Değerlendirme Yöntemleri 1 Demografik Bilgiler

Hastalar kardiyoloji muayenelerinden önce anamnez bilgileri alınarak demografik özellikleri (yaş, cinsiyet, boy, kilo, vücut kitle indeksi (VKİ), sigara kullanımı, ilaç kullanımı (NSAID, anti-TNF alfa, DMARD), ailede AS öyküsü) kayıt edildi. Hastaların AS tanısını aldıktan sonraki süreleri 'tanı süresi', şikayetlerinin ilk başladığı dönemden itibaren geçen süre ise ‘şikayet süresi’ olarak belirlenmiştir.

3.3.2. Fonksiyonel Durum Değerlendirilmesi

Hastaların kas iskelet sistemi muayeneleri ve ölçümleri yapılmıştır. Servikal omurga mobilite değerlendirmesi için, tragus-duvar mesafesi, servikal rotasyon ölçümü yapılmıştır. Lomber omurga mobilite değerlendirmesi için schober testi, lomber lateral fleksiyon ölçümü yapılmıştır. Kalça eklemi hareket açıklığı değerlendirmesi için bimalleolar mesafe ölçümü, göğüs kafesi genişlemesi değerlendirilmesi için göğüs ekspansiyon ölçümü yapılmıştır.

Tragus duvar mesafesi: Hasta ayakta, sırtı duvara bitişik pozisyondayken

çenesini içeri çekip karşıya bakarken her iki tragus ile duvar arasındaki mesafe mezura ile ölçülmüştür.

Servikal rotasyon: Hasta bir sandalyede oturup omuzlarını sabitleştirdikten

sonra başına sağa ve sola yavaşça çevirirken başının üzerinde tutulan gonyometre ile her biri için aldığı açı ölçülmüştür.

Schober testi: Hasta ayakta dururken spina iliaka posterior superior

noktalarının orta noktası ve bu noktanın 10 cm üzeri işaretlendi. Hastaya dizlerini bükmemesi söylenerek gövde fleksiyonu yaptırıldı. Noktalar arası mesafenin 5 cm’den az artması patalojik kabul edilmiştir.

Lomber lateral fleksiyon: Hasta topukları duvara dayalı ve sırtını duvardan

ayırmadan lateral fleksiyon yaparken ilk durum ile son durum arasındaki parmak zemin mesafesi farkı ölçülmüştür.

Bimalleolar mesafe: Hasta sırtüstü yatarken bacakları ekstansiyonda ve

bacaklarını rotasyon yaptırmadan maksimum abduksiyona getirmeye çalıştı. Her iki medial malleol arasındaki mesafe ölçülmüştür.

Göğüs ekspansiyonu: Hasta ayakta ve eller başının arkasında olacak

pozisyondayken maksimum zorlu ekspirasyonu ile maksimum zorlu inspirasyon arasındaki fark 4. interkostal aralık seviyesinden mezura ile ölçülmüştür. Ölçüm 3 kez tekrar edilmiştir ve ortalamaları alınmıştır. 5 cm’in altı patolojik kabul edilmiştir.

3.3.3. BASFI BASDAI ve ASQoL İndekslerinin Değerlendirilmesi

Ardından hastalar sakin bir odada bir kalem ile BASFİ, BASDAİ ve ASQoL ölçekleri yanıtladılar. Ölçeklerin örnekleri EK1, EK2 ve EK3’e eklenmiştir.

Bath Ankilozan Spondilit Fonksiyonel İndeksi (BASFİ)

BASFİ, AS hastalarının bizzat kendilerinin cevaplandıracağı fonksiyonel kapasitelerini ölçen 10 sorudan oluşmaktadır. Hastalar sorulara geçen haftaki durumlarını göz önünde bulundurarak 10 cm’lik bir çizgi üzerinde kolay ile imkansız arasına koydukları bir işaret ile yanıt verdiler. İşaretin bulunduğu noktalar cetvel ile ölçüldü ve toplam değer 10’a bölünerek skor belirlendi. Skor aralığı 0 ile 10 arasındadır. Skorun yüksekliği hastanın fonksiyonel düzeyinin düşük olduğu ve günlük hayat aktivitelerinde zorlandığı anlamına gelmektedir.

Bath Ankilozan Spondilit Hastalık Aktivite İndeksi (BASDAİ)

Hastalık aktivite indeksini ölçen BASDAI bizzat hastalar tarafından cevaplandırılmıştır. Bu indeks hastalığın major 5 semptomu ile alakalı 6 sorudan oluşmaktadır. İlk 4 soru yorgunluk, eklem ağrısı ve şişliği, spinal ağrı, lokalize hassasiyet alanları ile ilgili, son iki soru ise sabah sertliği ile alakalı sorulardır. Hastalar geçtiğimiz haftadaki hastalık semptomlarını göz önünde bulundurarak 10 cm’lik bir çizgi üzerine kolay ve imkansız arasında belirttikleri bir işaret ile sorulara yanıt verdiler. İşaretlenen yerler cetvel yardımı ile ölçüldü. Skorun belirlenmesi için ilk 4 sorunun toplam değeri ile sabah tutukluğuyla alakalı son iki sorunun ortalama değeri toplanarak 5 e bölündü. Skor aralığı 0 ile 10 arasındadır ve skorun yüksek olması hastalık aktivasyonunun şiddetini göstermektedi6

Ankilozan Spondilit Yaşam Kalitesi İndeksi (ASQoL)

Hastaların kendilerince cevaplandıracakları yaşam kalitelerini ölçen ASQoL 18 sorudan oluşmaktadır. Her bir soru evet ve hayır seçenekleri bulunmaktadır. Skoru belirlemede evet cevaplarının sayısı esas alınmıştır. Skor aralığı 0 ile 18 arasındadır ve skorun yüksekliği yaşam kalitesinin azaldığı anlamına gelmektedir.

3.3.4. Kardiyolovasküler Sistem Muayenesi

Çalışmaya katılan AS hastaları kardiyolojik muayene ile koroner arter hastalığı, hipertansiyon ve diğer kardiyovasküler hastalıklar yönünden değerlendirilmişlerdir. Sistolik ve diyastolik kan basıncı ölçümleri yapılmıştır.

c-PWV Ölçümü

Her bir hastaya vasküler fonksiyonlarının değerlendirilmesi için osilometrik metodu kullanan Angio Experience 8 cihazı ile c-PWV ölçümleri yapılmıştır. Ölçüm için sakin bir odaya alınan hastalar sırt üstü yatırılmışlardır. Üst ekstremitelere manşonlar bilek seviyesinde, alt ekstremitelere ise ayak bilekleri seviyesinden bağlanmıştır. Cihazın EKG elektrotları sağ ve sol kol proksimaline gelecek şekilde takılmıştır. Hastaların isim, yaş, cinsiyet, boy, kilo verileri ekrana yazılıp hastaya ölçüm hakkında bilgi verilmiştir. Ölçüm esnasında hareket etmemeleri, konuşmamaları gerektiği konusunda uyarılmış ve birkaç dakika sürecek olan ölçüm başlatılmıştır.

EKO Muayenesi

Çalışmaya katılan hasta ve kontrol grubuna uzman kardiyolog hekim tarafından detaylı ekokardiyografik inceleme yapılmıştır. Bu amaçla Siemens Acuson SC2000 (Siemens Healthcare, Mountain View, CA USA) cihazı ve 4V1c, 1.25–4.5 MHz probu kullanılmıştır. Parasternal uzun aks 2D görüntülerden aort kökü, valsalva sinüsü ve sinotubuler birleşke seviyelerinde aort ölçümleri; Aort

kapağa yaklaşık 3cm' lik seviyeden M mode ekokardiyografi ile sistol ve diastolde aorta çap ölçümleri alınmıştır. Daha sonra Siemens ekokardiyografi cihazındaki strain ölçümü yazılımı olan Vector Velocity Imaging (Syngo VVI, Siemens Medical Solutions) ile proksimal aorta strain paterni değerlendirilmiştir. Bu amaçla sol ventrikül strain görüntülemede 2 boşluk görüntüsü çıkan aortaya uyarlanmış ve anterior ve posterior duvar analizi seçilerek apikal kısmı değerlendirme dışı bırakılmıştır (Bkz. Şekil 3.1.). Buna göre anterior (ön) ve posterior (arka) duvarların longitudinal ve transvers strain ve displacement (yer değiştirme) ölçümler yapılmıştır.

Şekil 3.1. Vector Velocity Imaging (VVI)