Ders planının hazırlanması ve değerlendirilmesi

Bu çalışmada, öğretmenlerden öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme süreçlerini destekleyen ders planları hazırlamaları istenmiştir. Bu doğrultuda hazırlanan ders planı şablonu (Şekil 3.13) ve örnek ders planı çevrimiçi öğrenme ortamında öğretmenlerle paylaşılmıştır (Ek 8).

Ders planı şablonu hazırlanırken Zimmerman (2000)’ın özdüzenleyici öğrenme modeli temel alınmıştır. Özdüzenleyici öğrenme ve öğretme sürecinin özelliklerini kapsaması hedeflenen ders planı, öğretim sürecini planlama, uygulama, değerlendirme ile yansımalar ve gelecek için öneriler alt bölümlerinden oluşmuştur. Öğretim sürecinin planlanması evresi; hedefler, öğrenme ve öğretim stratejileri, zaman yönetimi, kaynakların belirlenmesine ilişkin bilgileri içermektedir.

Öğretim sürecinin uygulanma evresi; konunun ne kadar sürede işleneceğine ilişkin bilgileri, değerlendirme ölçütlerini, sınavlar hakkındaki bilgileri, öğrencilerin hedeflerini belirlemelerini, öğrenme ve öğretme stratejilerinin uygulanmasına ilişkin bilgileri kapsamaktadır.

133 Öğretim sürecinin değerlendirilme evresi öğrencilerin öğrenmelerinin değerlendirilmesi ve öğretimin değerlendirilmesi olmak üzere iki alt boyuta ayrılmaktadır. Öğrencilerin öğrenmelerinin değerlendirilmesi; öğrencilerin hedeflerine ulaşma düzeyleri, kullandıkları strateji ve kendi öğrenme süreci hakkındaki bilgileri içermektedir. Öğretimin değerlendirilmesi, öğretim süreci ve öğrenme sonuçlarını değerlendiren ölçütlerin hedeflere paralelliği, öğrencilere yeteri kadar uygulama yapmaları için zaman ve kaynak sağlanması, konuya ayrılan sürenin kullanımı, öğrenme sürecinde uygulanan etkinliklerin, uygulanan öğretim stratejilerinin hedeflere uygunluğu hakkındaki bilgileri kapsamaktadır.

Yansımalar ve gelecek için öneriler alt boyutu ise, öğrencilerinin başarılı ya da başarısız olduklarını noktaları sorgulamaları ve gelecek uygulamalar için alabilecekleri önlemler ile öğrencilerden gelen yansımalar doğrultusunda, kullandıkları stratejilerin tekrar gözden geçirilmesi, düzenlenmesi ve gelecek uygulamalar için yol gösterici olabilecek önerilerin tartışılmasını kapsamaktadır.

Ders:

Dersin adı Sınıf/Süre: Dersin yapılacağı sınıf ve konunun işleneceği süre

Öğrenme alanı: Öğrenme alanının adı Alt öğrenme alanı: Alt öğrenme alanı/alanları

Öğretim sürecinin planlanması:

Hedeflerin belirlenmesi (NEDEN?)

Öğretim birimlerin planlanması: yaklaşımların, yöntemlerin, stratejilerin, zaman yönetiminin planlanması ve kaynakların belirlenmesi

Planlanan sürecin uygulanması:

Strateji kullanımı (NASIL?)

Planlamanın duyurulması: Konunun, alt başlıkları ile ne kadar sürede işleneceğine ilişkin bilgiler ile planlanan etkinlikler, değerlendirme ölçütleri, sınavlar hakkındaki bilgilerin öğrencilerle paylaşılması

Hedeflerin belirlenmesi: öğrencilerden bu dersin sonunda ulaşmak istedikleri hedefleri yazmalarının istenmesi

Etkinliklerin hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Öğrencilerin göreve odaklanmalarını ve çabalarını arttırmalarını destekleyen stratejileri kullanmalarında yol gösterme

• Yeni konu ile ilgili varsa ön bilgileri hatırlatma

• Öğrencilerin güdülenmelerini arttırmaya yönelik etkinlikler uygulama

• Öğrencilerin dikkatlerini arttırmaya yönelik etkinlikler uygulama

• Hedeflerde belirlenen bilgi, beceri, tutumla ilgili yeteri kadar

134

uygulama yapma fırsatı sağlama

• Öğrencilerin kendilerini izlemelerini sağlama

• Öğrencilerin uygun çalışma ortamı oluşturmalarına yardımcı olma

• Öğrencilerin zamanı etkili kullanmalarına yardımcı olma

• Öğrenme sürecinde yardımcı olabilecek kişi ve kaynakları belirlemelerine yardımcı olma

• Öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme stratejileri etkili kullanmalarına yardımcı olma

Öğretim sürecinin değerlendirilmesi:

Öğrencilerin öğrenmelerini değerlendirmeleri (NE?)

Kendilerini değerlendirmeleri için kendilerine soru sormaları sağlanır.

Örneğin;

• Konunun başında belirlediğim hedef neydi?

• Bu konuyu neden öğrenmeliyim?

• Bu konu hakkında önceden bir şey biliyor muyum?

• Öğrenmeme yardım edecek stratejileri biliyor muyum? Hangi stratejileri kullanmalıyım?

• Hangi kaynakları kullanmalıyım?

• Çalışma ortamımı nasıl düzenlemeliyim? Nerede ders çalışmalıyım?

• Bu konuyu çalışmak için ne kadar süre ayırmalıyım?

• Strateji seçiminde ve kullanımında başarılı mıyım?

• Konu alanında ki ilerlememi görebiliyor muyum? Başlangıçta neler biliyordum? Şimdi ise neler öğrendim?

• Eksiklerim var mı? Eksiklerimi nasıl tamamlarım?

• Belirlediğim hedeflere ulaşabildim mi?

Öğretim sürecinin bileşenlerinin değerlendirilmesi (NE?)

Sürecin ve öğrenme sonuçlarını değerlendiren ölçütlerin hedeflere paralel olup olmadığı,

Öğrencilere yeteri kadar uygulama yapmaları için zaman ve kaynak sağlanıp sağlanamadığı,

Konuya ayrılan sürenin iyi kullanılıp kullanılmadığı,

Öğrenme sürecinde uygulanan etkinliklerin, uygulanan öğretim stratejilerinin hedeflere uygun olup olmadığı değerlendirilir.

Yansımalar ve gelecek yöntemler için öneriler:

• Öğrencilerinin başarılı ya da başarısız olduklarını noktaları sorgulamaları ve gelecek uygulamalar için alabilecekleri önlemler,

• Öğrencilerden gelen yansımalar doğrultusunda, kullandıkları stratejilerin tekrar gözden geçirilmesi, düzenlenmesi ve gelecek uygulamalar için yol gösterici olabilecek önerileri tartışılır.

Şekil 3. 13. Özdüzenleyici öğrenme becerilerini destekleyen ders planı şablonu

135 Çevrimiçi öğrenme ortamındaki etkinliklere katılan öğretmenler tarafından özdüzenleyici öğrenme becerilerini destekleyen ders planları hazırlanmıştır.

Öğretmenlerin hazırladıkları ders planlarının değerlendirilmesi için kontrol listesi oluşturulmuştur.

Kontrol listesinin hazırlanmasında, Zimmerman (2002)’ın özdüzenleyici öğrenme modelini gözden geçirdiği çalışmasında önemini vurguladığı beceriler gözönünde bulundurulmuştur. Zimmerman (2002), özdüzenleyici öğrenme becerilerini geliştirmeyi hedefleyen öğrenme ortamlarının hazırlanmasında bu becerilerin yer alması gerektiğini ifade etmiştir. Bu beceriler;

• Yakınsal hedefler koyma

• Bu hedeflere ulaşmak için güçlü stratejiler kullanma

• Performansını izleme

• Koyduğu hedefe uygun olarak içinde bulunduğu fiziksel ve sosyal ortamı yeniden yapılandırma

• Zamanı verimli kullanılma

• Uygulanan yöntemi değerlendirme

• Sonuçlara anlam yükleme

• Kazandığı deneyimleri gelecekte ki yöntem seçimlerine uyarlamadır.

Ders planlarının özdüzenleyici öğrenmeyi destekleme potansiyelini değerlendirmek amacıyla Zimmerman (2000)’ın özdüzenleyici öğrenme modeline dayalı olarak ve Zimmerman (2002)’ın vurguladığı yukarıdaki becerileri kapsayan kontrol listesi hazırlanmıştır. Hazırlanan kontrol listesi rehberliğinde, beş öğretmenin hazırladığı ders planları 2 uzman ve araştırmacı olmak üzere 3 kişi tarafından değerlendirilmiştir.(Ek 10)

136 Çizelge 3.14. Ders planlarının incelenmesinde kullanılan kontrol listesi

Evreler Ölçütler Var Yok Belirsiz

1. Dersin hedefleri belirtilmiş.

2. Öğrencilerin, kendi hedeflerini belirlemeleri desteklenmiş.

3. Hangi öğretim stratejilerinin kullanılacağı belirtilmiş.

4. Öğrencilerin, hedeflerine uygun olarak öğrenme stratejilerini seçmeleri desteklenmiş.

5. Ders saatinin nasıl kullanılacağı planlanmış.

6. Öğrencilerin öğrenmesi hedeflenen konu ile günlük yaşantıları arasında ilişki kurması desteklenmiş.

ÖNGÖRÜ EVRESİ

7. Öğrencilerin öğrenmesi hedeflenen konu ile önceden öğrendikleri konu/konular arasında ilişki kurması desteklenmiş.

8. Öğrencilerin hedeflerine uygun olarak zaman yönetimi, kaynak seçimi, çalışma ortamının fiziksel ve sosyal özellikleri gibi bileşenleri düzenlemeleri için yol gösterilmiş.

9. Öğrencilerin, kullandıkları stratejinin etkili olmadığı durumlarda değiştirmeleri için yol gösterilmiş.

10. Öğrencilerin farklı stratejiler kullanmaları için yol gösterilmiş.

11. Zamanlama konusunda belirlenen plan uygulanmış.

UYGULAMA EVRESi

12. Öğrencilerin kendi performanslarını izlemelerine yönelik stratejileri kullanmaları desteklenmiş.

13. Öğrencilere, öğrenme etkinliğinin sonunda, hedeflerine ulaşıp ulaşmadıklarını değerlendirmeleri önerilmiş.

14. Öğrencilere uyguladıkları stratejileri değerlendirmeleri önerilmiş.

15. Öğretme ve öğrenme sürecinde uygulanan etkinliklerin ve öğretim stratejilerinin hedeflere uygunluğu değerlendirilmiş.

16. Öğrencilere uygulama yapabilmeleri için yeterli fırsat sağlanıp sağlanmadığı değerlendirilmiş.

17. Öğretme-öğrenme sürecini değerlendiren ölçütlerin hedeflere uygunluğu değerlendirilmiş.

18. Öğrencilerin, kullandıkları stratejileri değerlendirmeleri, performanslarını arttırmak için nelere ihtiyaçları olduğu konusunda yansımaları alınmış.

ÖZYANSIMA EVRESİ

19. Öğrencilerin başarı ve başarısızlıklarının nedenlerini değerlendirmeleri sağlanmış.

137 Genel olarak, araştırma soruları, bu soruları yanıtlamak için toplanan verilere ilişkin veri toplama araçları, veri toplama zamanı, katılımcılar, katılımcı sayıları ve toplanan verilerin nasıl analiz edileceği Çizelge 3.16’ da verilmiştir.

138 Çizelge 3.15. Araştırma Problemleri

ARAŞTIRMA SORULARI Veri toplama aracı Veri toplama

zamanı Katılımcılar Katılımcı

sayısı Uygulanan Analizler Çevrimiçi ortamla ilgili alt problemler

1. Öğretmenlerin özdüzenleyici öğrenme etkinliklerini paylaştıkları ELGG ortamına ilişkin görüşleri nelerdir?

5 öğretmenle

görüşme Uygulama bittikten

sonra Ders planını

uygulayan

öğretmenler 5 İçerik Analizi 2. Kullanılan çevrimiçi öğrenme ortamının

özdüzenleyici öğrenmeyi destekleme potansiyeli nedir?

T.D.Ö.Ortamının

3. Öğretmenlerin, özdüzenleyici öğrenme etkinliklerini paylaştıkları çevrimiçi ortama ilişkin görüşleri nelerdir?

5 öğretmenle

görüşme, yansımalar

Uygulama bittikten 4,5 ay sonra

Ders planı uygulayan

öğretmenler 5 İçerik analizi Uygulamanın öncesi ve sonrası (ön test -son test ) ile ilgili alt problemler

4. Öğretmenler; öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme becerilerinin gelişimini destekleyen etkinlikleri, hazırladıkları ders planlarına nasıl yansıtmaktadırlar?

Çevrimiçi ortamdaki

yansımaları, Uygulamanın sonunda öğretmenlerden

Ders planı hazırlayıp uygulayan

öğretmenler 5 Aritmetik

olrtalama 5. Öğretmenlerin, özdüzenleyici öğrenme

becerilerini destekleyen davranışlarının, ön test ve son test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Özdüzenleyici

çalışmalara katılanlar 14

İlişkili gruplar t-testi analizi α = 0.05

düzeyinde anlamlı 6. Öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme

becerilerin, ön test ve son test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Özdüzenleyici Öğrenme Ölçeği

Uygulama sürecinin başında ve sonunda(ön test -son test )

Çevrimiçi ortamdaki uygulamaya katılan 6

öğretmen uyguladı 101

İlişkili gruplar t-testi analizi α = 0.01

düzeyinde anlamlı 7. Öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme sürecinin

öngörü evresindeki becerilerinin ön test ve son test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Özdüzenleyici Öğrenme Ölçeği

Uygulama sürecinin başında ve sonunda(ön test -son test )

Çevrimiçi ortamdaki uygulamaya katılan 6

öğretmen uyguladı 101

İlişkili gruplar t-testi analizi α = 0.01

düzeyinde anlamlı

139

8. Öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme sürecinin kontrol etme/düzenleme evresindeki

becerilerinin ön test ve son test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Özdüzenleyici Öğrenme Ölçeği

Uygulama sürecinin başında ve sonunda(ön test -son test )

Çevrimiçi ortamdaki uygulamaya katılan 6

öğretmen uyguladı 101

İlişkili gruplar t-testi analizi α = 0.01

düzeyinde anlamlı 9. Öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme sürecinin

izleme evresindeki becerilerinin ön test ve son test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Özdüzenleyici

Öğrenme Ölçeği Uygulama sürecinin başında ve sonunda (ön test -son test )

Çevrimiçi ortamdaki uygulamaya katılan 6

öğretmen uyguladı 101

İlişkili gruplar t-testi analizi α = 0.01

düzeyinde anlamlı 10. Öğrencilerin özdüzenleyici öğrenme sürecinin

özyansıma evresindeki becerilerinin ön test ve son test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Özdüzenleyici

Öğrenme Ölçeği Uygulama sürecinin başında ve sonunda (ön test -son test )

Çevrimiçi ortamdaki uygulamaya katılan 6

öğretmen uyguladı 101

İlişkili gruplar t-testi analizi α = 0.01

düzeyinde anlamlı Uygulama sonrası ile ilgili alt problemler:

11. Öğretmenlerin özdüzenleyici öğrenmeyi desteklemeye yönelik hazırladıkları ders planlarına ilişkin görüşleri nelerdir?

5 öğretmenle görüşme, çevrimiçi ortamdaki

yansımaları

Uygulama bittikten

sonra Ders planı uygulayan

öğretmenler 5 İçerik Analizi

12. Öğretmenlerin özdüzenleyici öğrenme becerilerini desteklemeye yönelik bir ders planını yeniden tasarlarken dikkate almayı düşündükleri noktalar nelerdir?

5 öğretmenle görüşme, çevrimiçi ortamdaki

yansımaları

Uygulama bittikten

sonra Ders planı uygulayan öğretmenler

5 İçerik Analizi

13. Özdüzenleyici öğrenmeyi destekleyen

etkinliklerin öğretmenlik yaşantılarına etkisi ile ilgili öğretmen görüşleri nelerdir?

5 öğretmenle

görüşme Uygulama bittikten

sonra Ders planı uygulayan

öğretmenler 5 İçerik Analizi 14. Özdüzenleyici öğrenme becerilerinin

desteklenmesinde öğretmen ve öğrencilerin rolleri nelerdir?

5 öğretmenle

görüşme Uygulama bittikten

4,5 ay sonra Ders planı uygulayan

öğretmenler 5 İçerik Analizi 15. Özdüzenleyici öğrenme becerilerinin

desteklemeye yönelik etkinliklerin öğretmen ve öğrencilere yararları nelerdir?

5 öğretmenle

görüşme Uygulama bittikten

4,5 ay sonra Ders planı uygulayan

öğretmenler 5 İçerik Analizi

Belgede ÇEVRİMİÇİ ÖĞRENME ORTAMININ ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLERİN ÖZDÜZENLEYİCİ ÖĞRENME BECERİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ (sayfa 149-157)