Deney Grubu Etkinliklerinin Çalışma Kapsamında Verilen Kuramsal

Bu çalışmada deney grubunda etkisi araştırılan 5E modeli 5.sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Gerçekleşen Düşler” ünitesi üzerinde yapılmıştır. Konular, kazanımlar MEB tarafından önceden belirlenmiştir. Ancak araştırmacı içeriği ve zamanlamayı 5E modeline göre ayarlamıştır. Deney grubundaki etkinlikler öğretmen kılavuz kitabından bağımsız olarak yapılmıştır. Ünite işlenirken öğrenme ortamı öğrenciler arası bireysel farklılıklar ve öğrencilerin kişisel özellikleri dikkate alınarak öğretmen tarafından düzenlenmiştir.

Öğretmen tarafından öğrenme ortamına kitaptan bağımsız resim, fotoğraf ve diğer gerekli materyaller, örneğin, Engage-Enter (İlgi Çekme-Giriş) aşamasında sınıfa soda bloğu, kum ve ısı veren bir ocak resmi, getirilir. Engage-Enter (İlgi Çekme- Giriş) aşamasında sorular sorularak, senaryo anlatılarak, gösteri yapılarak, resim gösterilerek ya da tartışılarak öğrencinin sorun ile var olan bilgi ve becerileri arasında ilişki kurması ve konuya odaklanmasına imkan sağlanır (Turgut ve dğr, 1997).

Dersin işlenişinde öğrencinin var olan yaşantılarından yararlanarak düşüncelerini yansıtması sağlamak için ders kitabı ve çalışma kitabından bağımsız açık uçlu sorular sorulmuştur. Engage-Enter (İlgi Çekme-Giriş) aşamasında bir soru sorma, bir problem tanımlama, bir uyumsuz olayı gösterme ve sorunlu bir durum dışında hareket etme, öğrencilerin dikkatinin çekildiği ve öğretim faaliyetlerine odaklandıkları yolların hepsidir (Barufaldi, 2002).

Örneğin, Engage-Enter (İlgi Çekme-Giriş) aşamasında, öğrencilerin zihinsel olarak konu ile kendi günlük yaşantıları arasında ilişki kurabilmeleri, kişisel

deneyimlerinden sonuç çıkarabilmeleri ve öğrencinin konuya dikkatini çekmek için “Buluşların teknolojinin gelişimini nasıl etkilediğini biliyor musunuz?”, “Buluşlar ilk icat edildikleri halde mi kalmışlardır?”, “Buluş yapanlar ve bilim insanları olmasaydı hayatımız nasıl farklılaşırdı?”, “Atatürk’ün Hayatta en hakiki mürşit ilimdir sözü ile neyi vurgulamak istemiştir?”, “Bilim ve teknolojiyle ilgili gelişmeleri nerelerden takip ederiz?” soruları sorulmuştur.

Explore (Keşif-Araştırma) aşamasında öğrenci farklı bir anlatım, sürpriz bir yol, oyun eşliğinde ya da yaratılan eğlenceli bir süreç ile konuya katılarak öğrenci olay, olgu ya da kavramı kendine sağlanan olanaklarla özgürce keşfeder (Temizyürek, 2003). Bu nedenle öğrencinin ortak ve somut deneyimleri doğrultusunda tasarlanmış bir tartışma ortamı oluşturarak öğrencilere nesneleri, olayları ve becerileri keşfedebilecekleri için “Elektriklerin kesilmesi ders işleyişimizi nasıl etkiliyor?” “Teknolojinin gelişmesiyle insanların meslekleri değişmiş midir? “Hayatınızda hiçbir mucitle tanıştınız mı?” ve “Sizce buluş yapanlar ve bilim insanları bu icatları yaparken zorluklarla karşılaşmışlar mıdır?, “Atatürk olmasaydı bilim ve teknoloji açısından hayatımız nasıl farklılaşırdı?” “Bilim ve teknolojiyle ilgili süreli yayınların faydaları nelerdir?” soruları sorulmuştur. Çalışma yapraklarında bu sorulara yönelik özgün bir senaryo oluşturmaları sağlanarak, teknolojinin gelişimi ve değişimini öğrencilerin kendisinin keşfetmesine olanak sağlanmıştır.

Elaborate (Genişletme) aşamasında öğrencilerin yeni uygulamalar yapması ve öğrendiği bilgileri kullanabilmesi için “Sizce bir bilim insanının özellikleri nelerdir?” “Atatürk’ün de bilimsel alanda eserlerinin olduğunu biliyor musunuz?” “Bilim ve teknolojiyle ilgili, düzenli olarak takip ettiğiniz düzeyinize uygun herhangi bir süreli yayın var mı?” ve “Bilim ve teknolojiyle ilgili düzeyinize uygun bir süreli yayını düzenli olarak takip etmek size ne kazandırır? soruları sorulmuştur.

fazla zaman ve deneyim sağlar. Öğretmen yeni bağlamda öğrenmelerinin pratik etmesi için öğrencilere fırsat sağlamalıdır (Barufaldi, 2002)

Evaluate (Değerlendirme) aşamasında öğrencilerin bu aşamaya kadar tamamlanmış olan konulardaki kavramları tanımlayabilmeleri, olgular arası ilişkiyi analiz edebilmeleri için kendilerinin dizayn ettiği deney çalışmaları (Örneğin yere saplanan bir çubuğun oluşturduğu gölge boyunu gün boyu belli aralıklarla kaydetmeleri) yapmaları, senaryo oluşturmaları (Örneğin, “Uzaktaki sevdiklerinize nasıl ulaşırsınız?” sorusuna ilişkin özgün bir senaryo) ve özgün eserler (Örneğin “Tekerlek icat edilmeseydi yaşamımızda neler farklı olurdu?” sorusuna ilişkin özgün bir hikaye, geçmişten günümüze değişen evlerle ilgili özgün bir hikaye, “Elektrik olmasaydı yaşamınızda neler farklı olurdu?” sorusuna ilişkin özgün bir hikaye, “Teknoloji daima yararlı mıdır?” sorusuna teknolojinin yarar ve zararlarını ortaya koyan özgün bir hikaye) ortaya koymaları sağlanmıştır.

Bu aşamada öğretmen, öğrencilerin bilgi ve becerilerini değerlendirir. Öğrencileri yeni kavram ve becerileri uyguluyorken gözlemler. Kendi öğrenmelerini değerlendirmeleri için öğrencileri cesaretlendirirler (Barufaldi, 2002).

Bu aşamada öğretmen, Öğrencinin bilgi ve becerilerini değerlendirir. Öğrencilerin davranış ve düşüncelerindeki değişikliği gözlemler, bulgu ve delilleri inceler. Öğrencilere kendi öğrenmelerini ve grup becerilerini değerlendirmek için olanak sağlar. Bu düşüncenin sebebi ne? Hangi delillerin var ve bunların özelliği ne? gibi sorular sorar (Türker, 2009).

5E modelinin uygulandığı deney grubunda öğrencinin başarısının değerlendirilmesi çoktan seçmeli bir akademik başarı testi ve çalışma yapraklarıyla verilen performans görevleriyle yapılmıştır.

Piaget’ye göre, birey çevresinden bağımsız bir varlık değildir. Çevresinde olan olaylar ve insanlarla sürekli etkileşim halindedir. Bilişsel gelişim sürecinde birey,

zihninde kendine ait bir dünya kurar. Birey yeni bir durumla karşılaştığında bu durumu zihinde mevcut şemayla karşılaştırır, gerekirse bu yeni durumu bireysel yaşantıları doğrultusunda yeniden yapılandırılır. Bireyin öğrenme durumu yalnızca dışsal uyarıcılar kontrolünde gerçekleşen bir durum değildir. Bireyin bilgiyi yapılandırdığı yapılandırmacı yaklaşımda grup çalışmaları ve iş birliği vardır. 5E modeli yapılandırmacı yaklaşıma dayanmaktadır.

Birey toplumun bir parçasıdır, toplumdan ayrı düşünülemez. Dolayısıyla toplumda meydana gelen her türlü değişim ve gelişme bireyi doğrudan ilgilendirmektedir. 5.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Gerçekleşen Düşler Ünitesinin öğrenme alanı Bilim, Teknoloji ve Toplum’dur. 5E modelinin uygulandığı bu ünitede, işlenen konular ve kazanımların hangi disiplinlerle ilgili olduğunun bilinmesi bu bakımdan önemlidir. Aşağıdaki bölümde bu konuya değinilmektedir.

2.6 5.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersindeki Gerçekleşen Düşler Ünitesinin Öğretiminde 5E Modelinin Bilimsel Süreç Becerilerine, Akademik Başarıya ve Tutuma Etkisi Adlı Çalışmaya Konu Olan Ünitenin Kavramsal Özellikleri

5.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Gerçekleşen Düşler Ünitesinin öğrenme alanı Bilim, Teknoloji ve Toplum’dur. Ünitede altı adet kazanım vardır. Bu kazanımların ilişkili olduğu disiplinler Tablo 2.15’ de verilmektedir. Ünitenin öğretimi için 12 ders saatinden 4 hafta ayrılmıştır.

Tablo 2.15 5.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Gerçekleşen Düşler Ünitesine Ait Hedef ve Konuların İlişkili Olduğu Disiplinler

HEDEF KONU DİSİPLİN

Buluşlarla teknolojik gelişmeler arasındaki ilişkileri kavrayabilme

Gelişen Teknoloji Tarih

Buluşların ve teknolojik ürünlerin toplum hayatımıza olan etkilerini kavrayabilme

Teknoloji Yaşantımızı Etkiliyor Mu?

Coğrafya, Tarih, Psikoloji Buluş yapanların ve bilim insanlarının

ortak özelliklerini kavrayabilme

Bilim İnsanlığa Hizmet Ediyor

Psikoloji, Tarih

Kanıtlara dayanarak Atatürk’ün bilim ve teknolojiye verdiği önemi kavrayabilme

Ulu Önderimiz ve Bilim Tarih

Bilim ve teknolojiyle ilgili, düzeyine uygun süreli yayınları tanıyabilme ve bu yayınları takip edebilme

Bilimi Takip Edelim Medya Okuryazarlığı

Yaptığı çalışmalarda yararlandığı kaynakları tanıyabilme

Bilimi Takip Edelim İnsan Hakları ve

Vatandaşlık, Hukuk