Denizli, antik dönemlerden günümüze kadar süre gelen tarihi yolculuğu boyunca çeşitli şekillerde isimlendirilmiş ülkemizin özel bir şehri durumundadır. Denizli ili antik çağlardan bugüne değin mermercilik, dokuma, ticaret ve sağlık turizmi gibi alanlarda ekonomik faaliyetlerde bulunmuş bir kenttir. Bu anlamda Denizli, birçok medeniyeti barındırmış gözde yerleşim merkezi; Kutsal kent, antik çağlardan bugüne şifa ve sağlık kenti, Kutsal Hac Yolu olarak kabul gören Efes-İzmir yolunun bitiminde yer alan önemli bir uygarlık beşiği, dokumacılık kültürü 4. ve 5. yüzyıla dayanan yerleşim yeri, ticari geçmişi 7500 yıl öncesine dayanan kent, Anadolu kaplanı gibi birçok farklı türde adlandırmak mümkündür (GEKA, 2016:1).
Denizli coğrafi konumu itibariyle, Ege Bölgesinin doğusunda, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçiş noktası olarak kabul edilir. Bu sebeple, Denizli İl sınırlarında iklim ve bitki örtüsü farklılık arz eder. İlin şehir merkezi, Karcı Dağı eteklerindeki platformda konumlanmıştır. Genel anlamda ilk yerleşim sebebi korunma, verimli topraklara sahip olması ve ulaşım imkanlarının elverişli olmasına bağlıdır. İç Anadolu ve Akdenize uzanan yollara hakim bir noktada bulunan Denizli, çevresinde tarihi açıdan önemi yüksek olan yerleşimlere daha önceleri de konu olmuştur. İlde ilk yerleşim, şuan bile Bayramyeri olarak isimlendirilen ve günümüzde de ticaretin yoğun olarak devam ettiği Kaleiçi bölgesinde başlamıştır. Denizli ili sınır itibariyle doğudan Afyon, Burdur ve batıdan Manisa, Aydın, güneyden Muğla, kuzeyden ise Uşak illeri ile komşu bulunmaktadır. İl coğrafi konumu itibariyle Ege, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri arasında bir geçiş merkezi olduğundan iklimi değişiklik göstermektedir. İl topraklarının %47' si dağlar, %28' si ovalar, %23' ü platolar ve %2' si yaylalardan oluşmaktadır (T.C Denizli Valiliği İl çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2015:1).
Tablo 9. Denizli’nin Fiziki Yapısı
Yüzölçümü 11.861 Km2’dir
Türkiye Yüzölçümüne oranı 1,40%
Rakımı 354 mt
İklim ve Bitki Örtüsü Akdeniz İklimi – Karasal İklim Yıllık Ortalama Sıcaklığı 16,2 Derece
Yıllık Yağış Ortalaması 556,5 mm (1970-2011 yılları) Kaynak: (http://pamukkale.gov.tr/tr/Genel-Bilgiler-Denizli/Fiziki-Yapi)
Genellikle Ege ikliminin ve İç Anadolu’nun güney bölümünün yaygın özelliklerini sergilemektedir. Denizli Ege Bölgesi iklimine göre sıcaklık olarak biraz düşüktür. İl iklim sınıflandırma metotlarının çoğunda yazları sıcak, kışları serin, su fazlası kış mevsiminde ve çok kuvvetli, yarı kurak-az nemli olan bir iklim sınıfındadır. (T.C Denizli Valiliği İl çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2015:1-2).
Denizli ilk defa M.Ö. 261-245 yılları arasında, günümüzdeki şehrin 6 km kuzeyinde, Eskihisar Köyü dolaylarında Suriye Kralı II. Antiyokustheos tarafından kraliçenin adına kurulmuş ve kente Laodike’nin kenti anlamına gelen “Laodikeia” adı verilmiştir (GEKA, 2016:2). Türkler Denizli havalisini zaptettikten sonra ilin merkezini suyu bol olduğu için bugünkü Kaleiçi merkezine taşımışlardır. İlin adı, tarihi kaynaklarda çok çeşitli isimler almıştır. Selçuklu kaynakları ve Denizli mahkemesi şer’iye kütükleri “Ladik” ismini vermişlerdir. Ibni Batuta’nın seyahatnamesinde ise “Tonguzlu” olarak ifade edilmektedir. Mesaliküllebsar’da da “Tonguzlu” adıyla kayda alınmıştır. Timurlenk’in zafernamesini yazan, şerafettin Zeydi “Tenguzluğ” ve “Tonguzluğ” gibi iki isimden bahsetmektedir. “Tengiz” kelimesi eski Türkçe’de “deniz” demektir. “Tengüzlü” ise bugünkü imlâsıyla “Denizli” demektir. Sonuç olarak açıklamalarda belirtildiği gibi, kesin bir ad verilememektedir. (http://pamukkale.gov.tr/tr/Genel-Bilgiler- Denizli/Tarihce).
Denizli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne (ADNKS) göre; 993.442’dir. 2015 yılında Denizli’de ikamet eden nüfus 2012 yılına göre 42.885 kişi artmıştır. 2015 yılında bir önceki yıla göre, Merkezefendi, Bozkurt, Baklan, Sarayköy ve Pamukkale ilçelerinin nüfusunda artış gerçekleşmiş, diğer ilçelerin ise nüfusunda düşüş gerçekleşmiştir. Denizli İlinin nüfus artış hızı 2013 yılında % 13,49 oranında gerçekleşirken, 2014 yılında % 15,69
ve 2015 yılında %15 olmuştur. Türkiye için nüfus artış hızı ise 2015 yılında % 13,4 olmuştur. 2015 yılında 2014 yılına kıyasla nüfus artış hızı en düşük olan ilçe Bekilli, nüfus artış hızı en yüksek olan ilçe ise Pamukkale olmuştur (DTO, 2016:68).
Tablo 10. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre 2012 ile 2015 arası Denizli ilçeleri nüfus verileri İlçeler 2012 2013 2014 2015 Acıpayam 56.530 55.971 55.722 55.406 Babadağ 6.848 6.707 6.623 6.611 Baklan 5.964 5.934 5.800 5.816 Bekilli 7.838 7.751 7.512 7.164 Beyağaç 7.020 7.116 6.922 6.713 Bozkurt 12.353 12.279 12.352 12.597 Buldan 27.484 27.558 27.455 27.259 Çal 21.079 20.587 20.218 19.699 Çameli 19.314 19.315 18.819 18.442 Çardak 9.386 9.386 9.076 8.906 Çivril 61.004 60.615 61.007 60.716 Güney 10.999 10.796 10.697 10.399 Honaz 31.470 32.324 32.282 31.779 Kale 21.333 21.293 21.133 20.667 Merkezefendi 559.816 262.825 271.942 280.341 Pamukkale 311.496 320.142 331.000 Sarayköy 29.650 29.650 29.739 29.964 Serinhisar 14.896 14.817 14.796 14.649 Tavas 47.773 47.044 46.463 45.214 Toplam 950.557 963.464 978.700 993.442 Kaynak: (DTO, 2016:68).
Denizli birçok alanda olduğu gibi ortaöğretim ve yükseköğretim alanında da saygınlık kazanmış bir il durumundadır. Denizli yüzyıllar öncesinde çağdaş eğitimin önderliğini Denizlili Alim Merkez Efendi aracılığıyla yapmış o günden bu yana eğitim kalitesini arttırarak devam etmiştir. Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu İlköğretim uygulamasına geçişle birlikte, Denizli insanının hayırsever tutumu sayesinde önemli seviyelere erişmiştir. 1973 yılından bu tarafa şirket ve özel teşebbüslerin başlattığı okul yaptırma kampanyası, her geçen gün artarak devam etmektedir. 3 Temmuz 1992 yılında Pamukkale Üniversitesinin kurulması ile birlikte yüksek düzeyli eğitim, araştırma, yönlendirme, teknolojik bilgi ve donanım sayesinde Denizlinin çehresi değişmiş eğitim alanında sınırlarını aşmıştır (http://www.pamukkale.gov.tr/tr/Genel-Bilgiler-
Denizli/Egitim-Durumu). Bugün Pamukkale Üniversitesi 6 adet Enstitü, 16 adet Fakülte, 3 Yüksekokul ve 12 Meslek Yüksekokulu ile toplam 57.415 adet öğrencisi, 1854 adet
akademisyeni ile birlikte çağdaş bir eğitim vermektedir
(http://www.pau.edu.tr/pau/tr/sayilarlaPAU).
Denizli ili hava, kara ve demiryolu ulaşım imkanlarına sahiptir. İl iki ayrı karayolu üzerinden İzmir’e bağlantısı mevcuttur. Bunlardan biri Aydın diğeri ise Manisa ilinden kurulan bağlantılardır. Denizli’nin Başkent ile kara bağlantısı Afyon İli üzerinden, demir yolu ile bağlantısı ise Afyon-Kütahya-Eskişehir güzergahından kurulmuştur. Denizli- Aydın-İzmir karayolunu takip eden demir yolu İlin, Ege bölgesinin en büyük yerleşim merkezi olan İzmir ile bağlantısını sağlamaktadır (http://pamukkale.gov.tr/tr/Ulasim- Bilgileri-Denizli).
Denizli hava yolu ulaşımında ise Ülkemizin metropol şehri olan İstanbul’dan her günü düzenli olarak karşılıklı sefer yapılmaktadır. Halihazırda Denizli’den başka bir merkeze yönelik karşılıklı uçak seferi düzenlenmemektedir. 2015 yılında Çardak Havalimanından toplam 3824 sefer düzenlenmiş olup yolcu sayısı 509.047 olarak gerçekleşmiştir (DTO, 2016:123-124).