Görsel Renk Tespiti

Görme duyusunu kullanarak yapılan ölçüm yöntemine görsel ölçüm adı verilmektedir.

Ölçümü yapılan numunenin rengi, Munsell renk sistemine göre değerlendirilir. Diş hekimliği rutininde renk analizi renk skalaları kullanılarak görsel olarak yapılmaktadır. Görsel renk analizinin üç dezavantajı vardır (Hasegawa ve ark. 2000):

1. Renk skalalarındaki mevcut renkler, renk analizinde yetersiz kalmaktadır.

2. Diş hekimleri arasında ve aynı bireyde günün farklı saatlerinde yapılan renk analizinde tutarsızlıklar olmakta, standardizasyon sağlanamamaktadır.

3. Elde edilen sonuçları CIE renk sisteminde göstermek mümkün değildir.

Klinikte en sık “Vitapan Classic” (Vita Zahnfabrik, Bad Sackingen, Almanya),

“Vita 3D Master” (Vita Zahnfabrik) ve “Vita Linear Guide 3D Master” (Vita Zahnfabrik) renk skalaları kullanılmaktadır (Brewer ve ark. 2004).

36 1.9.3.2 Dijital Renk Tespiti

Renk ölçümü için günümüzde kolorimetreler, spektroradyometreler, spektrofotometreler ve dijital fotoğraf makineleri kullanılmaktadır. Bu cihazların kullanımı ile daha objektif, sayılabilir ve hızlı ölçümler yapılabildiğinden görsel yolla yapılan renk seçimine nazaran avantajlıdırlar (Chu ve ark. 2010).

1.9.3.2.1 Kolorimetre

Kolorimetre, ışığın dalga boyu ve yoğunluğuna göre renk ölçümü yapan cihazlardır.

Cisimden yansıyan belli renkleri tespit edebilen kolorimetreler sadece rengin üç boyutu olan sistemlerde X, Y, Z veya L, a, b koordinatlarında rengi hesaplayabilir.

Kolorimetrelerde ölçümler spektrofotmetrelerde olduğu kadar hassas olmasa da kullanım kolaylığı ve diş üzerinde kullanılabilmeleri gibi avantajları vardır. En büyük dezavantajı translusent materyalleri okumada yetersiz olmalarıdır (Bayındır ve AG 2006 , Ahmad 2006).

1.9.3.2.2 Spektroradyometre

Spektroradyometreler, radyometrik değerlerin ölçümü için tasarlanmış ve renk ölçümünde kullanılan cihazlardır. Spektroradyometre sisteminin avantajı, görsel yolla renk belirlenirken oluşturulan aynı gözlem koşullarında, non-kontakt hem kendisi hem de yüzeyi parlak olan cisimlerin renk ölçümlerinin yapılabilmesidir. Ancak ölçüm açısındaki ufak değişiklikler bile sonuçlarda büyük sapmalara neden olmaktadır ve kullanım hassasiyeti bu aletlerin dezavantajlarıdır (Park ve ark. 2006).

1.9.3.2.3 Spektrofotometre

Dental spektrofotometreler, dişin yansıttığı veya ilettiği ışık enerjisi miktarına göre diş renginin ton, parlaklık ve yoğunluk değerlerini ayrı ayrı belirleyen cihazlardır (Paul ve ark. 2002). Dişin görüntüsü cihaza alınarak CIE L*a*b* renk sistemindeki L*, a*, b*

ve ΔE değerleri belirlenir. İçeriğindeki sensörler sayesinde klinik olarak fark

37

edilemeyen renk değişiklikleri bu cihazlarla tespit edilebilir (Schilke ve ark. 2000).

Ekonomik olmaması, kalibrasyonlarının komplike olması ve ağız içinde kullanılmalarının zor olması gibi dezavantajları vardır (Chu ve ark. 2004).

Vita Easy Shade spektrofotometre (Vita, Zahnarzt, Almanya) diş hekimliği kliniklerinde diş ve restorasyonların renk seçimi için üretilmiş cihazdır. Klasik spektrofotometrelerden en önemli farkı renk ölçümlerini CIE L*a*b* değerleri üzerinden ölçmekle kalmayıp bu değerleri Vita renk skalası değerlerine çevirerek vermesidir (Llena ve ark. 2011).

Şekil 1.10: Vita Easy Shade spektrofotometre (Vita Zahnarzt, Almanya)

1.9.3.2.4 Dijital Fotoğraf Makineleri

Dijital fotoğraf makinelerinde elde edilen görüntü bilgisayar ortamına aktarılarak rengin boyutları özel yazılımlar ile tespit edilmektedir (Ahmad 2006). Kullanımları kolay olmasına rağmen renk sonuçlarıyla ilgili ayrıntılı bilgi vermezler. Ayrıca dijital makinelerin kalibrasyonunu yapmak bazen güç olabilmektedir (Paravina ve Powers 2004).

Bu çalışmanın amacı, yaşlandırma işlemi uygulanan ve uygulanmayan iki farklı CAD/CAM bloğun kompozit rezinlerle bağlanma kapasitesini değerlendirmektir. Bu amaçla CAD/CAM bloklara farklı yüzey işlemleri uygulanacak ve universal bir kompozit rezinle tamir edilebilme kapasitesi mikro gerilim bağ dayanımı testi ile değerlendirilmiştir. Tamir işlemleri için silanlı ve silansız gruplar oluşturulmuş ve universal adeziv sistemlerle tamir edilen CAD/CAM bloklarda bağ dayanımına silanın

38

etkisi de değerlendirilmiştir. Aynı zamanda kompozit rezin ile tamir edilen iki farklı CAD/CAM bloğun renklendirici bir solüsyonda bekletilmesinden sonra aralarında oluşabilecek renk uyumsuzluğu da değerlendirilmiştir.

Test edilecek hipotezler şu şekildedir:

Hipotez1: Termal döngü ile yaşlandırma sonucu CAD/CAM blokların tamir kapasitelerinde farklılık oluşmaz.

Hipotez2: Farklı yüzey işlemleri ve silan uygulanan gruplar arasında bağlanma dayanımı farklı olacaktır.

Hipotez3: CAD/CAM bloklar ve tamirinde kullanılan kompozit rezin arasında ilerleyen dönemde renk farkı oluşacaktır.

39

2 GEREÇLER VE YÖNTEM

Bu çalışma Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir (Proje no: 2018/012). Araştırmalar Kırıkkale Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Restoratif Diş Tedavisi Anabilim Dalı Araştırma Laboratuvarları’nda, Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi Laboratuvarları’nda, Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Merkezi Araştırma Laboratuvarı’nda ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi Merkezi Laboratuvarı’nda yapıldı. Çalışma kapsamında kullanılan malzemeler ve cihazlar Tablo 2.3 ve 2.4’de gösterilmiştir.

Tablo 2.3: Araştırmada kullanılan cihazlar

Cihazlar Üretici Firma

Kesme Cihazı (Microcut 201) Metkon, Bursa, Türkiye

Zımpara ve Polisaj Cihazı (Forcıpol 1V Grinder Polisher)

Metkon, Bursa, Türkiye

Er, Cr: YSGG lazer cihazı (Waterlase iplus-Biolase) Biolase Technology, San Clemente, ABD Yüksek Hızlı Döner El Aleti (Kavo Aeratör) KaVo Dental, Biberach, Almanya

Stereo Mikroskop S100 OPMI pico Carl Zeiss MeditecAG,

Almanya

Termal döngü cihazı (Esetron) Esetron Smart Robotechnologies, Ankara, Türkiye

Universal Microtensile Test cihazı Microtensile Tester, Bisco Inc, ABD

Led ışıklı polimerizasyon cihazı (Elipar S10) 3M ESPE Elipar S10, Minnesota, ABD

Profilometre Perthometer M2, Mahr, Göttingen, Almanya

Atomik Kuvvet Mikroskobu Veeco MultiMode V, Santa Barbara, CA, ABD

Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) JEOL JSM-5600, Japonya

Spektrofotometre Vita Easy Shade, Vita, Zahnarzt, Almanya

40

Tablo 2.4: Araştırmada kullanılan sarf malzemeler

MATERYAL ÜRETİCİ

Seramik Ağı: 20 nm silika nano partiküller, 4-11 nm zirkonya nano partiküller 20 nm silika ve 4-11 nm zirkonya doldurucu kamforokinon, hızlandırıcılar, pigmentler ve

MDP Fosfat Monomer, Dimetakrilat rezinler, HEMA, Vitrebond™ Copolymer, Doldurucu, Ethanol, Su, Initiatörler ve Silan

665259

107–181 mikrometre gren boyut, elmas

fissür frez Q56782

Lazer Ucu (MZ6 Fiber)

Kuraray, Japonya

600 mikrometre çapında fiber uç 4003138

Aluminyum Oksit Polisaj Diski

(OptiDisc)

Kerr ABD

Aluminyum oksit parçacıkları emdirilmiş polyester, translüsenst disk, 3 aşamalı polisaj sistemi

4655466

41 Çalışma akış şeması aşağıda açıklanmıştır.

Çalışmanın 1. aşaması (mikro-gerilim dayanım testi)

Çalışmanın 2. aşaması (örneklerin yüzey pürüzlülüklerinin değerlendirilmesi)

CAD\CAM

42

Çalışmanın 3. aşaması (örneklerin renk stabilitesinin değerlendirilmesi)

2.1 MİKRO-GERİLİM BAĞ DAYANIM TESTİ

2.1.1 CAD\CAM Bloklarından Örneklerin Hazırlanması

Çalışmamızda; hibrit seramik olan Vita Enamic (12×14×18) (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğu ve rezin nanoseramik olan Lava Ultimate (15×14×18) (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğu kullanıldı. İki farklı bloğun her birinden hassas kesme cihazı yardımıyla (Microcut 201, Metkon, Bursa, Türkiye) 4 mm kalınlığında 12’şer tane örnek elde edildi.

Şekil 2.11: Microcut 201 CAD\CAM bloklarınından

ve kompozit rezinden örneklerin hazırlanması

Örneklerin termal döngü ile yaşlandırılması

Örneklerin renklerinin spektrofotometre ile

ölçülmesi İstatistiksel olarak

verilerin değerlendirilmesi

43

Şekil 2.12: Örneklerin Boyutunun Ayarlanması

Elde edilen örneklerin tamir edilecek yüzeylerine standardizasyonu sağlamak için;

otomatik zımpara makinesi (Forcipol 1V, Metkon, Bursa, Türkiye) ile 400, 600,800 ve 1200 gren boyutuna sahip silikon karbit kağıtlar (SiC) (Hermes/Schleifmittel GmbH&Co., Hamburg, Germany) 60 sn boyunca uygulandı ve daha sonra örnekler 5 dk distile suda bekletilerek temizlendi (Filho ve ark. 2004, Özcan ve ark. 2009, Corazza ve ark. 2016, Tinastepe ve ark. 2018).

Şekil 2.13: Zımpara Makinesi

44

Şekil 2.14: CAD/ CAM bloklardan dilimler elde edilmesi

2.1.2 Örneklerin Yarısının Termal Döngü İle Yaşlandırılması

İki farklı CAD\CAM bloğundan hazırlanan örneklerin yarısına termal döngü (Esetron Smart Robotechnologies, Ankara, Türkiye) ile yaşlandırma işlemi uygulandı. Bir döngü, +5°C ve +55°C sıcaklığa sahip biri soğuk diğeri sıcak su tanklarında bekleme süresi 20 sn ve iki banyo arası geçiş süresi 10 sn olacak şekilde ayarlanarak 10000 döngü uygulandı (Stawarczyk ve ark. 2015, Tinastepe ve ark. 2018).

Şekil 2.15: Termal Döngü Cihazı

45

2.1.3 Örneklere Farklı Yüzey İşlemlerinin Uygulanması

Yaşlandırma işlemi uygulanmış ve uygulanmamış gruplardaki örnekler rastgele 3 alt gruba ayrıldı.

Yaşlandırma işlemi uygulanmış Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örnekler rastgele yüzey işlemleri uygulaması için aşağıda açıklandığı şekilde 3 alt gruba ayrıldı:

Grup LA1 (kontrol): Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine herhangi bir yüzey işlemi uygulanmadı.

Grup LB1: Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 4 sn boyunca (Özcan ve ark. 2009, Wahsh ve Ghallab 2015) su soğutması altında yüksek hızlı döner aletiyle yeşil bantlı 107–181 mikrometre gren boyutuna sahip elmas fissür frez (Meisinger, Düsseldorf, Germany) (da Costa ve ark. 2012, Güngör ve ark. 2016) ile pürüzlendirme işlemi uygulandı. Her 5 örnekte bir frez değiştirildi (Özcan ve ark. 2009).

Şekil 2.16: Frez ile Pürüzlendirme İşlemi

46

Grup LC1: Lava Ultimate (3M, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 2780 nm dalga boyuna sahip olan Er, Cr: YSGG lazerle (Waterlase, Biolase Technology, San Clemente, CA, ABD) pürüzlendirme işlemi uygulandı. 600-μm çapında fiber uç ile örneklere 1 mm uzaklıkta, non-kontakt, 20 sn boyunca (Harorli ve ark. 2015, Barutcigil ve ark. 2016) süpürme hareketiyle uygulandı. Lazer uygulaması sırasında kullanılan parametreler 20 Hz, 3W (Harorli ve ark. 2015, Mirzaei ve ark. 2015), 300 mJ (Gökçe ve ark. 2007), hava seviyesi %60, su seviyesi %50 düzeyinde kullanıldı.

Şekil 2.17: Lazer Parametreleri

47

Şekil 2.18: Er: Cr; YSGG Lazer ile Pürüzlendirme İşlemi

Yaşlandırma işlemi uygulanmamış Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örnekler rastgele yüzey işlemleri uygulaması için aşağıda açıklandığı şekilde 3 alt gruba ayrıldı:

Grup LA2 (kontrol): Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine herhangi bir yüzey işlemi uygulanmadı.

Grup LB2: Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 4 sn boyunca (Özcan ve ark. 2009, Wahsh ve Ghallab 2015) su soğutması altında yüksek hızlı döner aletiyle yeşil bantlı 107–181 mikrometre gren boyutuna sahip elmas fissür frez (Meisinger, Düsseldorf, Germany) (da Costa ve ark. 2012, Güngör ve ark. 2016) ile pürüzlendirme işlemi uygulandı. Her 5 örnekte bir frez değiştirildi (Özcan ve ark. 2009).

Grup LC2: Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 2780 nm dalga boyuna sahip olan Er, Cr: YSGG

48

lazerle (Waterlase, Biolase Technology, San Clemente, CA, ABD) pürüzlendirme işlemi uygulandı. 600-μm çapında fiber uç ile örneklere 1 mm uzaklıkta, non-kontakt, 20 sn boyunca (Harorli ve ark. 2015, Barutcigil ve ark. 2016) süpürme hareketiyle uygulandı. Lazer uygulaması sırasında kullanılan parametreler 20 Hz, 3W (Harorli ve ark. 2015, Mirzaei ve ark. 2015), 300 mJ (Gökçe ve ark. 2007), hava seviyesi %60, su seviyesi %50 düzeyinde kullanıldı.

Yaşlandırma işlemi uygulanmış Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örnekler rastgele yüzey işlemleri uygulaması için aşağıda açıklandığı şekilde 3 alt gruba ayrıldı:

Grup EA1(kontrol): Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine herhangi bir yüzey işlemi uygulanmadı.

Grup EB1: Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 4 sn boyunca (Özcan ve ark. 2009, Wahsh ve Ghallab 2015) su soğutması altında yüksek hızlı döner aletiyle yeşil bantlı 107–181 mikrometre gren boyutuna sahip elmas fissür frez (Meisinger, Düsseldorf, Germany) (da Costa ve ark. 2012, Güngör ve ark. 2016) ile pürüzlendirme işlemi uygulandı. Her 5 örnekte bir frez değiştirildi (Özcan ve ark. 2009).

Grup EC1: Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 2780 nm dalga boyuna sahip olan Er, Cr: YSGG lazerle (Waterlase, Biolase Technology, San Clemente, CA, ABD) pürüzlendirme işlemi uygulandı. 600-μm çapında fiber uç ile örneklere 1 mm uzaklıkta, non-kontakt, 20 sn boyunca (Harorli ve ark. 2015, Barutcigil ve ark. 2016) süpürme hareketiyle uygulandı. Lazer uygulaması sırasında kullanılan parametreler 20 Hz, 3W (Harorli ve ark. 2015, Mirzaei ve ark. 2015), 300 mJ (Gökçe ve ark. 2007), hava seviyesi %60, su seviyesi %50 düzeyinde kullanıldı.

Yaşlandırma işlemi uygulanmamış Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örnekler rastgele yüzey işlemleri uygulaması için aşağıda açıkladığı şekilde 3 alt gruba ayrıldı:

49

Grup EA2 (kontrol): Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine herhangi bir yüzey işlemi uygulanmadı.

Grup EB2: Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 4 sn boyunca (Özcan ve ark. 2009, Wahsh ve Ghallab 2015) su soğutması altında yüksek hızlı döner aletiyle yeşil bantlı 107–181 mikrometre gren boyutuna sahip elmas fissür frez (Meisinger, Düsseldorf, Germany) (da Costa ve ark. 2012, Güngör ve ark. 2016) ile pürüzlendirme işlemi uygulandı. Her 5 örnekte bir frez değiştirildi (Özcan ve ark. 2009).

Grup EC2: Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin tamir edilecek yüzeyine 2780 nm dalga boyuna sahip olan Er, Cr: YSGG lazerle (Waterlase, Biolase Technology, San Clemente, CA, ABD) pürüzlendirme işlemi uygulandı. 600-μm çapında fiber uç ile örneklere 1 mm uzaklıkta, non-kontakt, 20 sn boyunca (Harorli ve ark. 2015, Barutcigil ve ark. 2016) süpürme hareketiyle uygulandı. Lazer uygulaması sırasında kullanılan parametreler 20 Hz, 3W (Harorli ve ark. 2015, Mirzaei ve ark. 2015), 300 mJ (Gökçe ve ark. 2007), hava seviyesi %60, su seviyesi %50 düzeyinde kullanıldı.

Yüzey işlemleri uygulandıktan sonra bütün örnekler distile su ile yıkandı ve kurutuldu.

2.1.4 Bütün Gruplardaki Örneklerin Yarısına Silan Uygulanması

Bütün gruplar yüzey işleminden sonra kendi içinde iki alt gruba daha ayrıldı.

Gruplardan birine GC seramik primer II (GC, Tokyo, Japonya) uygulanırken, diğerine uygulanmadı. GC seramik primer II (GC,Tokyo, Japonya) üretici firmanın önerilerine göre; 60 sn (Lise ve ark. 2017b, Mühlemann ve ark. 2018) boyunca küçük uçlu bir aplikatör yardımıyla ince bir tabaka halinde uygulandı ve yağsız bir hava spreyiyle kurutuldu.

50

Şekil 2.19: GC Seramik Primer II

Şekil 2.20: Silan Uygulanması

51

2.1.5 Bonding Ajanının ve Kompozit Rezinin Uygulanması

Seramik primer uygulanmış ve uygulanmamış bütün örneklere Universal Single Bond (3M ESPE, ABD) ve Filtek Ultimate (3M ESPE, ABD) kompozit rezin uygulandı.

Örneklere Universal Single Bond (3M ESPE, ABD) bir aplikatör yardımıyla 20 sn boyunca ovalanarak uygulandı ve 5 sn hava ile inceltildi. Elipar S10 (3M ESPE, Minnesota, ABD) ışık cihazıyla 10 sn boyunca polimerize edildi. Bonding işleminden sonra; 4 mm kalınlığında hazırlanan örnekler, 10 mm yüksekliğinde hazırlanmış kalıplara yerleştirildi. Örneklerin üzerine Filtek Ultimate (3M, ESPE, ABD) kompozit rezin 2 mm kalınlığında yerleştirildi ve 20 sn boyunca Elipar S10 (3M ESPE, Minnesota, ABD) ışık cihazıyla polimerize edildi. En son tabakanın üstü oksijen inhibisyon tabakası oluşmaması için Mylar bandı ile kapatıldı. Örnekler kalıplardan çıkartıldıktan sonra kompozit bitirme frezleriyle düzeltilip, OptiDisc (Kerr, ABD) polisaj sistemiyle polisaj işlemi uygulandı.

52

Şekil 2.21: CAD/CAM bloğuna adeziv ve kompozit rezin uygulanması

Şekil 2.22: Universal Single Bond

53

Şekil 2.23: Filtek Ultimate

Şekil 2.24: LED ışık cihazı

54

2.1.6 Örneklerden Genişliği ve Uzunluğu 1 mm Olacak Şekilde Çubuklar Elde Edilmesi

Kompozit rezin ve seramik bloktan oluşan örnekler öncelikle bağlanma yüzeyine dik olacak biçimde, su soğutması altında, 0.4 mm kalınlığındaki bir elmas disk (Metkon, Bursa, Türkiye) ve hassas kesme cihazı (Microcut 201, Bursa, Türkiye) kullanılarak düşük ve sabit hızla kesildi. Aynı örnek ilk kesiler yapıldıktan sonra ikinci kesiler birinci kesiye dik olarak hizalandı ve su soğutması altında hassas kesme cihazında çubuklar oluşturuldu. Elde edilen her çubuk 1×1×8 mm boyutlarındadır.

Şekil 2.25: Uzunluğu ve Genişliği 1 mm Olacak Şekilde Hazırlanan Çubuk Şeklindeki Örnekler

2.1.7 Örneklerin Termal Döngü İle Yaşlandırılması

Her blok grubundan rastgele seçilen en az 20 çubuk örneği termal döngü ile yaşlandırıldı. Bir döngü 5°C ve 55°C sıcaklığa sahip soğuk ve sıcak su tanklarında bekleme süresi 20 sn ve iki banyo arası geçiş süresi 10 sn olacak şekilde ayarlanarak 10000 döngü uygulandı (Stawarczyk ve ark. 2015, Tinastepe ve ark. 2018).

55

2.1.8 Örneklerin Mikro-Gerilim Dayanım Testinin Yapılması

Hassas kesme işlemi ile elde edilen çubuk şeklindeki örnekler test cihazına yerleştirildi. Test öncesi kopma gösteren örnekler çalışma dışında tutuldu. Cihaza yerleştirilen örnekler iki ucundan siyanoakrilat esaslı yapıştırıcı ile sabitlendi. Bu işlemler yapılırken yapıştırıcının ve hızlandırıcısının, örneklerin bağlanma yüzeylerine bulaşmaması için özen gösterildi.

Örnekler, kopmanın gerçekleştiği en düşük değer elde edilene kadar test cihazında (Microtensile Tester, Bisco Inc, ABD) 1mm/dk’lık hızda 0,5 N’luk gerilme kuvvetine maruz bırakıldı. Kırılmanın gerçekleştiği mikro gerilim bağlanma dayanım değerleri ölçüldü ve kuvvet birimi Newton (N) olarak kalibre edildiği için kopma anındaki değerler aletin dijital göstergesinde sabitlendiğinde bu şekilde tespit edildi. Daha sonra bu değerlerin birimleri, MPa = kuvvet/alan (N/mm²) formülü ile Newton cinsinden MPa’ya dönüştürülüp her bir örnek için kaydedildi.

Şekil 2.26: Mikro- Gerilim Dayanım Test Cihazı

56

Şekil 2.27: Örneğin Test Cihazına Yerleştirilmesi

Şekil 2.28: Örneğin Kırılması

57

2.1.9 Kırılan Örneklerin Stereo Mikroskopta Görüntülenmesi

Mikro gerilim bağlanma dayanım testi uygulanan örneklerin kopma yüzeyleri; kırılma tipini belirlemek için stereomikroskopta incelenmiştir.

Kırılma tipleri;

Tip I: Seramik ve kompozit arasında adeziv kırık Tip II: Seramik ya da kompozitte koheziv kırık

Tip III: Seramik yüzeyinde kompozitin yarısından fazlası bulunan, seramik ve kompozit arasında karışık kırık, (Visuttiwattanakorn ve ark. 2017) olarak sınıflandırılmıştır.

2.1.10 İstatistiksel Olarak Verilerin Değerlendirilmesi

Araştırmada elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences for Windows 22.0) programı kullanılarak analiz edilmiştir. İki grup arasındaki farklar bağımsız grup t-testi ile analiz edilmiştir. İkiden fazla bağımsız grup arasında niceliksel sürekli verilerin karşılaştırılmasında Tek yönlü (One way) Anova testi kullanılmıştır. Anova testi sonrasında farklılıkları belirlemek üzere tamamlayıcı post-hoc analizi olarak Scheffe testi kullanılmıştır (p<0.05).

58

Bütün gruplara 3M Universal Single Bond + 3M Filtek Ultimate uygulanması 1 mm genişliğinde ve uzunluğunda çubukların

elde edilmesi

Bütün örneklere 10000 termal döngü işlemi ile yaşlandırma

Mikro- Gerilim Dayanım Testinin uygulanması

İstatistiksel Analiz

59

Bütün gruplara 3M Universal Single Bond + 3M Filtek Ultimate uygulanması

1 mm genişliğinde ve uzunluğunda çubukların elde edilmesi

Bütün örneklere 10000 termal döngü işlemi ile yaşlandırma

Mikro- Gerilim Dayanım Testinin uygulanması

İstatistiksel Analiz

60

2.2 ÖRNEKLERİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜKLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

2.2.1 CAD\CAM Bloklarından Örneklerin Hazırlanması

Çalışma kapsamında bir hibrit seramik olan Vita Enamic CAD/CAM blok (12×14×18) (Vita Zahnfabrick, ABD) ve rezin nanoseramik olan Lava Ultimate CAD/CAM blok (15×14×18) (3M ESPE, ALMANYA) kullanıldı. Bir hassas kesme cihazı (Microcut 201, Bursa, Türkiye) ile Vita Enamic ve Lava Ultimate blokların her birinden 36’şar tane olmak üzere toplamda 72 örnek hazırlandı. Örneklerin kalınlığı 1,2 mm, uzunlukları 7 mm olarak ayarlandı.

Şekil 2.29: CAD/CAM Bloklarından Dilimler Elde Edilmesi

Elde edilen örneklerin tamir edilecek yüzeyine standart bir yüzey elde etmek için otomatik zımpara makinesi (Forcipol 1V Metkon, Bursa, Türkiye) kullanıldı.

Örneklerin her biri otomatik zımpara makinasında sırasıyla 400, 600,800 ve 1200 gren boyutuna sahip silikon karbit kağıtlarla (SiC) (Hermes/Schleifmittel GmbH&Co., Hamburg, Germany) 60 sn boyunca zımparalandı. Zımpara uygulanan örnekler daha sonra 5 dk boyunca distile su içerisinde ultrasonik temizleyici ile temizlendi (Filho ve ark. 2004, Özcan ve ark. 2009, Corazza ve ark. 2016, Tinastepe ve ark. 2018).

2.2.2 Örneklere Farklı Yüzey İşlemlerinin Uygulanması

Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) ve Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örnekler rastgele yüzey işlemleri uygulaması için aşağıda anlatıldığı gibi 3 farklı gruba ayrıldı:

61

Grup LA (kontrol): Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin (12 dilim) tamir edilecek yüzeyine herhangi bir yüzey işlemi uygulanmadı.

Grup LB: Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin (12 dilim) tamir edilecek yüzeyine 4 sn boyunca (Özcan ve ark. 2009, Wahsh ve Ghallab 2015) su soğutması altında yüksek hızlı döner aletiyle yeşil bantlı 107–181 mikrometre gren boyutuna sahip elmas fissür frez (Meisinger, Düsseldorf, Germany) (da Costa ve ark. 2012, Güngör ve ark. 2016) ile pürüzlendirme işlemi uygulandı. Her 6 örnekte bir frez değiştirildi (Özcan ve ark. 2009).

Grup LC: Lava Ultimate (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin (12 dilim) tamir edilecek yüzeyine 2780 nm dalga boyuna sahip olan Er, Cr: YSGG lazerle (Waterlase, Biolase Technology, San Clemente, CA, ABD) pürüzlendirme işlemi uygulandı. 600-μm çapında fiber uç ile örneklere 1 mm uzaklıkta, non-kontakt, 20 sn boyunca (Harorli ve ark. 2015, Barutcigil ve ark. 2016) süpürme hareketiyle uygulandı. Lazer uygulaması sırasında kullanılan parametreler 20 Hz, 3W (Harorli ve ark. 2015, Mirzaei ve ark. 2015), 300 mJ (Gökçe ve ark. 2007), hava seviyesi %60, su seviyesi %50 düzeyinde kullanıldı.

Grup EA (kontrol): Vita Enamic (3M ESPE, ABD) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin (12 dilim) tamir edilecek yüzeyine herhangi bir yüzey işlemi uygulanmadı.

Grup EB: Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin (12 dilim) tamir edilecek yüzeyine 4 sn boyunca (Özcan ve ark.

2009, Wahsh ve Ghallab 2015) su soğutması altında yüksek hızlı döner aletiyle yeşil bantlı 107–181 mikrometre gren boyutuna sahip elmas fissür frez (Meisinger, Düsseldorf, Germany) (da Costa ve ark. 2012, Güngör ve ark. 2016) ile pürüzlendirme işlemi uygulandı. Her 6 örnekte bir frez değiştirildi (Özcan ve ark. 2009).

Grup EC: Vita Enamic (Vita Zahnfabrick, ALMANYA) CAD/CAM bloğundan hazırlanan örneklerin (12 dilim) tamir edilecek yüzeyine 2780 nm dalga boyuna sahip olan Er, Cr: YSGG lazerle (Waterlase, Biolase Technology, San Clemente, CA, ABD) pürüzlendirme işlemi uygulandı. 600-μm çapında fiber uç ile örneklere 1 mm uzaklıkta, non-kontakt, 20 sn boyunca (Harorli ve ark. 2015, Barutcigil ve ark. 2016) süpürme hareketiyle uygulandı. Lazer uygulaması sırasında kullanılan parametreler 20

62

Hz, 3W (Harorli ve ark. 2015, Mirzaei ve ark. 2015), 300 mJ (Gökçe ve ark. 2007), hava seviyesi %60, su seviyesi %50 düzeyinde kullanıldı.

2.2.3 Örneklerin Yüzeyinin Stereo Mikroskobunda Görüntülenmesi

Farklı yüzey işleminden sonra örneklerin yüzeyleri stereo mikroskobunda (S100 OPMI pico Carl Zeiss MditecAG, Almanya) incelendi.

2.2.4 Örneklerin Yüzey Pürüzlülüklerinin Profilometre De Değerlendirilmesi Çalışmamızda, yüzey pürüzlülüğü değerlendirmesinde; Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Araştırma Laboratuvarından temin edilen ve gelişmiş bir cihaz olan Perthometer M2 profilometre (Mahr, Göttingen, Almanya) cihazı kullanıldı.

Şekil 2.30: Profilometre Cihazı

Cihazın önemli, teknik özellikleri ise şunlardır:

1) DIN EN ISO 4288 /ASME B461 standartlarına uygun ölçüm aralıkları; 5,6 mm;

1,75 mm ve 17,5 mm.

2) Seçilen ölçüm aralığına (tracing length) göre otomatik olarak profil tanımlaması 3) 1’den 5’e kadar seçilebilir örnekleme uzunluğu (n)

4) Seçilebilir cut off aralığı; 0,25 mm; 0,8 mm; 2,5 mm

4) Seçilebilir cut off aralığı; 0,25 mm; 0,8 mm; 2,5 mm

Belgede TÜRKİYE CUMHURİYETİ KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ (sayfa 50-0)