CEM IV (Puzolanik Çimento) : Bu tip çimentolarda cüruf veya kalker malzemesi, katkı malzemesi olarak kullanılmaktadır Puzolan ve uçucu kül katkı malzemeleri ile katkı
5. DENEYSEL ÇALIŞMALAR 1 Malzeme Kullanım Nedenler
Bu çalışmada, 3 boyutlu beton yazıcı cihazında kullanılabilecek beton harcın üretiminde kullanılan malzemelerin tercih nedenleri şunlardır ;
Diatomit malzemesinin yapılan araştırma ve literatür çalışmalarında yoğunluğu düşük olan ve ilave edildiğinde harcın yayılmasını azaltan ve harcın yapışkanlığını arttıran bir malzeme olduğu belirlenmiştir. 3 boyutlu beton yazıcı cihazında kullanılabilecek beton harç üretiminde diatomit malzemesi kullanılarak oluşturulan taze haldeki katmanın, şeklinin ve konumunun korunması sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca taze haldeki katmanın yayılması azaltılmıştır. Bu malzemenin kullanımı ile oluşturulan katmanın yapışkanlığı arttırılmış böylece üstüne eklenen diğer katmanların birbirine yapışması ve tutunması sağlanmıştır. Katmanların üstüste eklenmesi ile en altta kalan katman ağırlık sebebiyle ezilerek çatlamakta ve şekli bozulmaktadır. Bu durumu önlemek için düşük yoğunlukta bir malzeme olan diatomit, beton harca ilave edilerek harç yoğunluğunun ve katmanların ağırlığının azaltılması sağlanarak altta kalan katmanların ezilerek çatlaması ve şeklinin bozulması engellenmek istenmiştir.
Öğütülmüş yüksek fırın cürufunun (ÖYFC) yapılan araştırma ve literatür çalışmalarında beton harca ilave edildiğinde işlenebilirliğini arttırdığı, su ihtiyacını azalttığı, hacimce daha fazla çimento hamuru sağladığı, ileriki yaşlarda dayanımı arttırdığı ve ekonomiklik sağladığı belirlenmiştir. 3 boyutlu beton yazıcı cihazında kullanılabilecek beton harç üretiminde ÖYFC ilaveli beton harç kullanılarak katmanlara daha kolay şekil verilebilmesi ve özellikle katmanların kıvrılma bölgelerinde oluşabilecek çatlakların azaltılması sağlanmıştır. Bu malzemenin kullanımı ile beton harcın zamanla dayanımının artması hedeflenmiştir. Aynı zamanda atık bir malzeme olan ÖYFC değerlendirilerek beton harcın maliyetinin azaltılması sağlanmıştır.
Selüloz malzemesi ile ilgili yapılan araştırma ve literatür çalışmalarında beton harca ilave edildiğinde çatlakları azalttığı, kırılma enerjisini arttırdığı, malzeme özelliklerini geliştirdiği belirlenmiştir. 3 boyutlu beton yazıcı cihazında kullanılabilecek beton üretiminde selüloz malzemesi ilaveli beton harç kullanılarak harcın viskositesinin artması sağlanmış, ayrıca katmanda oluşabilecek çatlakların azaltılması sağlanmıştır.
Tüm beton harç numunelerinde agrega olarak tane boyutları birbirine yakın ince sıva kumu kullanılmıştır. Böylece basılan katman boyunca aynı görünüm ve özellik
sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca kum tanelerinin küresel yapıda olması katmanın pompa ağzından tıkanma yapmadan kolayca çıkabilmesini sağlamıştır.
Polipropilen lif ile ilgili yapılan araştırma ve literatür çalışmalarında, lifin beton harca ilave edilmesi ile harcın basınç ve eğilme dayanımının arttığı, çatlakların azaldığı ve segregasyonu önlediği belirlenmiştir. Bu çalışmada, tüm harç numunelerine polipropilen lif ilave edilerek katmanların özellikle kıvrılma bölgelerinde çatlakları ve kopmaları engelleme amacı ile kullanılmıştır. Ayrıca beton harçların basınç ve eğilme dayanım değerlerinin artması sağlanmıştır.
5.2. Kullanılan Malzemelerin Teknik Özellikleri 5.2.1. Çimento
Çalışmada 3 boyutlu beton yazıcı cihazında kullanılabilecek harcın üretiminde bağlayıcı malzeme olarak Ereğli Çimento fabrikasının ürünü olan Eksper Puzolanik Çimento CEM IV/B 32,5R tipi çimento kullanılmıştır. Kullanılan çimentonun fiziksel ve mekanik özellikleri aşağıdaki Çizelge 5.1’de verilmiştir.
Çizelge 5.1. CEM IV/B 32,5R çimentosunun fiziksel ve mekanik özellikleri. Fiziksel Özellikleri Mekanik Özellikleri
Tane Boyut Aralığı (mikron, µm)
0.2 - 120 Basınç Dayanımı (MPa)
Özgül Yüzey Alanı (m2/g) 5000 2 Gün 10.0 Yoğunluk (g/cm3 ) 3.08 28 Gün 32.5 Kızdırma Kaybı 3.03 Priz Başlangıcı (dk) 75 5.2.2. Su
Beton harç numunelerinin üretiminde beton karma suyu olarak TS EN 1008 standardına uygun olan Bilecik ili şehir şebekesi suyu kullanılmıştır.
5.2.3. Polipropilen lif
Tüm deneylerde İstanbul Teknik firmasının ürünü olan polipropilen lif kullanılmıştır. Kullanılan polipropilen lifin teknik özellikleri Çizelge 5.2’de verilmiştir.
Çizelge 5.2. Polipropilen lifin teknik özellikleri.
Yoğunluk 0.91 g/cm3
Lif Uzunluğu 24 mm
Görünüm Yumuşak ve Multifilament
Yapıda
Çekme Mukavemeti 380-650 MPa
Uzaması >%15
Elastik Modülü >3400 MPa
Asit ve Alkali Dayanımı Yüksek Dirençli
Su Emmesi Yok
Erime Noktası 160-180 0
C
5.2.4. Diatomit
Çizelge 5.3. Diatomit malzemesi fiziksel ve kimyasal özellikleri. Fiziksel Özellikleri Kimyasal Özellikleri Tane Boyut Aralığı (mikron,
µm) 43-288 SiO2 %90.1 Özgül Yüzey Alanı (m2 /g) 4000-4500 Fe 2O3 %2.79 Yoğunluk (g/cm3 ) 0.50 Al2O3 %2.16
Renk Kirli Beyaz CaO %2.09
Kızdırma Kaybı 0.40 Na 2O %1.27 K2O %0.57 MgO %0.237 S %0.1 C %0.02 Diğer %0.31 Oksitler %0.35
Kullanılan diatomit malzemesinin fiziksel ve kimyasal özellikleri Çizelge 5.3’de verilmiştir. Çalışmada kullanılan diatomit malzemesi, Beg-Tuğ Mineral Madencilik firmasının ürünü olan BG-002 Kirli Beyaz Flux Kalsine Edilmiş Diatomit tipi malzemedir.
5.2.5. Kum
Tüm hazırlanan beton harç numunelerinde 1-2 mm elek aralığında yıkanmış ince sıva kumu kullanılmıştır.
5.2.6. Öğütülmüş yüksek fırın cürufu (ÖYFC)
Çalışmalarda kullanılan öğütülmüş yüksek fırın cürufu (ÖYFC), Bolu Çimento Sanayii AŞ. fabrikasından temin edilmiştir. Kullanılan ÖYFC’nin fiziksel ve kimyasal özellikleri Çizelge 5.4’te gösterilmiştir.
Çizelge 5.4. ÖYFC malzemesi fiziksel ve kimyasal özellikleri. Fiziksel Özellikleri Kimyasal Özellikleri Tane Boyut Aralığı
(mikron, µm) 3-100 CaO 37.79
Özgül Yüzey Alanı
(m2/g) 4500-5000 SiO2 35.09
Yoğunluk (g/cm3
) 2.75-3.00 Al2O3 17.54
Kızdırma Kaybı - MgO 5.50
SO3 1.15
K2O 0.63
Fe2O3 0.50
Na2O 0.30
5.2.7. Selüloz
Selüloz olarak, Univar Kimya Endüstrisi’nin ürünü olan Jelucel 300H tipi selüloz kullanılmıştır. Kullanılan Jelucel 300H tipi selüloz malzemesinin teknik özellikleri Çizelge 5.5’te verilmiştir.
Çizelge 5.5. Selüloz malzemesi teknik özellikleri. Selüloz Selüloz 300H Selüloz İçeriği ~ %80 Kuruma Kaybı ~ %8 Kütle Yoğunluğu ~ %150 (g/l) pH Değeri ~ 6 Elek Analizi 32μm ~ %70 125μm ~ %25 200μm ~ %5 Renk Bej
6. YÖNTEM