoride gruplandırılan bir model ile açıklanmaya çalışılmıştır. Bölgesel turizm endüstrisinin finansal kapasitesi, yerel halkın memnuniyet düzeyi, bölgesel turizm endüstrisine destek, pazarlama faaliyetleri, emniyet ve güvenlik, destinasyonun hava kalitesi, destinasyonun çevresel kalitesi değişkenleri destinasyonun kalitesi temel grubu altında toplanmıştır. Destinasyona geliş öncesi iletişim, ulaşılabilirlik, ulaşım, konaklama, bilgi, yeme-içme, aktiviteler, su kalitesi, para değeri değişkenleri ise turistik ürün kalitesi temel grubu altında toplanmıştır. Modelde iki grup altında toplanan 16 değişkene bağlı olarak bir destinasyonun kalite performansının ölçülebileceği öne sürülmektedir.

Balm (1992) tarafından yapılan çalışmada, turistik destinasyonların performanslarına bağlı olarak birbirleri ile karşılaştırılmasında ölçek değişkenleri olarak dört değişken tanımlamaktadır. Bunlar; verimliliğe karşı etkinlik ölçütleri, nitele karşı nicel ölçütler, benzere karşı farklı ölçütler, gizliye karşı gizli olmayan ölçütlerdir. Verimlilik ölçütleri turist başına veya personel başına elde edilen gelir veya ağırlıklı doluluk oranı iken etkinlik ölçütleri turist başına zaman dağılımından (turistik işletmelere giriş ve çıkış işlemlerinde süre uzunluğu gibi) oluşmaktadır. Nitel ölçütler müşterilerin memnun olup olmadıklarını ölçerken, nicel

ölçütler ihtiyacın karşılanmasında yanıtlama süresini saniyeler bazında dikkate almadır. Benzer ölçütler konaklama işletmelerinde oda sıcaklığı veya 24 saat oda hizmetinin olup olmaması iken farklı ölçütler belirli zaman periyodunda hizmet verilen müşteri sayısı veya günlük temizlenen oda sayısı gibi anlık veya periyodik ölçülebilir olaylardan oluşmaktadır. Gizli ölçütlerin paylaşılmasına müsaade edilmediği için hassas olmayan ve kullanılabilir bilgi sağlayan eğilim, yüzdeye dönüştürülmesi en iyi yoldur. Gizli ölçütler olarak satış gelirleri, müşteri veya odabaşına maliyet ve net kar sayılabilirken doluluk oranı, yatırımın geri dönme oranı veya personel devir hızı gizli olmayan ölçütler olarak sayılabilir. Mali ölçütler rekabet edilebilirliğin sağlanmasında en önemli araç olarak görülmektedir (Kozak, 2004, s.55).

Kozak ve Rimmington (1999) destinasyon performansının değerlendirilmesi üzerine yaptıkları araştırmada, destinasyon performans ölçütleri olarak kullanılan faktörler şunlardan oluşmaktadır; yerel halkın konukseverliği, para değeri, personelin tutumu, güvenlik, yerel ulaşım hizmetleri, doğal çevre, hava alanından giriş ve çıkış hızı, restoran ve barların kalitesi, müşteri şikayetlerini çözümleme, yiyecek, sahillerde imkanlar, turist çekiciliklerinin çeşitliliği, konaklama bilgi kalitesi, alış veriş imkanları, sahillerin temizliği, havaalanından ulaşımın konforu, İngilizce dil standardı, gece hayatı ve eğlence, çocuklar için imkanlar, destinasyonun hava alanında imkanlar, konaklama imkanları, hijyen ve sanitasyon, tabelalar, sportif imkanlar, tekrar ziyaret etme niyeti, tavsiye niyeti ve bütün tatmin düzeyi, değişkenleri araştırmada kullanılmıştır.

Kozak (2002), Türkiye ve İspanya’da farklı iki destinasyonun performanslarını ölçme ve buna bağlı olarak performansların kıyaslanması üzerine bir araştırma yapmıştır. Araştırmada destinasyon performansının ölçülmesi için faktör analizi sonuçlarına bağlı sekiz temel ölçüt kullanılmıştır. Faktör analizi sonuçlarına bağlı olarak destinasyon performansının ölçülmesinde kullanılan ölçütler, konaklama hizmetleri kalitesi, ağırlama ve müşteriyle ilgilenme, yerel ulaşım hizmetlerinin varlığı, imkanlar ve aktivitelerin varlığı, hijyen ve temizlik düzeyi, dil iletişimi düzeyi, fiyatların düzeyi, destinasyonun havaalanında imkanlar ve hizmetlerin varlığı faktörlerinden oluşmuştur. Kozak (2002) çalışmasında söz konusu faktör gruplarını dikkate alarak iki destinasyonun performanslarını ölçmüş ve çıkan sonuçlara göre destinasyonları birbiri ile kıyaslamıştır.

Jayawardena ve Ramajeesingh (2003), Karayip adalarında farklı turistik destinasyonların performanslarının karşılaştırılması üzerine yaptıkları turizm performans analizinde 10 farklı ölçüt kullanmışlardır. Bunlar, turist sayısı, ortalama geceleme, toplam turist gecelemesi, turist başı harcama, geceleme başına harcama, toplam turist gelirleri, döviz sızıntısı, net turist gelirleri, nüfus, kişi başına düşen turist gelirinden oluşmaktadır.

Baloğlu, Pekcan, Chen ve Santos (2003), destinasyon performansının değerlendirilmesi üzerine yaptıkları araştırmada ölçek olarak üç faktör kullanmışlardır. Birinci faktör; aktivite çeşitliliği, alışveriş imkanları, eğlence, gezme görme imkanları, restoranların kalitesi, etkinlikler değişkenlerinden oluşan eğlence ve aktivite çeşitliliği faktörüdür. İkinci faktör; hijyen standardı, konaklama kalitesi, güvenlik, iklim, destinasyon atmosferi değişkenlerinden oluşan ürün/çevre kalitesi faktörüdür. Üçüncü faktör olarak da, doğal çekicilik çeşitliliği, uygun oda fiyatları, para değeri değişkenlerinden oluşan değer/çeşitlilik faktörüdür. Enright ve Newton (2004), turistik destinasyonların rekabet gücünü ortaya çıkarmak için destinasyonların mevcut performanslarının iki farklı bölümde hazırlanan ölçütler ile ölçülmesi gerektiğini öne sürmektedir. Enright ve Newton’a göre destinasyonların rekabetçilik gücünü ortaya koyabilmek için destinasyon performansının ölçülmesinde destinasyon çekicilikleri ve iş ile ilgili faktörlerin ölçülmesi gerekmektedir. Performans ölçümünde destinasyon çekicilikleri boyutu, temel kaynaklar ve çekicilikler, fizyografi, kültür ve tarih, pazar bağları, aktiviteler, özel etkinlikler, turistik üstyapı değişkenlerinden oluşurken iş ile ilgili faktörler olarak girdiler, endüstriyel ve tüketici talebi, firmalar arası rekabet ve işbirliği, endüstriyel ve bölgesel kümelenme, kurumlar ve sosyal yapılar, turizm iş üstyapısı ve pazar bağları değişkenlerinden oluşmaktadır.

Yılmaz ve Bititci (2006), turizm endüstrisinin değer zincirine bağlı performans ölçümüne yönelik olarak geliştirdikleri modeli iki boyutta ele almaktadırlar. Bu boyutlar, tüketici boyutu ve içsel boyutlardan oluşmaktadır. Tüketici boyutunda, güvenilirlik, çözüm üretebilme, güvence sağlama, somut unsurlar, empati ve para değeri boyutları tüketici ölçeği olarak önerilirken, içsel boyutta, karlılık/üretkenlik (müşteri başına gelir, müşteri tekrar ziyaret %), maliyet (pazarlama maliyeti), para akışı (para akışı verimliliği), kapasite yönetimi boyutlarını içsel ölçek olarak önerilmektedir.

Carlo, Cugini ve Zerbini (2008), destinasyon performans ölçümüne yönelik araştırmayı dört bölümde ele almaktadır. Destinasyon performansını ölçmek için kullanılan boyutlar, finansal boyut, tüketici boyutu, içsel süreçler boyutu ve öğrenme ve büyüme boyutundan oluşmaktadır. Finansal boyut, destinasyonda turizm paydaşlarının tatmin edilme düzeyi olarak ele alınmaktadır. Ayrıca net gelir durumu, yeni açılan işletme sayıları değişkenleri de finansal boyuta dahil edilmiştir. Tüketici boyutu iki müşteri grubu olarak ele alınmaktadır. Birincisi, aracı müşteriler olarak tanımlanmakta iken ikincisi nihai müşteriler olarak tanımlanmaktadır. İçsel süreçler boyutu, işletmelerin amaçlarını gerçekleştirmesinde büyük öneme sahip süreçlerin ele alınmasından oluşmaktadır. Son boyut olarak ele alınan öğrenme ve büyüme boyutu, müşteri veri tabanının varlığı, etkinliklerin turizm paydaşları üzerindeki etkisinin ölçülmesi üzerine kurulmuştur.

Benzer Belgeler