Değer Kavramları ve Yeni Ek Yapı

Yeni ek tasarımında, tarihi yapının değer kavramları tartışılırken yeni ek yapıyla ilişkisi incelenmelidir. Tarihsel mirası koruma anlayışının genel sınırları her yerde aynı olmasına rağmen kültürden kültüre koruma anlayışının detayları değişir. Bu tarihi binadaki neyin korunması gerektiğini anlamada mimara yardımcı olur ve yanlış yorumlamayı önler. Yeni ek yapının değer kavramlarıyla ilişkisinin incelenmesindeki amaç, yeni ek yapıyı sadece fiziksel değil, sosyal, kültürel ve ekonomik değerlerini ayrıca anlamsal ve tarihsel değerlerini inceleyerek yapıyı detaylı olarak analiz edilmesini sağlamaktır.

3.3.1. Mimari Değer Kavramları ve Yeni Ek ilişkisi

Mimari değer kavramlarını incelemek, tarihi binanın yeni ek ile ilişkisini anlamak için gerekli bilgileri sağlamaktadır. Bu başlık altında Mimari Stil, Mimar bilgisi, Konstrüksiyon/ Malzeme bilgileri açıklanmıştır.

Mimari Stil: Ek yapının mimari stili ve tarihi yapının mimari stilinin araştırılması, aralarındaki ilişkiyi anlamak için gereklidir.

Mimar: Mimarın kimliği, mimari tarzı ve anlamı anlamak adına yeni ek tasarım araştırmasında önemlidir. Eski ve yeni yapının mimarının farklı olması durumunda mimari üslup değişebilir.

Konstrüksiyon/ Malzeme: Malzeme yeni ek’in tasarım yaklaşımını belirlerken çağdaş ya da tarihi yapıya benzer malzeme kullanılması gibi ilişkilerle incelenmelidir. Çağdaş yapım teknikleriyle yeni ek, tarihi binadan farklılaşabilir.

3.3.2. Kültürel Değer Kavramları ve Yeni Ek ilişkisi

Yeni bir yapı, mevcut bir bağlama konumlanacaksa o çevrenin tarihsel bağlantısıyla ilişkisini iyi kurmalıdır. Tasarımcının, tarihi çevrenin kimliğini, karakterini araştırması ve yeni binanın karakterini sorgulaması gerekmektedir. Bu nedenle kültürel değer kavramlarının yeni ek yapı ile ilişkisi açıklanmıştır.

Tarihsel Bağlantıyla İlişki: Tarihi yapı ve yeni ek yapının tarihsel bağlantı ilişkisi araştırılarak binanın kültür değeri, anlam değeri açısından bir veri oluşturulur. Tarihi yapı ve yeni ek ilişkisi araştırmaya katkıda bulunmaktadır.

Tarihsel Dokuyla İlişki: Geleneksel dokuda yeni ek yapı tasarımını çözümlemek için dokusal karakterin irdelenmesi önemlidir. Ek yapının içinde bulunduğu dokudaki diğer yapılarla ilişkisi ve kent içerisindeki etkileri araştırılmalıdır. Koruma kurallarına göre yeni ek yapı bulunduğu dokuyla uyumlu olmalı, saygısız yaklaşım sergilememelidir. Tarihsel Katmanlaşma İlişkisi: Tek dönemin ürünü olmayıp, birçok tarihi katman eklerine sahip yapılar araştırılmalı, anlamı irdelenmelidir. Yeni ek yapının hangi tarzda yapılacağı, tarihi bina üzerindeki farklı dönem eklerinden yola çıkılarak oluşturulabilir. Kimlik/ Karakter: Tarihi yapının kimliğini incelemek, yeni ek yapının nasıl bir kimlikte olacağını anlamak adına incelenmelidir.

3.3.3. Bağlamsal Değer Kavramları ve Yeni Ek ilişkisi

Konum/ Bina Hattı: Mevcut bina, bozulmamış bir tarihi bölge veya bölgenin özellikleriyle ilişkilidir. Özellikle binanın bulunduğu yer ve yakın çevresi arasında kayda değer bir tarihsel ilişki vardır. Tarihi yapılara ek bina tasarımı konusu incelenirken, ek binanın konumu ve mimari kompozisyonu araştırılmalıdır.

Şekil 42. Ek yapının uygun bina hattını anlatan görsel (URL-6).

New Orleans’da yeni yapı için ilkeleri açıklayan yayın (URL-6), bina sınırının nasıl olması gerektiğini çizimle aktarmaktadır (Şekil 42).

Siluet: Yeni ek yapının biçimini, oranını, rengini, bitişiğindeki binalarla ilişkisini araştırmak için incelenmelidir. Siluet, yeni ek yapının kent içerisindeki konumunu, anlamını ve değerini analiz etmeye yardımcı olmaktadır. Yeni ek yapı, mevcut silueti bozmamalıdır.

Yükseklik: Tarihi bina ile ek yapı arasındaki yükseklik ilişkisi, bölgedeki mevcut yapı bloklarının yüksekliği ile yeni yapılan yapı yüksekliği, bitişik bloklardaki çatı hattının aynı olması gerekmektedir.

Odak Olma: Yeni ek bina, odak algısını değiştirebilir. Tarihi çevre içerisinde yeni ek bina boyut, oran, renk gibi tasarım ögeleriyle farklılaşabilir ve tarihi binadan daha fazla algılanabilir. Ayrıca önceden hissedilmeyen tarihi binanın etkisini artırarak bütün olarak kent içerisinde odak oluşturabilir.

3.3.4. Anlamsal Değer Kavramı ve Yeni Ek ilişkisi

Soyut Anlam: Tarihi binanın anlam yoğunluğu ve binanın ruhu yeni ek tasarımı ile değişebilir.

3.3.5. Güncel Değer Kavramları ve Yeni Ek ilişkisi

Tarihi yapıya eklenen yeni ek’ in; işlev, ekonomik değer ve eğitsel değer kavramları ile ilişkisi açıklanmıştır. Bu kavramların yeni ek üzerinde incelenmesi, tarihi bina ile yeni ek arasındaki ilişkiyi sorgulamak ve analiz etmek için önemlidir.

İşlev ve Ek İlişkisi: Tarihi yapılar çevresel, ekonomik ya da işlevsel vb. nedenlerden ötürü yapılış amaçlarına hizmet edemeyebilir. Bu noktada tarihi yapılara yeni işlev verilerek sürekliliği sağlanması amaçlanır. Yeniden işlevlendirme durumunda, tarihi bina içerisinde yeterli mekan ihtiyacı sağlanamadığı için yeni ek yapımı gündeme gelir. Yeni işlevin ihtiyaç programı, yeni ek’in biçimini ve boyutunu değiştirebilir. Böylece işlev, yapılar arasındaki tasarım ilişkisinin ve uyumunun incelenmesinde rol oynamaktadır.

Yeni Ek’ in Ekonomik Değer ile İlişkisi: Tarihi binaya yeni işlev verilmesiyle getirilen yeni bir ek’in, işlevsel olarak kullanım değerinin artmasıyla, yapıya ve kente ekonomik olarak katkı sağlar. Ayrıca simgesellik içeren ve çekim noktası olan yeni ek yapı, kent turizmine katkı sağlayarak o bölgenin canlandırılmasında büyük rol oynar. Yeni ek ile ekonomi canlanır, yenilenir ve değeri artar. Dolayısıyla yeni ek yapının ekonomiye katkısının araştırılması, yapının tasarımına etki oluşturacağı için önemli ve gereklidir.

Yeni Ek’ in Eğitsel Önem ile İlişkisi: Yeni ek; malzemesiyle, yapım tekniğiyle ve yeni işleviyle, mevcut binaya getirilen somut bir bilgi kaynağı oluşturur. Tarihi yapının geçmiş sosyal, kültürel ve ekonomik izleri barındırırken, yeni ek’in taşıdığı çağdaş bilgilerin eklenmesiyle yapı bütünü olarak eğitsel öneme katkı sağlar. Ayrıca yeni ek, taşıdığı çağdaş bilgilerle (güncel işlev, simgesellik, çağdaş malzeme vb.) kültürel turizm hareketini artırabilir. Böylece tarihi binanın eğitsel önemini değiştirebilir.