2 NÜ FU S COĞRA FYA S I 44
• Demografik değişim konusunu geride bırakmadan önce iki teoriyi daha tartışmak gerekir.
• Bu teoriler geçmişin demografik değişimlerini anlamamıza katkı sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda geleceğin değişimlerini tahmin etme konusunda bazı ilave faktörlerin dikkate alınması gerektiğine işaret ediyor.
• 1980’ler boyunca bilimsel dikkat, demografik geçişin Avrupa deneyiminin daha rafine hale getirilmesine ve yeniden yorumlanmasına verilmişti.
• Bu odak değişikliği, doğurganlık düşüşünde yerel doğurganlık davranışını etkilemede bireysel tercihin rolünden akrabalar, arkadaşlar ve komşular tarafından oynanan role doğru olmuştu (Coale ve Watkins, 1986). NÜ FU S COĞRA FYA S I
• Watkins (1990), doğurganlık düşüşünde gündelik bazda bireyleri etkileyen topluluk (ek olarak hayali toplulukların) üyeleri tarafından oynanan role daha fazla dikkat gösterilmesini talep etmiştir.
• Watkins (1990) evlilik çeşitliliğine ve Batı Avrupa ülkeleri arasındaki ve içindeki iki farklı dönem boyunca (1870 ve 1960) evlilik içi (marital) doğurganlığa odaklanmıştır.
• Watkins, geçmişteki doğurganlık değişimlerinin konuşulan dille ilgili olduğunu ve ulusal sosyal bütünleşmenin toplum içindeki demografik çeşitliliği azalttığını belirlemiştir.
• Watkins (1990), bir ulus-devlet içinde demografik çeşitliliği azaltmada önemli üç değişkenden söz etmiştir:
1)Ulusal piyasaların bütünleşmesi (entegrasyonu) 2)Devlet işlevlerinin yayılması (genişlemesi)
3)Ulus inşası 2 NÜ FU S COĞRA FYA S I
• Batı Avrupa’da günümüzde doğurganlık hızları dünyanın en düşük seviyelerindedir. Bu hızlar, Avrupa toplumlarının çoğunda yenilenme düzeyine yakın, hatta onun altındadır.
• İlginç biçimde İtalya ve İspanya gibi ülkelerde doğurganlık düzeyleri o kadar düşmüştür ki bazı demograflar, devamlı negatif nüfus artış hızları nedeniyle “ikinci bir demografik geçiş”ten söz etmeye başlamıştır (Lesthaeghe ve van de Kaa, 1986; van de Kaa, 2002).
• Bu gibi eğilimlerin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği zaman içinde belli olacaktır.
• Bununla birlikte Avrupalı genç kadınlar (İrlandalılar gibi bazı istisnalar dışında) bir veya iki çocuktan fazlasına sahip olma eğiliminde değildir.
• Genç Japon kadınlar da çok düşük üreme hızlarını tercih etmektedir (Peters ve Larkin, 2005). NÜ FU S COĞRA FYA S I
o Hane Halkı Oluşumunda Standartların Dışına Çıkış • Eğitimin uzaması ve yüksek
eğitime erişimin demokratikleşmesi
• Alternatif yaşam tarzlarına
hoşgörünün artışıyla daha özgürlükçü bir ortamın doğması
• Refahın yayılması
• Aile istikrarsızlıklarının
nesiller arasında aktarılması
• Büyüyen emek piyasasının
esnekliği
Kaynak: Van de Kaa, 2002: 2
İkinci geçiş (Lesthaeghe ve Van de Kaa, 1986): Aile ve yaşam düzenlemeleri Birinci geçiş (Notestein, 1945): Yaşamsal hızlarda düşüş
Birinci geçiş (Notestein, 1945): Yaşamsal hızlarda düşüş
İkinci geçiş (Lesthaeghe ve Van de Kaa, 1986): Aile ve yaşam düzenlemeleri o Doğurganlığı İlgilendiren Olaylar • İlk evlilik yaşında yükselme • Evlilik içinde doğumların
ertelenmesi
• Evlilik öncesi hamileliklerin
önlenmesi
• Birlikte yaşamanın popüler
hale gelmesi, hoş görülmesi
• Hamile kalana kadar evliliğin
ertelenmesi
• Ayrı yaşama ve boşanmada
artış
• İstenmeyen doğumları azaltan
yasal düzenlemeler
• Evli veya değil, çiftlerin çocuk
istememesi
• Abler, R., Adams, J.S., Gould, P. (1971). Spatial Organization: The Geographer’s View of the World. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, Inc.
• Aslan, F. (2010). İktisadi Büyümenin Ekolojik Sınırları ve Kalkınmanın Sürdürülebilirliği. Ankara: Ankara Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bongaarts, J. (2009). Human population growth and the demographic transition. Philosophical Transactions of the Royal Society B, 364, 2985–2990.
• Boserup, E. (1965). The Conditions of Agriculture Growth: The Economics of Agrarian Change under Population
Pressure. Chicago: Aldine Publishing Company.
• Boserup, E. (1981). Population and Technological Change: A Study of Long-Term Trends. Chicago: The University of
Chicago Press.
• Coale, A.J.,Watkins, S.C. (Eds.)(1986). The Decline of Fertility in Europe. Princeton, NJ: Princetone University
Press.
• Ehrlich, P. R. (1968). The Population Bomb. New York: Ballantine Books.
• Ehrlich, P.R., Ehrlich, A.H. (1990). The Population Explosion. New York: Simon and Schuster.
• Eversley, D.E.C. (1959). Social Theories of Fertility and the Malthusian Debate. London: Oxford University Press.
• Hernandez, J. (1974). People, Power, and Policy: A New View on Population. Palo Alto, CA: National Press Books.
• Lesthaeghe, R. ve D. J. van de Kaa. (1986). “Twee demografische transities?” In.: D. J. Van de Kaa and R.
Lesthaeghe (eds.) Bevolking: groei en krimp. Van Loghum Slaterus, (s. 9-24), Deventer.
• Meadows, D.H.; Meadows, D.L.; Randers, J.; Behrens III, W.W. (1990). Ekonomik Büyümenin Sınırları. Çev. Kemal
Tosun, İstanbul: Üniversitesi Yayını.
• Meadows, D.H.; Randers, J.; Meadows, D.L.(2006). Limits to Growth: The 30- Year Update. London: Earthscan.
• Notestein, F.W. (1945). Population - the long view. In: T.W. Schultz (ed): Food for the World, (s. 37-57) Chicago: Chicago University Press.
• Özgür, E.M. (2010). Uluslararası göçün gelişmiş toplumlarda yarattığı etnik değişim: Yeni bir demografik geçiş mi? Ankara Üniversitesi, Coğrafya Bölümü Seminerleri, 4 Mayıs 2011, Ankara.
• Peters, G. L., Larkin, R.P., (2005). Population Geography, Problems, Concepts, And Prospect, Eighth Edition, Dubuque: Kendal/Hunt Publishing Company.
• Population Reference Bureau-PRB (2011).The World at 7 Billion. 2011 World Population Data Sheet.
Referanslar
2 NÜ FU S COĞRA FYA S I 50• Reher, D.S. (2004). The Demographic Transition Revisited as a Global Process. Population, Space and Place, 10, 19– 41.
• Thomlinson, R. (1976). Population Dynamics: Causes and Consequences of World Demographic Change. Second Edition, New York: Random House.
• Van de Kaa, D.J. (2002). The idea of a Second Demographic Transition in iIdustrialized Countries. Paper presented at the Sixth Welfare Policy Seminar of the National Institute of Population and Social Security, Tokyo, Japan.
• Van de Walle, E., Knodel, J. (1980). Europe’s Fertility Transition: New Evidence and Lessons for Today’s Developing World. Population Bulletin 34(6), 1-43.
• Watkins, S. C. (1990). From local to national communities: The transformation of demographic regimes in Western Europe, 1870-1960. Population and Development Review, 16, 241-272.
• Yüceşahin, M.M. (2010).Küresel Demografik Geçiş ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Konferansları 18 Mayıs 2010, Ankara.
• Yüceşahin, M.M. (2011) Küresel Bir Süreç Olarak Demografik Dönüşüm: Mekânsal Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi Coğrafi Bilimler Dergisi, 9, (1), 11-27.
NÜ FU S COĞRA FYA S I