Değerler Eğitimi ve Türkçe Öğretimi

Türkçe eğitiminin en önemli amacı bireyin; içinde yaşadığı topluma, aileye sağlıklı uyumunu sağlamaktır. Türkçe bireyin yaşam ile arasındaki kapıyı açar. Bu kapıyı açmakta kullanılan kilit ise Türkçe öğretimidir. Türkçe öğretimiyle beraber birey ilk önce anadilini öğrenecek, anadili ile düşünmeye başlayacak, düşünmeye başladığında ise o toplumun bir ferdi olacaktır. İşte bireyin bulunduğu toplumda kabul edilmesini sağlayacak unsurlar ise değerlerdir. Bu tanım Türkçe dersi ile değerler eğitiminin ne denli birbirine bağlı olduğunu göstermektedir. Özbay ve Tayşi (2011: 24)'e göre; anadili öğretimi örgün eğitimin en önemli basamağı olup iyi bir anadili eğitimi alanlar bu derste edindikleri bilgi ve birikimleri diğer derslere aktarılabilir. Bu öğretim sadece bil dil ya da dilbilgisi öğretimi değil millete ait değerlerin benimsetilmesi işidir. Ülkemizde anadil eğitiminin okullarda Türkçe dersi ile yapıldığı görülmektedir.

Ülkemizde okullarda işlenen her ders değerlerin aktarımında sorumludur. Ama Türkçe dersinin bu konudaki sorumluluğu biraz daha fazladır. Bu ders ile o

44

dönemdeki çocuklar kendi dillerini ve konuşma, yazma, dinleme, okuma, dilbilgisi gibi temel becerileri öğrenmektedirler.

Ülkemizde uzun yıllardır öğretmenin merkezde bulunduğu öğrencinin ise geri planda kaldığı geleneksel eğitim anlayışı benimsenmiştir (Dağtaş, 2013:17). Bu geleneksel eğitim anlayışında öğreten aktif olup öğrenen ise pasifti. Dolayısıyla bu eğitim anlayışıyla değerlerin eğitiminde öğretmenin rolü bir hayli fazlaydı. Bu sistem çerçevesinde öğrenciler sadece değerlerin aktarımında aktarılan rolündeydi. İlerleyen zamanlarda bu öğretmen merkezli eğitim anlayışının çağın gereksinimlerine cevap veremediği anlaşıldı. Bu yüzden ülkemizde 2006 yılından itibaren öğrencinin merkezde bulunduğu yapılandırmacı eğitim anlayışı benimsenmeye başlandı. Öğrenciyi ve öğrencinin zihnini merkeze alan yapılandırmacı yaklaşımda, öğretimden çok öğrenme üzerinde durulmakta ve dilin öğrenilmesi tamamen zihinsel işlemlere dayalı olarak gerçekleşmektedir (Güneş 2007). Bu yeni eğitim anlayışı değerlerin öğretimini de yansımıştır. Artık öğrenciler okulda öğretmenlerinin evde ise ailelerinin onlara aktarmaya çalıştığı değerlerin arka planını da yeni anlayışın öğrencilerde istediği eleştirel düşünme becerisiyle de irdelemeye başlamışlardır. Bu irdeleme ve analiz sonucunda öğrencilerin değerleri benimsemeleri daha kolay olacaktır. Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu’nda (2006: 2) dil öğretiminin temel hedefi, “öğrencilerin, dilin farklı bağlamlarda aldığı görünümleri kavramları, dil aracılığıyla kendilerini ifade edebilmeleri, değişik bilgi kaynaklarına ulaşarak duygu, düşünce ve hayal dünyalarını zenginleştirmeleri” şeklinde belirtilmiştir. Bu gibi becerilerin öğretilmesinin yanı sıra Türkçe dersinin kültür ve değerleri gelecek nesillere aktarma gibi bir misyonu da vardır. (Akyol, 2010: 61). Aksan (2009: 13) 'e göre dil her yönüyle ulusun bir aynası, insanın ve uygarlığın en önemli belirtisi ve aracıdır. Çünkü dil geçmiş ile gelecek arasında bir köprü vazifesi görmektedir. Değerler de bu köprü vasıtasıyla içinde bulunduğumuz zamandan gelecek zamana doğru aktarılır. Türkçe dersi ele aldığı konular, konuları işleyiş şekli ve konuları işlemede kullanılan yöntemler bakımından değerlerin aktarımına oldukça uygun bir derstir. Çünkü Türkçe dersi içerisinde işlenen metinler (hikayeler, şiirler, denemeler vs.) değerler eğitimi için kullanılabilecek niteliktedir. Özellikle değerler eğitimi yaklaşımlarından ahlaki muhakeme ve değer analizi yöntemlerinin kullanımına oldukça elverişlidir.

45

Çünkü gerek ahlaki muhakeme gerek de değer analizi yöntemlerini kullanmak için elde hikaye, örnek olay vb. bir materyalin olması gerekmektedir. Bu materyallerden yola çıkılarak bu yaklaşımlar uygulanılır ve değerlerin eğitimi gerçekleşmiş olur. (Karatay, 2011: 1403).

2.2 ŞİİR

Şiir kelimesi dilimize Arapçadan geçmiştir. Türk Dil Kurumu'nun güncel sözlüğünde yer alan şiir kavramı, " Zengin sembollerle, ritimli sözlerle, seslerin uyumlu kullanımıyla ortaya çıkan edebî anlatım biçimi" olarak tanımlanmaktadır. Türk edebiyatında şiir kavramı hakkında çeşitli tanımlar yapılmıştır. Şiir, Yahya Kemal'e göre "musikidir, fakat bildiğimiz musikiden farklı bir musiki"; Ahmet Haşim' e göre "Söz ile musiki arasında olan fakat sözden ziyade musikiye yakın olan bir lisan"; Necip Fazıl'a göre ise "Mutlak hakikati arama işidir". ( Demirel, Çeçen, Seven, Tozlu, Uludağ, 2011). Yalçın ve Aytaş (2008: 207)'a göre şiir, duygulara hitap eden, orada kök salıp yeşeren, meyvesini hayallerle süsleyip, ahenkle sergileyen bir sanattır. Bu tanımların yanı sıra şiirin kendine has bir dilinin ve söyleyişinin olması, müzik ve ses ile yakından ilişki içersinde olması ve estetik bir etkileme gücüne sahip olması kabul edilen diğer özelliklerindendir. Şiir hakkında yapılmış olan tanımlara bakıldığında ortak olarak sembollerden , hayallerden ve ahenkten bahsedilmiştir. Bu gibi öğeleriyle şiir diğer edebi türlerden ayrılmaktadır. Şiir olmayan metine anlam yazar tarafından yüklenirken, şiir kendi anlamını kendi üretir ve şiirde anlamdan çok okurun alımlanmasından söz edilebilir (Demirel ve diğerleri, 2011). Bunun en iyi kanıtı bazı şiirlerin okuyandan okuyana farklılık göstermesi ve şiir haricindeki metinlerde farklı okuyucuların farklı anlamlar çıkarmasının zor olmasıdır. Bir duygunun, düşüncenin, durumun veya hayalin belirtilmesinde ya düz bir anlatım kullanılır ya da şiirsel bir anlatım kullanılır. Bu durum yazma içinde geçerlidir. Şiirsel bir dille aktarılan öğe okuyucunun dikkatini düz anlatıma göre daha fazla çekmektedir. Herhangi bir verilmek istenen mesaj şiir yoluyla verildiğinde o mesaj ulaşılması istenen yere daha iyi ulaşacak ve daha anlamlı olacaktır.

46

Şiirin toplum içerisinde önemli bir yeri vardır. Bir toplumda yeri geldiği zaman o toplumun temelini atan ve o toplumu toplum yapan, içindeki bireyleri birbirine bağlayan destanlar, toplumun sevinçlerine, mutluluklarına, üzüntülerine, kederlerine en iyi tanık olan türküler, bir toplum için önemli olan şiir örnekleridir.

2.2.1 Şiirde İleti ve Tema